1.4 Bewustzijnsevolutie

Jezus: Het Koninkrijk van God komt niet op waarneembare wijze. En men zal niet zeggen: Ziehier of ziedaar, want, zie, het Koninkrijk van God is binnen in u. (Lucas 17:20-21).
Machiavelli: Het is noodzakelijk dat iemand die een staat inricht en wetten ontwerpt, er bij voorbaat van uitgaat dat alle mensen slecht zijn. De mensen handelen alleen maar goed wanneer ze ertoe gedwongen worden.
Van de mensen kan men in het algemeen zeggen dat ze ondankbaar, wispelturig en huichelachtig zijn, dat ze wegvluchten voor gevaar en belust zijn op geldelijk gewin. Zolang je goed voor hen bent, staan ze volledig voor je klaar. En ze hebben hun bloed, hun bezit, hun leven en hun kinderen voor je over wanneer de noodzaak daartoe ver weg ligt. Maar wanneer deze dichterbij komt, keren zij je de rug toe.
Om zijn machtspositie te handhaven, is de heerser dikwijls genoodzaakt te handelen in strijd met de betrouwbaarheid, de barmhartigheid, de menselijkheid en de godsdienstigheid. En daarom is het nodig dat hij mentaal bereid is een andere koers te gaan varen als de grillen van het lot en de veranderende situaties hem dat voorschrijven. En hij moet het goede niet achterwege laten wanneer dat mogelijk is, maar van de andere kant moet hij in staan zijn over te stappen op het kwade wanneer de noodzaak hem daartoe dwingt.
H.P. Blavatsky: Theosofie is… de archaïsche wijsheidreligie, de esoterische doctrine, die ooit in elk oud, beschaafd land bekend was.
Mahatma Gandhi: We need to be the change we wish to see in the world.
P.D. Ouspensky:
Het is principieel onmogelijk elkaar te begrijpen en tegelijkertijd het oneens te zijn.
Thomas Hardy: Om de wereld te kunnen verbeteren, moet je je volledig rekenschap geven van haar slechtheid.

Het 1e, 2e en 3e aanzicht vormen één geheel, éne werkelijkheid. Deze drie aanzichten (drie diemensionale ruimte) in dit hoofdstuk komen met drie aanzichten in hoofdstuk 7.4 en de drie aanzichten in de bijlage bij hoofdstuk 2.2.1 overeen. De drie aanzichten van een Kubus (Ruimte) brengen de kwalitatieve as (verticale as, het Eeuwige nu) en de kwantitatieve as, de horizontale as (tijd-as, de kloktijd), het morele kompas tot uitdrukking.

De drie Aanzichten representeren de drie inzichten Complementariteit, Spiegelsymmetrie en Recursie. De paren van tegenstellingen ‘1 + 7’, ‘2 + 6’ en ‘3 + 5’ brengen de 'Spiegelsymmetrie en het Complementariteitsbeginsel' tot uitdrukking. Recursie staat voor de evolutionaire kringlopen in het universum en het reflexief bewustzijn, het zelfbewustzijn van de mens op aarde.

Begrip en Onbegrip (Mysterietaal, Veritas Duplex, 'Hegel en Engels', Ken uzelve, Gebroken symmetrie)

Emil Cioran: Het is echter een heldere, cionareske paradox dat de mens juist vanwege de wil tot slagen een eindeloze reeks catastrofen achter zich laat: je manifesteren betekent je door een of andere vorm van volmaaktheid laten verblinden. Denken leidt tot niet-handelen. De utopie houdt volkeren jong en vitaal. Wijsheid maakt hem oud en futloos. Dat zag je al bij de Romeinen. Toen ze ten langen leste door contact met de Grieken beschaafd werden, sloeg de vermoeidheid toe en waren ze een gemakkelijke prooi voor de utopisch gedreven barbaren.
Bhagavad Gita: Hij die sympathie noch antipathie koestert, is evenwichtig en beheerst van denken. (kernthema van het verwerven van kennis)
Meister Eckhart: Um die „Gottesgeburt in der Seele“ zu verwirklichen, muss man die Vorstellung von Zeit aus dem alltäglichen Leben entfernen.
Meester Eckhart: De uiterlijke mens is de zwaaiende deur; de innerlijke mens is het stille scharnier. (BRES #300 november 2016 p. 74)
Wat we begrijpen noemen we wetenschap
Wat we niet begrijpen noemen we spiritualiteit
William James: De aard van de werkelijkheid is verwant aan de vermogens die we bezitten.
André Malraux: De mens heeft het vermogen om te denken, maar het denken is ook de bron van ons lijden.
William Blake: Time is a man, space is a woman and her masculine portion is Death..
Voor Hannah Arendt is de bron of kern van het denken de dialoog met zichzelf. Voor de innerlijke dialoog gebruikt Hannah Arendt de omschrijvingen: ‘geluidloze dialoog tussen mij en mijzelf’, ‘geestelijke tweespraak’, ‘innerlijk gesprek, waarin ik zelf de gesprekspartner ben’, ‘praten met en luisteren naar mezelf’, ‘meditatief denken’.
In het onvoorspelbare ligt de vrijheid van de mens.
Hannah Arendt, The Life of the Mind: The need of reason is not inspired by the quest for truth but by the quest for meaning. And truth and meaning are not the same.
George Orwell: Sommige ideeën zijn zo fout dat alleen een heel intelligente mens daarin zou kunnen geloven.
Nell Zink: there’s a clear distinction between taking your career seriously and taking your writing seriously
Carl Jung: Een mens is iemand die zowel met God heeft gewandeld als met de duivel heeft geworsteld.
Peter Thiel: De weldenkenden nemen Trump „letterlijk maar niet serieus”, zijn aanhangers nemen hem „serieus maar niet letterlijk”. (Eelco Runia NRC 17 december 2016)
Sylvana Simons: Iedereen is een stukje van het probleem en iedereen is een stukje van de oplossing. (Nadia Ezzeroilli Volkskrant 23 december 2016 p. 8-9)
Jacobine Geel Door het kleine trachten te begrijpen, kunnen we grotere verbanden in het vizier krijgen. (Jacobine en de Bijbel 30 oktober 2017)
Harry Nijhof: Er zal een tijd komen dat de professionals die bottom up, met hun cliënten de problemen echt oplossen beter gewaardeerd zullen worden dan de politicals die zich met navelstaren bezig houden.

De Bijbel leert dat er niets nieuws is onder de zon. Voor niets gaat de zon op.

BEGRIJPEN Gedachten uit werken van Dr. G. S. Arundale (p. 4):
Begrijpen laat ons den Ene te midden van de vele zien en verscheidenheid als een zinnebeeld van de rijkdom van den Ene.

G.S. Arundale Praktische Theosofie een cursus in tien brieven
2. Uw dynamische krachten
Uit de strijd om voedsel voor het lichaam ontstond de landbouw, de geneeswijzen uit de pogingen om dit lichaam in stand te houden, de emotionele aspiratie hebben steeds een uitweg gevonden in godsdienst en kunst, terwijl filosofie en wetenschap ontstaan zijn uit de activiteiten van de geest.

Chögyam Trungpa boek De mythe van vrijheid en het pad van meditatie (p. 82):
Negatieve negativiteit slaat op de filosofieën en rationalisaties waarvan we ons bedienen om het vermijden van onze pijn te rechtvaardigen. We zouden graag doen alsof deze 'slecht' en 'onwelriekende' kanten van ons er niet zijn of dat ze er niet zouden moeten zijn, of juist wel. Negatieve negativiteit heeft dus een zelfrechtvaardigend gesloten karakter. Ze staat niet toe dat ook maar iets haar beschermende schaal doorboort, wat een eigenwijze manier is van proberen te doen alsof de dingen zijn zoals wij willen dat ze zijn, in plaats van zoals ze zijn.
Deze secundaire, beoordelende vorm van intelligentie van
dubbele negativiteit is zeer behoedzaam en laf, maar ook frivool en emotioneel. Het belemmert de vereenzelviging met de energie en intelligentie van de oorspronkelijke negativiteit. Laten we daarom ophouden onszelf te rechtvaardigen en te proberen tegenover onszelf te bewijzen hoe goed we zijn.

Yvo van Orshoven Op weg naar de energetische mens
"Bij patiënten met chronische klachten is wellicht slechts 20% van ons klassieke geneeskundig handelen echt effectief. 80% Blijkt overbodig. De klassieke geneeskunde concentreert zich vaak op de klacht, en ziet daarbij te weinig de mens."
Yvo Van Orshoven besefte dat ook hij, als arts, bij chronische patiënten te veel bezig was met het behandelen van symptomen. Hij wilde de werkelijke oorzaak aanpakken. Hij wilde
gezondheid.
Om zich heen zag hij mensen wegzakken in een
minderwaardig bestaan, vol klachten, frustraties en verveling. In het gezin: een huwelijk waar de oorspronkelijke verliefdheid al snel zoek was, met als gevolg ellende voor zowel de ouders als de kinderen. Op het werk: ruzie, meestal onder tafel, en gemis aan bezieling en creativiteit. Overal: verzieking, met meer en meer kankers, letterlijk en figuurlijk.
Wie gefixeerd raakt op zijn pijn, blijft daarin ronddraaien. Met
stress en moeilijkheden gaat het al net zo. Succesvolle mensen stuiten ook op tegenslag, maar zij kunnen die loslaten en zien als een uitdaging. Daarin schuilt hun geheim. Als dokter begreep hij dat hij zich niet langer op ziekte moest richten, maar dat hij gezondheid centraal moest stellen.
Tot zijn negentiende leefde Yvo Van Orshoven in het voormalige Congo. In 1968 studeerde hij af als geneesheer aan de K.U.Leuven. Hij was gedurende acht jaar huisarts in Bree, terwijl hij zich tegelijkertijd specialiseerde in fysische geneeskunde en revalidatie. Vijf jaar lang was hij rector van de
Leergangen Manuele Geneeskunde in Eindhoven. In 1991 liet hij de klassieke geneeskunde los en startte in Belgisch Limburg het Instituut Orshof. In 2005 verwierf dit trainingscentrum een nieuw domein: de watermolen van Moelingen, gelegen in het hart van de Voerstreek. Samen met zijn echtgenote Chris Bolsens en zoontje Zander creëerde Yvo hier een bijzondere woonen werkplek, waar energetisch leven en werken hand in hand gaan.
In dit boek geeft Yvo Van Orshoven niet alleen zijn eigen evolutie weer.
Hij legt de vinger op de zwakke plekken in de klassieke benadering van mensen met chronische klachten, zowel in de geneeskunde als in de sociale sector. Hij stelt vast dat deze benadering nogal eens leidt tot afhankelijkheid en consumptief gedrag. Hoe kunnen we opnieuw leren genieten en gezond leven? En weer de energetische mens worden, die we van oorsprong zijn?

Paul Revis verwijst in zijn nieuwe boek De evolutie van brein en bewustzijn – Het pionierswerk van Jung en Teilhard de Chardin naar de kloeke formule van Julian Huxley, dat 'hij niets anders is dan de evolutie welke zichzelf bewust geworden is’.
Zo gauw in deze ontwikkeling het
zelfbewustzijn – en daarmee het ethisch bewustzijn – een rol gaat spelen, kan men van 'cultuurgeschiedenis' spreken. De mens heeft met zijn reflecterend vermogen, zijn denken, de aarde overdekt met uitvindingen en organisaties: de noösfeer. Aan de basis van de noösfeer liggen de vrije beslissingen van een zelf-bewustzijn en daarmee van een ethiek. (Delta-Plus juni 2021 p. 61,62)

Oppositie Belarus vraagt in Den Haag om extra sancties tegen Loekasjenko (Arnout Brouwers Volkskrant 29 mei 2021 p. 11):
Svetlana Tichanovskaja, die zichzelf geen oppositieleider noemt maar
‘vertegenwoordiger van de meerderheid’ in Belarus, heeft gisteren in Den Haag gevraagd om meer sancties tegen haar land. Ook vroeg ze aandacht voor de vele politieke gevangenen.
Tichanovskaja hield zich bewust verre van het
bekritiseren van Rusland, of speculeren over Russische betrokkenheid bij de ‘kaping’. Rusland zendt gemengde signalen uit, aldus ook Viacorka, en het Westen moet vooral niet de twee landen op een hoop gooien. ‘Dit gaat over de democratische aspiraties van Belarussen, niet over geopolitiek.

Dichters & Denkers Boekenweek 2021: Herontdekte schrijfsters
Het gouden ei voorbij Saskia Pieterse De Groene Amsterdammer 27 mei 2021 p. 62-65):
Wat is het toch, dat de positie van vrouwelijke schrijvers in de literaire canon steeds maar weer bevochten moet worden? Zelfs in deze tijd, nu de literatuur bruist, schift en kantelt.
Samen met de vraag wat er wordt gelezen, is het hoog tijd de vraag te stellen
wat en hoe leerlingen leren over de geschiedenis en actualiteit van emancipatiestrijden. Een typische manier om emancipatiestrijd (niet) te herinneren is door er een afgesloten verhaal van te maken: ja, het was belangrijk dat het er was, dat feminisme, maar inmiddels zijn we echt verder en zijn de vruchten van de emancipatiestrijd geheel en al opgenomen in ‘onze’ nationale identiteit.

‘Het doornemen De Kwestie leert waar we ons al die jaren druk over maakten ’ (Arnon Grunberg Volkskrant 12 april 2021 p. 16-17):
In
De Kwestie over de toeslagenaffaire van 24 november 2020 komt de voormalige staatssecretaris van Financiën, in die hoedanigheid verantwoordelijk voor de Belastingdienst, en latere minister van Economische Zaken Wiebes aan het woord, die tijdens de verhoren uitlegde hoe het eraan toeging: ‘‘Directeur-generaal Peter Veld had hem de taakverdeling meteen duidelijk gemaakt, zei Wiebes. ‘Jij zorgt voor het geld, wij doen de dienst.
Dan schrijft De Waard over de
vierde macht, het ambtenarenapparaat: ‘Zij zijn gek op nieuwkomers die ze kunnen kneden.
Zo’n zinnetje is typisch De Waard en een van de redenen dat ik hem zo graag lees, want hoe vaak lees je in de krant, of elders, dat ministers worden
gekneed door de hogere ambtenaren? Wat toch te denken geeft over de vraag wie de poppenspeler is en wie de pop, en op zijn minst dat men de eigen aannames moet onderzoeken.
De opvatting dat de betrokken burger in een continue staat van opwinding en woede dient te verkeren om zijn bestaansrecht mee te onderstrepen is De Waard ten enenmale vreemd. Hij begrijpt dat het heden gevormd wordt door het verleden. Naar aanleiding van de plannen van Biden om een
mondiaal minimumtarief in te voeren voor vennootschaps- of winstbelasting schetste De Waard verleden week kort en bondig de geschiedenis van het belastingparadijs en begint dan in 312 voor Christus.

De Nederlandse burger is door opeenvolgende regeringen op groteske wijze genaaid (Bert Wagendorp Volkskrant 9 juni 2020):
Niet helemaal toevallig heb ik net
Fantoomgroei van voormalig Volkskrant-journalist Sander Heijne en Hendrik Noten gelezen, een absolute aanrader. Heijne en Noten zijn geen economen, maar ze zijn wel diep in het fenomeen groei gedoken en leggen in heldere taal uit wat er mis mee is. Dit: de meeste burgers merken helemaal niks van economische groei. Voor hen is het fantoomgroei.

Psychiater Jim van Os Brainwash Talks 30 mei 2021 NPO2 (herhaling 3 mei 2020):
De geestelijke gezondheidszorg leunt te zwaar op de DSM-5, het handboek met psychiatrische aandoeningen. Dat stelt psychiater Jim van Os in zijn Brainwash Talk. Tijd om de patiënt weer centraal te stellen.

'Mensen reduceren tot een diagnose is een ingreep in de identiteit' (Marjan Bolwijn Volkskrant 21 oktober 2017 Opinie p. 8):
Psychiater Jim van Os (57) veranderde van standpunt over de juiste behandeling bij psychisch lijden.
Nieuwe Standpunt
'Diagnoses bij psychische klachten zijn slechts hypothesen. Het zijn labels die de persoon persen in een diagnostiek-behandelrichtlijn voor de niet-bestaande gemiddelde patiënt. Iemand met psychische klachten reduceren tot een wetenschappelijke abstractie is geen medische handeling - het is een dubieuze ingreep in de identiteit. Je academische cultuur mag voorschrijven dat schizofrenie bestaat, maar geeft je dat het recht om mensen dat label op te plakken?

Interview psychiater Jim van Os Niemand is gek volgens het boek (Volkskrant 13 november 2010):
Het diagnostisch systeem is gebaseerd op denken in dichotome categorieën: je hebt iets wel of je hebt iets niet, je hebt het één of je hebt het ander. Van allebei die contrasten weten we inmiddels dat ze onzin zijn. Labels worden in de klinische praktijk met elkaar verward – zo kunnen mensen met dezelfde symptomen volgens de ene psychiater aan schizofrenie, en volgens de andere aan depressie – terwijl het helemaal niet om de labels gaat. Het gaat er om of iemand wel of niet een zorgbehoefte heeft.

Niet terugzien, maar kijken naar nieuwe mogelijkheden (Human Brainwash 3 mei 2020):
Brainwash Special: Overleven Na Coronoa is een initiatief van filosoof en psychiater Damiaan Denys en Laurens Knoop, de oprichter van The School of Life Amsterdam.
Nederland is tot stilstand gekomen. Terwijl we dagelijks updates ontvangen over de capaciteit van de intensive care-afdelingen en het aantal zieken en overledenen door het coronavirus, kwam de overige zorg, het recht, onderwijs, de cultuur, economie en het maatschappelijk leven grotendeels stil te liggen. Wat betekent de crisis voor deze sectoren?
Wegen de maatregelen om het virus te bestrijden op tegen de sociaal-maatschappelijke kosten? Hoe nu verder? In de Brainwash Special: Overleven Na Corona van Human debatteren zes vertegenwoordigers van deze vitale sectoren onder leiding van Coen Verbraak over de antwoorden.
Barbara Baarsma:
Bedrijven die misbruik maken van constructies en geen belasting betalen, hoeven niet met belastinggeld overeind gehouden te worden.
Een brede discussie met gerenommeerde kenners over de grenzen van verschillende vakgebieden heen. Hoe heeft de crisis de sprekers persoonlijk geraakt? Wat betekent de crisis voor het vakgebied en domein van de sprekers? Hoe komen we uit de crisis? Hoe willen we de samenleving vorm gaan geven? Met psychiater en filosoof Damiaan Denys, econoom Barbara Baarsma, jurist Ybo Buruma, acteur Gijs Scholten van Aschat, rector magnificus Universiteit Maastricht Rianne Letschert en wetenschapper, bestuurder en schrijver Louise O. Fresco.
Gijs Scholten van Aschat:
Het probleem is dat we in tijden van onzekerheid altijd terugkijken naar hoe het was, niet naar wat het ook kan zijn.

Brain Wash festifal 3 mei 2020 NPO2
De geestelijke gezondheidszorg leunt te zwaar op de DSM-5, het handboek met psychiatrische aandoeningen. Dat stelt psychiater Jim van Os in zijn Brainwash Talk. Tijd om de patiënt weer centraal te stellen.

Vermorzeld (Sheila Sitalsing Volkskrant 5 januari 2020 p. 2):
Afgelopen zaterdag stond in Volkskrant Magazine een mooi interview met Ruben Terlou, de documentairemaker die China en de ziel van de Chinezen voor ons probeert te ontsluiten.
En ja, in het uitgelekte telefoongesprek tussen Donald Trump en een functionaris in Georgia (‘Zoek en vind 11.780 stemmen voor me’) gebeuren dingen die loeispannend zijn, en ongrondwettelijk, crimineel, dictatoriaal, vunzig en landverraderlijk bovendien. Maar over nog geen drie weken slapen is de sinaasappel ambteloos burger. Terlou: ‘Amerika is nog steeds een democratie. Daar kun je je middelvinger opsteken naar de president.’
In China, dat grote delen van wat vroeger de Derde Wereld heette allang in zijn zak heeft en de honderden miljoenen mensen die er wonen straks gaat vaccineren in hetzelfde tempo waarin Hugo de Jonge twee middelgrote verpleeghuizen doet, kun je na een verkeerde speech zachtjes worden vermorzeld. Wat we daarmee aan moeten: niemand die het weet.

Ik hou niet van persoonlijke aandacht’ (Steffie Kouters interviewt Ruben Terlouw Volkskrant Magazine 2 januari 2021 p. 20-28):\\ Ruben Terlou is zo’n man bij wie alles lijkt te lukken. Met zijn fotografie won hij de Zilveren Camera, in de geneeskunde kon hij promoveren, zijn documentaireseries over China scoren torenhoge kijkcijfers. Gaat er nooit eens iets mis? Tuurlijk wel, maar daarover praat hij liever niet. Net als de Chinezen die hij interviewt, is hij behoedzaam. ‘Ik hou niet van persoonlijke aandacht.’
Corona is een wake-upcall geweest voor de rest van de wereld, als het gaat om de groeiende invloed van China.
‘Voor veel landen ja. Ook voor de landen langs de Nieuwe Zijderoute. Die zijn gaan beseffen hoe afhankelijk ze zijn geworden van China. Natuurlijk is het gemakkelijk om te denken: er komt een groot eng geel gevaarte op ons af. Zeker nu, met de pandemie, is dat een risico. Maar ik denk dat we moeten oppassen ons niet te veel van China te vervreemden.’
Waarom niet?
‘Het mag niet leiden tot
haat tegen de Chinezen en we kunnen de opkomst van China toch niet stoppen. We zullen ons ertoe moeten verhouden. En ik denk dat het onmogelijk is als je niet je best doet om te begrijpen waarom China zo opkomt en handelt als het doet. Maar de universele rechten van de mens, de liberale waarden, die zullen we echt moeten bewaken in de EU. Dat mag nooit wisselgeld zijn. Daarover zijn wereldoorlogen gevoerd.’

Overpeinzingen (Nienke Schipper interviewt Sonja Barend Trouw 5 januari 2021):
Sonja Barend:
‘Geluk komt niet vanzelf. Ik heb me kapot gevochten om gelukkig te worden’
Omdat ze door corona toch niet veel anders te doen had, schreef Sonja Barend een pittig boekje over de tijd waarin we leven. ‘Maatschappelijke problemen komen telkens terug. Waarom lossen ze het niet op?’
Historische context
Met
De appel in het paradijs was het anders. Ze mocht er zo lang over doen als ze wilde en rolde van de ene gedachte en verbazing in de andere. Zo ontstond het boekje vanzelf. Ze schrijft over het alledaagse, de politiek, de media en haar eigen leven. Over ouder worden en hoe de wereld is veranderd en toch zo hetzelfde is gebleven. Ze plaatst de wereld waarin we leven in historische context op basis van persoonlijke ervaringen en gedachtes.
Ze vindt het opmerkelijk hoe snel de tijd verstrijkt, maar ze heeft niet het gevoel dat hij wegloopt.
“Integendeel. Ik vul mijn tijd heel aangenaam. Maar niet met niks. Het fijne aan oud worden en niet meer werken is vooral de ontspanning. Een leven zonder stress. En dat je doet waar je zin in hebt. Dat is vrijheid.”

Trump bedreigt partijgenoot om stemmen te ‘vinden’ (Michael Persson Volkskrant 4 januari 2020 p. 9):
De Amerikaanse president Donald Trump heeft zaterdag Brad Raffensperger gebeld, de voor het tellen van de stemmen verantwoordelijke functionaris in Georgia, en onder druk gezet om 11.780 stemmen ‘te vinden’. Op die manier hoopte de verliezende kandidaat kennelijk alsnog de door Joe Biden gewonnen verkiezingen naar zijn hand te zetten (al zou hij daar nog twee staten voor nodig hebben gehad).
Hoe God beslist in Georgia (Michael Persson Volkskrant 4 januari 2020 Volkskrant 4 januari 2020 p. 8-9):
De politieke bewegingsruimte van Joe Biden wordt bepaald in Georgia. Daar worden dinsdag de laatste twee senatoren gekozen, en die zijn bepalend of de Democraten een meerderheid krijgen in de Senaat. De kerken spelen een cruciale rol.
‘Een begroting is een moreel document.’

Breuklijnen (Peter Giesen de Volkskrant 4 januari 2020, p. 19):
Europa bezegelde crisisjaar 2020 met
cruciale akkoorden; ze zijn de grondslag voor de nabije toekomst. De breuklijn tussen : de cohesie van de Europese Unie wordt zwaar aangetast doordat vooral Polen en Hongarije democratische beginselen, zoals een vrije pers of een onafhankelijke rechtspraak, aan hun laars lappen. Het is van groot belang dat zij harder worden aangepakt, met oude en nieuwe instrumenten, zoals de toets die Europese subsidies afhankelijk maakt van het naleven van de rechtsstaat.
Alle
breuklijnen komen samen in het migratiedossier waarop vorig jaar nauwelijks voortgang werd geboekt. Zuid-Europa eist een verdeelsleutel voor kansrijke asielzoekers. Oost-Europa weigert mensen op te nemen. Noordwest-Europa is niet bij machte deze impasse te doorbreken.

Demp het afstemmingsmoeras (Jan Bouman Volkskrant 4 januari 2020 p. 21):
Begin deze eeuw kreeg ik het verzoek van de hoofddirecteur van het ministerie van Justitie om de
cultuur aldaar te veranderen. Samen met TNO en het Instituut Nederlandse Kwaliteit hadden we hiermee eerder succes geboekt bij enkele andere ministeries. Wij constateerden bij Justitie drie oorzaken: bureaucratie, besluiteloosheid en stroperigheid. De eerste factor hield in dat de manager altijd gelijk had en de tweede factor veroorzaakte een cultuur van ‘laten we het gezellig houden’. Deze twee konden in de loop van tientallen workshops en conferenties aangepakt worden. De derde factor, het bestaan van de leemlaag, bleek hardnekkig. Hiermee doelden wij op een brede laag van beleidsmedewerkers, teamleiders, staffunctionarissen, dg’s en wat dies meer zij. In die dichte laag van functionarissen en onduidelijke verantwoordelijkheden was een jungle van vergaderingen en overleggen ontstaan waarin voortdurend onderling afgestemd diende te worden. Signalen vanaf de werkvloer konden daardoor onmogelijk de hogere regionen bereiken. Wantoestanden bij de Belastingdienst en andere uitvoeringsorganisaties tonen aan dat het dempen van dit afstemmingsmoeras in het nieuwe jaar prioriteit verdient.

We moeten weer leren te generaliseren (Sander Schimmelpennick Volkskrant 4 januari 2020 p. 21):
Dat ik te vaak zou generaliseren is waarschijnlijk het verwijt dat ik het vaakst in mijn leven heb gehoord. Hoewel een generalisatieverwijt vaak redelijk klinkt, is het vrijwel altijd een emotioneel en onzinnig verwijt: het publieke debat, een politieke discussie of welk macro-economisch gesprek dan ook is volstrekt onmogelijk zónder generalisaties.
Mensen hebben moeite met generalisaties omdat die geassocieerd worden met
racisme, seksisme of een andere verschijningsvorm van discriminatie.
Generalisaties zijn daarnaast in onmin geraakt door de opkomst van het individualisme. We zijn gaan geloven in onze eigen uniciteit en wanneer een of andere
CBS-schoolmeester ons in een cohort als ‘laagopgeleid’, ‘niet-westerse allochtoon’ of ‘vrouw’ stopt, kan hij rekenen op ongekend lange tenen.
Laten we het dus minder hebben over het individu en meer over de groep en de keuzes van die groep. Minder over incidenten, en meer over het systeem.
Niet de gevolgen van het uitkleden van de zorg, onderwijs of defensie dienen het debat te bepalen, maar dat voortdurende uitkleden zelf. Laten we elk gesprek over individueel gedrag radicaal afkappen of weigeren. Want met de personificatie van problemen komen we geen stap dichter bij een oplossing daarvan.

De schrik van 2020: een profiel van een virus (Joep Engels Trouw 3 januari 2021):
Precies een jaar geleden maakte China melding van een vreemde longziekte in Wuhan. Het virus is inmiddels de wereld overgegaan, maar zijn identiteit heeft het nog lang niet prijsgegeven. Een profiel.
Veel gekkigheid die via sociale media de wereld wordt ingeslingerd, blijft in kleine kring steken. Een familielid of een vriend stuurt het door en dan houdt het op. Maar soms slaat een filmpje aan: een bozig kijkende kat, een gek Koreaans dansje of een kunstje met een waterfles. Ineens lijkt iedereen te willen dat anderen het ook zien en gaat het filmpje in vliegende vaart de wereld rond. Het gaat viraal, zeggen we tegenwoordig.
Genetische code
De genetische code van Sars-CoV-2 geeft niet op alle vragen antwoord. Wetenschappers zien in die code van ongeveer 30.000 ‘letters’ kleine verschillen met zijn broertje Sars-CoV-1. Bijvoorbeeld in het gebied waar de
blauwdruk voor het spike-eiwit is opgeslagen. Dat verschil zou kunnen verklaren waardoor het nieuwe virus beter hecht aan de receptoren van de longcellen. Een verklaring die aan gezag wint, nu nieuwe mutaties in datzelfde gebied Sars-Cov-2 nog besmettelijker hebben gemaakt. Ook heeft dit nieuwe virus een eiwit waarmee het zijn vetmantel beter kan laten versmelten met het celmembraan. Waardoor het makkelijker naar binnen kan. Sars-1 had dat niet.
Maar, waarschuwen genetici:
verschillen in de code verklaren niet het volledige gedrag van het virus. Of misschien moet je zeggen: wij doorgronden zo’n code nog niet voldoende om daaruit alles te verklaren.
Op stel en sprong
Intussen zijn vele vragen nog onbeantwoord. Hoeveel virus moet iemand binnen krijgen om besmet te worden? Een kleine groep van de geïnfecteerden - misschien nog geen twintig procent - is goed voor tachtig procent van de besmettingen. Dat is bekend, maar wie zijn deze superverspreiders? Hoe kun je ze herkennen?
En misschien de belangrijkste vraag:
hoe goed en hoe lang gaan de vaccins ons beschermen? De rapportcijfers zijn tot nu toe uitstekend, maar gaan ze die ook in de praktijk waarmaken? Of weet dit coronavirus aan het vaccin te ontsnappen?

Bert Wagendorp blikt terug en vooruit (Volkskrant 31 december 2020 p. 6-7):
Een raar jaar, een naar jaar, zeker, dat was 2020. Maar vooral was het een kanteljaar, waarin ontwikkelingen in gang zijn gezet die na het virus niet plotseling zullen stoppen. Bert Wagendorp blikt terug en vooruit.
De andere visie zegt dat corona tot een
permanente verandering op tal van gebieden zal leiden.
Het gaat over
restauratie of nieuwbouw.
Beide mogelijkheden zijn
gechargeerd. Ook zónder corona was 2021 een ander jaar geweest dan 2019. Panta rhei.
‘We moeten de toekomst overleven’, schreef filosoof Toby Ord van het Future of Humanity Institute van de Universiteit van Oxford in The Economist. ‘Dit is een zeldzame kans om van koers te veranderen.’ Ord schreef er wel bij dat de dankzij corona ontwikkelde ‘maatschappelijke antistoffen’ snel weer zullen verdwijnen en dat we er nú gebruik van moeten maken.
Minister Wopke Hoekstra omschreef in september de coronacrisis als een ‘zwarte zwaan’: een onverwachte gebeurtenis met een grote economische en maatschappelijke impact. Hij verwees daarmee naar het boek
De zwarte zwaan. De impact van het hoogst onwaarschijnlijke van de Libanees-Amerikaanse filosoof Nassim Nicolas Taleb. Op dat onverwachte moeten we ons voorbereiden, schrijft Taleb. Wat natuurlijk niet meevalt, met onverwachte gebeurtenissen.
Als de
coronacrisis ons bewuster en alerter heeft gemaakt voor wat ons onverwacht kan overkomen, dan heeft het ellendige virus ons toch een dienst bewezen. Dan kan 2021 net zo’n bijzonder jaar worden als 2020 was, maar dan in omgekeerde zin: een jaar van hoop en vernieuwing; en van het besef van onze fragiliteit, een besef dat kan bijdragen aan onze kracht.

Lastig vak (Anneke Grünefeld Volkskrant 31 december 2020 p. 29):
Het blijft een lastig vak, kansrekenen. Maarten Keulemans (Ten eerste, 29 december) had beter Ionica even kunnen raadplegen. Volgens Maarten zijn de drie gezinsleden die negatief testten door het oog van de naald gekropen: de kans op besmetting voor elk van hen was zo’n 20 procent. Zijn conclusie was: dan is de kans op een besmetting bij minstens een van ons drie gelijk aan 60 procent. Dus: als ze met vijf gezinsleden waren geweest, zou die kans 100 procent geweest zijn? En met tien gezinsleden zelfs 200 procent?
De juiste berekening is: de kans op geen besmetting is 80 procent, dus de kans dat er driemaal ‘geen besmetting’ uit de loterij komt, is gelijk aan
0,8*0,8*0,8 en dat is altijd nog meer dan 50 procent.

Onderwijssocioloog Bowen Paulle: ‘Geef kansarme kinderen de boost die ze verdienen. Dit is hét moment’ (Rik Kuiper en Fleur De Weerd interviewen Bowen Paulle Volkskrant 23 december 2020):
Gaat Nederland ook die kant op?
‘Nederland is nog altijd een relatief egalitair land. Maar ook hier heeft de Onderwijsinspectie een paar jaar geleden
alarm geslagen over toenemende kansenongelijkheid. Met covid-19 zie je nu dat kansarme kinderen extra hard worden getroffen. Het is ook zichtbaar in andere domeinen. Kijk naar de gezondheidszorg. Of naar de toenemende vermogensongelijkheid. The early warning signals are flashing red.’

Brainwash talks Bowen Paulle 29 november 2020 NPO2:
Dat het bestrijden van ongelijkheid begint met het onderwijs, dat weet socioloog en onderzoeker Bowen Paulle als geen ander. In Brainwash Talks betoogt hij dat we daar niet mee kunnen wachten.
Duivels dilemma: Kansen voor kinderen (José Rozenbroek 15 september 2020):
De kansenongelijkheid in het onderwijs is het afgelopen decennium toegenomen. Wat zijn de oorzaken? En wat kunnen we eraan doen? Socioloog Bowen Paulle is enthousiast over een tutoring methode die kinderen met een leerachterstand écht lijkt te helpen.
Wetenschappelijk houdt Paulle zich onder meer bezig met de effecten van
High Dosage Tutoring (HDT): een project waarbij in het meest intensieve model kinderen onder schooltijd met z’n tweetjes een uur per dag rekenles krijgen van een professionele tutor.

Wijsheid, Kracht en Schoonheid Het bezielde en bezielende in de vrijmetselarij (Anne van Marion-Weijer Theosofia maart 2014 p. 38-42):
Vrijmetselaars zijn symbolische bouwers aan de Tempel der Mensheid, zinnebeeldig voorgesteld door de te herbouwen Tempel van Koning Salomo. Zijzélf zijn de ruwe steen die bijgeslepen moet worden om te kunnen passen in het geheel. Deze Tempel in aanbouw wordt geschraagd door drie Zuilen, de zogenaamde ‘Kleine Lichten’ die
Wijsheid, Kracht en Schoonheid heten en die in mijn optiek symbool staan voor de menselijke ziel.
Over Wijsheid
Ook de denkbeelden van met name Plato hebben de vrijmetselarij geïnspireerd. Het vermelden waard is in mijn ogen de rol van zijn
Wereldziel, Sophia, de Wijsheid, het Idee der Ideeën.
Over Licht
Grote Lichten en Kleine Lichten
In de vrijmetselarij kennen we
‘de drie Grote Lichten’, te weten de Bijbel, de Passer en de Winkelhaak. Vroeger werden ze zo niet genoemd; toen heetten ze: ‘Zon, Maan en de Meester der Loge’ (symbolisch werd hiermee de profeet Jesaja[7] aangeduid).
7) Profeet,
zoon van Amos, aanhanger van de Davidische dynastie. Bijbel

‘De oorlog is een beeldhouwwerk met wisselende perspectieven’ (Sander van Walsum interviewt Gerdi Verbeet Volkskrant 4 mei 2020 p. 10-11):
In elke levensfase had de Duitse bezetting een andere betekenis voor Gerdi Verbeet, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Maar wat altijd bleef: ‘Het gevoel dat je bij de Dodenherdenking onderdeel bent van iets groters.’
Herdenking
‘Natuurlijk is de Tweede Wereldoorlog een heel natuurlijke aanleiding voor een gesprek over oorlog en vrede in het algemeen. Over vrijheid en onvrijheid, en over de vier vrijheden van Franklin Delano Roosevelt. Maar op de Dam zullen we, ook in de toekomst, vooral de Tweede Wereldoorlog moeten blijven herdenken. Daarbij kunnen we niet volstaan met dankbaarheid voor onze vrijheid, maar zullen we strijdbaar moeten zijn. Want de democratie en de rechtsstaat zijn in grote delen van de wereld al lang niet meer vanzelfsprekend.
‘Het mooist vind ik dat mensen het logisch vinden wat er op de Dam gebeurt’, zegt Verbeet. ‘Dat zit ’m in de continuïteit van de enscenering. Die maakt de aanwezigen en de televisiekijkers deelgenoot van iets groters. Dat ontgaat zelfs kinderen niet. ‘Het hoeft van ons niet léúk te zijn’, zei een van hen in een enquête over de Nationale Dodenherdenking. Blijkbaar hebben kinderen het gevoel dat ik vroeger ook had als ik door mijn vader op 4 mei om acht uur ’s avonds op de vensterbank werd gezet.’
De kinderen hoeven niet eens een Nederlandse achtergrond te hebben om ontvankelijk te zijn voor het gevoel van 4 mei, denkt Verbeet.

Jacobine op zondag (NPO2 25 maart 2018):
Prostituee of de vertrouweling van Jezus? In ieder geval een vrouw die intrigeert en nieuwsgierig maakt.
Afgelopen week kwam er een internationale speelfilm over haar uit. Wat zegt Maria Magdalena ons nog in deze tijd? Een gesprek met Manuela Kalsky, theoloog, Bram Moerland, cultuurfilosoof, en met Paul van Geest, hoogleraar Kerkgeschiedenis.

Martin Heidegger: De filosofie is aan haar eind. En wie neemt nu de plaats van de filosofie in? De cybernetica. Of de vrome die zich openstelt? Maar dat is geen filosofie meer. Wat is het dan? Het andere denken noem ik het.

Kunst maakt het mogelijk de synthese van de drie domeinen van de alfa-, béta- en gammawetenschappers, de 4e Dimensie in een 4Ddenkraam, de Tetrade, de Lagere Tetraktis weer te geven. Door de verborgen 5e Dimensie, het morele kompas (de moraal van het verhaal, de stem van het geweten), aan deze Tetrade toe te voegen ontstaat een 5Ddenkraam, die de Kwintessens van het leven tot uitdrukking brengt. Met behulp van Drie domeinen en Kunst, de vier domeinen 'Filosofie, Religie, Wetenschap en Kunst' ('Alfa-, Gamma- en Bétawetenschappen en Kunst' of 'Geestkunde, Zielkunde, Natuurkunde en Kunst') is het voor de mensheid mogelijk de Éne werkelijkheid ('Microkosmos en Macrokosmos' - '1e, 2e en 3e Macht en Vierde, Vijfde en Zesde Macht' - 'Vijf individuele - en vijf collectieve dimensies' - 'Leven en Dood'), lees Unificatietheorie beter te begrijpen.

De cybernetische regelkring, het cybernetisch model geeft de viervoudige indeling, de bewustzijnsevolutie op aarde weer, terwijl de lemniscaat de zevenvoudige indeling, evolutionaire kringloop in het universum tot uitdrukking brengt.

‘Eenheid kan een gewelddadig concept zijn’ (Fokke Obbema interviewt Manuela Kalsky Volkskrant 30 november 2020 p. 12-13):
Wat houdt dat in?
‘Wat mij daarin aanspreekt, is het idee van een wereld zonder onderdrukking – niet van andere culturen en rassen, niet van vrouwen. Mijn lievelingsprofeet, Amos, keerde zich al in de 8ste eeuw voor Christus tegen de verwaarlozing van gerechtigheid en riep op tot gedragsverandering. Gerechtigheid zou als ‘een altijd voortvloeiende beek’ moeten gaan stromen, vond hij. Dat is nog altijd actueel, want onderdrukking is aan de orde van de dag.’
Waarom resoneert Amos bij u zo sterk?
‘Omdat hij aansluit bij wat ik thuis had geleerd:
opkomen voor mensen in verdrukking. Dat deed ik als kind in de klas al.
Leestip Compassie Karen Armstrong
Compassie maakt deel uit van alle wijsheidstradities en het is een vermogen dat ieder mens kan ontwikkelen. In dit inspirerende boek laat de Britse religie-expert Karen Armstrong zien hoe je dat in twaalf stappen kunt doen, waardoor je bijdraagt aan meer medemenselijkheid. ‘Wat jij niet wilt dat jou geschiedt, doe dat ook een ander niet’, stelt zij voor als Gulden Regel voor onze omgang met elkaar.’

Boodschap van Sigrid Kaag (Bert Wagendorp de Volkskrant 30 november 2020 p. 2):
Zaterdagochtend werd de Volkskrant-lezer aan de ontbijttafel verrast door een lange boodschap van Sigrid Kaag, politiek leider van D66. ‘Aan iedereen in Nederland…’ (p. 32) stond erboven.
Wat denken mensen na deze week van de politiek, zo vraag ik me af.
Geharrewar, geruzie en erger nog openlijke jodenhaat en discriminatie'''. Ik voel zowel afkeer als groot ongemak. Wellicht herkent u dat. Daarom hoop ook dat u mij even de tijd gunt om te laten zien dat het ook anders kan. Ik sta voor een ander perspectief.
Kaag had het bij nader inzien niet over
de enquête, maar over de sneue relletjes bij Forum. Misschien vonden haar pr-adviseurs het gezien de D66-inbreng in het toeslagenfiasco (Menno Snel) verstandiger die kwestie nog even te bewaren voor de volgende brief. Of de daaropvolgende.
Na dit twijfelmomentje komt Sigrid Kaag op stoom. Zij ontsteekt in een lofzang op Nederland (met hier en daar wat minpuntjes die onder premier Kaag zullen worden gerepareerd).
Premier Rutte zal binnenkort in zíjn campagnebrief (‘Beste Nederlanders’) van goeden huize moeten komen om Kaags enthousiasme te overtreffen.

Laat WOII ons moreel kompas blijven (Leonard Ornstein en Larissa Pans Volkskrant 22 april 2020 p. 24-25):
De coronacrisis versluiert het
‘nut’ van de Nationale Herdenking, maar leert ons ook universele lessen.
Een nieuw tijdperk is aangebroken. De wereld verandert snel. We voelen het allemaal. Of zoals Sigrid Kaag, nog vóór corona, tegen ons al zei in
Oorlogsgesprekken: ‘We leven op een trillende plaat.’
De echo van de vijf zware jaren ellende van onze ouders en grootouders horen we nog steeds. Maar daar doorheen klinkt inmiddels de onaangename ruis van een nieuwe, ongekende crisis.
Jonge generaties staan, naast alle sores die op hen afkomt, de komende jaren op een
kruispunt om de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust een nieuw te definiëren plek in hun wereldbeeld te geven.
Waarom zou je aan een oorlog die toch nooit op dezelfde manier terugkomt en op dezelfde wijze zal
vernederen, onderdrukken en vernietigen, nog steeds aandacht besteden? Wat we kunnen doen, is het besef overbrengen dat mechanismen van beïnvloeding en van uitsluiting nog altijd hetzelfde werken. Omdat omstandigheden veranderen, maar mensen niet.
De Tweede Wereldoorlog moet een
moreel kompas blijven. Want ook deze coronacrisis zal opportunisten, wegkijkers en verraders kennen. Weliswaar van een andere orde dan de Rauters of Gemmekers uit de Tweede Wereldoorlog, maar als het ernstig tegenzit doemt een sombere horizon op. In de Tweede Wereldoorlog had je de zwarthandelaren, nu heb je als eerste symptoom de mondkapjesoplichters.

Maak van digitale zorg het nieuwe normaal (Hendrik Verschuur Volkskrant 22 april 2020 p. 25):
Bij elke overheidsinstantie of bank voeren we zelf onze gegevens in. Waarom dan niet bij de dokter?, vraagt kno-arts-oncoloog Hendrik Verschuur zich af.
In de afgelopen weken zijn 360 duizend mensen minder naar een medisch specialist verwezen. Dit is het moment om in e-health te investeren: digitale zorgverlening maakt de zorg niet alleen veel efficiënter, maar ook beter. En dus toekomstbestendig.
Natuurlijk moeten vooral de hoofdrolspelers, patiënten en artsen, in hun gedrag veranderen. Wij moeten beseffen dat
e-health misschien niet al onze problemen oplost, maar wel ons zorgstelsel duurzaam kan verbeteren. Als we binnen een paar weken ons zorgstelsel radicaal kunnen omgooien om deze pandemie te bestrijden, dan kunnen we ook in een paar maanden van e-health het nieuwe normaal maken. Dit is het moment om de volgende stap te zetten om de zorg klaar te maken voor de toekomst.

Nu alle pijnpunten zijn blootgelegd (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 16 april 2020 p. 16-17):
Een economische klap van deze omvang heeft Nederland na de Tweede Wereldoorlog nooit meegemaakt. Het coronavirus leert ons een lesje. Maar wat doen we ermee? Het is tijd voor het wensdenken.
Maar de toekomst ligt niet vast.
De stappen die we nu zetten, bepalen welke we krijgen, zei schrijver en natuurkundige Paolo Giordano nog vorige week. We moeten uitzicht hebben op een alternatieve toekomst. We moeten wensdenken op een breukvlak, lees snijvlak van de geschiedenis.
Helaas voor de wensdenkers is er een catch 22. Als de contactbeperkingen lang duren (zes maanden of meer) is de oude orde kapot. Dan is er geen geld om te investeren in een transitie. Als we over twee maanden alweer aan het werk kunnen, herstelt de oude orde redelijk – en is de druk tot hervormen afwezig.

‘Je kunt je wel alleen voelen maar je bent het niet’ (Fokke Obbema interviewt Gerrit Lammers Volkskrant 4 mei 2020 p. 20-21):
Voor Gerrit Lammers is er niks mooiers dan het boerenleven. Toch kruipt hij in zijn vrije tijd al veertig jaar lang in de huid van anderen, op het toneel. Hij laat zich dan leiden door zijn fantasie. Een nachtmerrie verwoestte echter bijna zijn leven.
‘De financiën van de boerderij zijn heel belangrijk voor me, want de landbouw is een sector waarin de winst minimaal is. Daar ben ik permanent mee bezig – het schip moet wel blijven varen, de vooruitzichten zijn momenteel door het coronavirus niet positief. Maar het is geen zorg. Want dan zou ik ermee naar bed gaan. Dat doe ik niet. Ook het geld mag mijn plezier in het leven niet vergallen.’

Rapunzel (Marjan Slob Volkskrant 4 mei 2020 p. 25):
Ik kom uit een zorgmijdende familie. Wij gingen niet naar de dokter; wij ziekten thuis uit. Ik beveel dit niet aan als model voor de rest van Nederland want er zitten ook rare kantjes aan, maar gevolg is wel dat ik ben opgegroeid met het basale vertrouwen dat een gezond lichaam zichzelf geneest. En dat uitgangspunt is nu officieel, van overheidswege, verlaten. Het kwetsbare lichaam is de norm. We koersen niet meer op ons eigen herstelvermogen. In plaats daarvan hopen we op een vaccin (en tot die tijd blijven we ‘zoveel mogelijk binnen’).
Ooit schreef Anaïs Nin:
‘En de dag kwam dat het risico om strak in knop te blijven pijnlijker was dan het risico dat gepaard gaat met bloesemen’. Misschien is die dag voor jongeren wel gekomen. Hoe dan ook: met alleen hoop valt niet te leven. We zullen ook moeten durven vertrouwen.

Bedrijven gaan failliet, dat hoort erbij. Toch? (Koen Haegens Volkskrant 25 juni 2020 p. 22):
Een faillissement maakt meer kapot dan je lief is, van het personeel tot toeleveranciers. Vandaar dat het kabinet werkt aan een nieuwe wet die faillissementen nog vaker moet voorkomen. Tegelijkertijd biedt het verdwijnen van zwakke bedrijven kansen voor concurrenten die het beter, goedkoper, slimmer kunnen. Dat is wat Joseph Schumpeter bedoelde met creatieve destructie. Economen vrezen dan ook dat het voortsukkelen van duizenden ‘zombiebedrijven’ een van de voornaamste oorzaken is van de tegenvallende productiviteitsstijging.
Tweede vraag: hoe nieuw is dit? Dat grote bedrijven die in problemen verkeren anders behandeld worden dan het MKB, is van alle tijden. Toch is het denkbaar dat de afkeer van risico’s die overal in de maatschappij zichtbaar wordt – van kinderen die niet langer in bomen mogen klimmen tot politici voor wie
damage control voorop staat – ook de economie is binnengeslopen.

Maakt industriebeleid na 25 jaar een comeback? (Peter de Waard Volkskrant 25 juni 2020 p. 23):
De overheid moet nu het moeilijke besluit nemen waarin Nederland wel of niet zelfvoorzienend moet zijn. Het probleem is dat al die bedrijven buitenlandse belangen dienen. De autofabriek is is afhankelijk van BMW, Tata en Vredestein zijn Indiaas en KLM wordt overvleugeld door Air France. Voor hen zijn die bedrijven verdienmodel, geen strategische schakel in een natie die met de toekomst bezig is.
Een ander probleem is Nederland nogal ambivalent staat ten opzichte van deze bedrijven, omdat zij veelal
vervuilend zijn in een tijd dat het land wil verduurzamen.
Nederland kan echter niet zonder staal, vliegverbindingen, auto’s en banden. Alleen kan het land die zelf niet rendabel meer maken, als het aan strikte regels moet voldoen.
Sinds Koos Andriessen in 1994 als minister van Economische Zaken opstapte is
industriebeleid een vies woord geworden en mocht winst weer. Nu moet minister Wiebes dat mogelijk gaan omkeren.

In het nieuws Normeren als medicijn tegen racisme (Rasit Elibol & Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 25 juni 2020 p. 5):
Talkshows en kranten tekenden ervaringen op van zwarte Nederlanders. Witte Nederlanders spraken hun steun uit voor de Black Lives Matter-beweging. Museumdirecteuren beloofden hun leven te beteren en te zorgen voor meer diversiteit . In de boekwinkels lagen stapels met antiracismeliteratuur bij de kassa – want: educate yourself!
Premier Rutte hield het in zijn persconferentie bij
‘normeren’, want ‘een actieplan werkt niet’. Hij heeft gelijk dat racisme zich niet laat afschaffen met een wet. Daarom houdt het verweer van mensen die volhouden dat er in Nederland geen institutioneel racisme bestaat omdat onze wetten niet discrimineren ook geen stand: dat iets verboden is betekent niet dat het niet voorkomt.
Dat normeren gebeurde afgelopen week ook vanuit de voetballerij, toen de spelers en speelsters van Oranje lieten weten niet meer mee te werken aan het tv-programma Veronica Inside. Althans, niet zolang er geen afstand werd genomen van de zoveelste racistische uitlating van Johan Derksen. ‘Genoeg is genoeg’, lieten de internationals in een statement weten.
Normeren is bijvoorbeeld besluiten om het Sinterklaasfeest voortaan zonder egaal zwart geschminkte pieten te vieren. Normeren is hard optreden tegen discriminerende makelaars of uitzendbureaus. Het is niet meebuigen met populisten die niet elke Nederlander als volwaardig beschouwen. Het is leiderschap tonen zoals ‘VVD’ dat doet. Virgil van Dijk, bedoelen we dan.

Essay Een beter milieu begint niet bij jezelf De mythe van de groene consument (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 25 juni 2020 p. 38-41):
Zolang we ons blindstaren op
individuele gedragsverandering blijven de structurele oorzaken van de ecologische crisis buiten beeld en de ware schuldigen buiten schot. Het wordt tijd dat we in actie komen als burger, in plaats van als consument.
Zonder strengere regelgeving slagen we er kennelijk niet in om ons collectieve gedrag wezenlijk te veranderen. Daarom werkt het averechts om de politiek buiten beschouwing te laten. Als de overheid besluit de vaderlandse veestapel in te krimpen bereiken we in één klap een CO2-reductie die we nooit zullen realiseren door alleen vegaburgers te promoten. Als de regering besluit om een streep te zetten door de plannen voor Lelystad Airport, dan is het klimaat daar meer bij gebaat dan wanneer we elkaar ‘vliegschaamte’ aanpraten.

Economie Pensioen (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 25 juni 2020 p. 9):
Nadat de FNV vorige week het pensioenakkoord toch niet had goedgekeurd, verscheen er een erg chagrijnige minister Wouter Koolmees op de televisie. Pensioenen zijn z’n hobby, en hier heeft hij jaren voor gewerkt. In het akkoord gaat de fictieve rekenrente van tafel, kortingen worden nu vermeden maar komen later net zo goed nog, de belofte van een vast pensioen moeten we loslaten. Ik denk dat veel mensen niet precies begrijpen waarom we daar blij mee moeten zijn.
Op de ongeveer 31 miljard euro pensioenuitkeringen per jaar wordt 8,4 miljard euro betaald aan uitvoeringskosten (één miljard), bonussen (twee miljard) en transactiekosten. De cijfers komen uit het boek
Waar blijft mijn pensioen? Hoe ons pensioenstelsel uw pensioen ondermijnt van Martin ten Cate.
Het boek werd in september 2019 aan de Nyenrode Universiteit gepresenteerd, in aanwezigheid van minister Koolmees en vertegenwoordigers van de pensioensector. Het viel dood. Er kwam nauwelijks een gesprek op gang. De minister reageerde lauw. De reacties na de pauze van de pensioenspecialisten waren nietszeggend.
Voor een boek dat zo’n fundamenteel punt aan de orde stelt, was deze lauwe reactie verbijsterend. Dat de gemiddelde Nederlander een beetje glazig gaat kijken bij dekkingsgraden en omslagstelsels is te begrijpen, maar dit waren de mensen die erover gaan.
Inhoudelijk heel vreemd, maar best te begrijpen als je bedenkt waar die 8,4 miljard aan kosten naartoe gaan. Naar vermogensbeheerders in Londen en New York, maar ook naar de Nederlandse pensioensector. Jazeker: er is een sector ontstaan rond die enorme spaarpot. Minister Koolmees praat nooit serieus over het afbouwen van het kapitaaldekkingsstelsel, maar zit in plaats daarvan om de tafel met de pensioensector… die leeft van het kapitaaldekkingsstelsel. Hij heeft dus niet de ruimte om onbevangen naar de problemen te kijken. De minister zou vooral met onafhankelijke macro-economen moeten praten. Dan kunnen we die 8,4 miljard beter besteden. Ik denk ook dat de minister er zelf een stuk vrolijker van gaat worden, want hij houdt van oplossingen.

Gejengel van Angela (Teun van de Keuken Volkskrant 4 mei 2020 p. 14):
Ik mis Boulevard waarin het over de zoveelste geheime minnares van Marco Borsato gaat’ enzovoort enzoverder. Voor haar levert corona niet de angsten en onzekerheden op die ondernemers wel kennen. Sterker nog,
ze vindt het allemaal best gezellig: ‘Het geeft gek genoeg ook een gevoel van saamhorigheid en gezelligheid, alsof Oranje moet spelen en covid-19 de tegenstander is die we met z’n allen in de pan gaan hakken.’ Wouter de Winther zei laatst bij Jinek dat de meeste ambtenaren en wetenschappers die zich over de toekomst van de anderhalvemetersamenleving buigen een vast contract hebben en zich niets kunnen voorstellen bij de pijn en de angsten van ondernemers die hun bedrijf in rook zien opgaan. Die angst is reëel. Om die af te doen als gejengel is schandalig.

De mythe van verval (Ties Dams De Groene Amsterdammer 2 mei 2020):
Met dit essay won Ties Dams (29) de Open Call van De Balie en het Amsterdams 4 en 5 Mei Comité. ‘Speels en dapper om grote stroken over de wereld te leggen en grotere verbanden te zien. Europa is in de verhalen van de andere partij gaan geloven – een mooi nieuw idee,’ zei de jury.
De Open Call werd uitgeschreven omdat, zoals het Comité formuleerde, de wereld op slot zit. ‘Ook kunstenaars, die vaak vernieuwing, troost en beschouwing brengen, zitten thuis.
We vroegen hen in deze uitzonderlijke tijd een idee in te sturen over onze OPEN samenleving. De coronacrisis vraagt om een frisse blik op hoe we met elkaar willen samenleven: wat is er te zeggen over onze ‘open’ samenleving in 2020, het jaar waarin we in Nederland 75 jaar bevrijding vieren? Waarnaar wordt verlangd, wat gaat beter dan ooit, wat wordt gemist?’
Wat is leiderschap? vraagt een stem.
Studenten en onderzoekers van de TU Delft besloten de coronacrisis te lijf te gaan met wetenschap en vindingrijkheid. Ze deden een geniale ontdekking.
Op basis van een museumstuk maakten ze een beademingsapparaat dat door iedereen eenvoudig te bouwen is, op basis van onderdelen die in de meeste landen ter wereld aanwezig zijn.
Dat is leiderschap; dat is vooruitgang; dat is wat de open samenleving vermag.
Het mooiste is dat de Delftse uitvinding geen mythe is, maar hard feit.

Ties Dams De nieuwe Keizer Xi Jingping, de machtigste man van China
Vergeet Trump, vergeet Poetin. Geen enkele wereldleider heeft meer invloed op jouw toekomst dan China’s machtigste man sinds Mao, Xi Jinping. En wat weet je van hem? Dat dacht ik al.
De nieuwe keizer onthult het verborgen verhaal van Xi’s leven. Het vertelt van zijn vaders strijd als prins in Mao’s revolutie tot Xi’s meedogenloze zuiveringen in de slangenkuil van de Communistische Partij. Wat blijkt? Xi ís de Chinese macht. En die macht maakt zich op voor wereldheerschappij. Welke ideeën bepalen Xi’s beleid? Wie zijn de vertrouwelingen van de keizer, wie zijn vijanden? En wat betekent het voor onze welvaart en veiligheid dat Keizer Xi zijn invloed over de wereld razendsnel uitbreidt? Leven wij in zijn keizerrijk? Dit boek is geschreven voor iedereen die wil weten hoe het spel van de macht werkt en hoe zijn nieuwe meester het speelt. Auteur Ties Dams laat je diep in de ogen kijken van de man die de komende eeuw bepaalt wat macht betekent. De nieuwe keizer is hét boek over Xi Jinping: nooit eerder werd het spannende verhaal van zijn leven zo compleet verteld. Ties Dams (1993) is schrijver en strateeg. De Chinese staat bestudeert hij al sinds zijn studies tot filosoof, politicoloog en econoom in Utrecht, Londen en China. Aleph, zijn adviespraktijk, ontwikkelt strategie voor politiek en overheid. Hij is lid van de Nationale Denktank.

Tegenlicht The Bigger Picture 3 mei 2020 NPO2:
In hoeverre zal de coronacrisis een kantelmoment in ons mondiale systeem worden? Tegenlicht zoomt uit en probeert het grotere plaatje te zien. Zien we de contouren van een nieuw en meer toekomstbesteding wereldsysteem?
Samen met schrijfster Arundhati Roy, globaliseringsexpert Ian Goldin en economisch journalist Maarten Schinkel zoomt VPRO Tegenlicht uit en proberen we het grotere plaatje te zien.
Arundhati Roy schreef begin april
van deze wereldcrisis in de Financial Times en deed een strijdbare oproep om lering te trekken uit het kortzichtige narcisme dat veel leiders nu tentoonspreiden.
Wie worden straks de slachtoffers
van deze fase van de globalisering, en wie de winnaars? Zal de tweede mondiale recessie van de 21e eeuw, ingrijpender dan die van 2008, tot grimmige sociale verhoudingen leiden of zien we juist de contouren van een nieuw en meer toekomstbestendig wereldsysteem?
Wat betekent de coronacrisis op de lange termijn voor globalisering en geopolitiek? Vallen we terug op de eigen natiestaat of bewegen we juist door in de richting van totale, wereldwijde verwevenheid?
Vanuit Oxford kijkt Ian Goldin, globaliseringsexpert, naar de toekomst: ‘We staan op een kruispunt. Het is een test voor de mensheid of we er in slagen om te globaliseren, en of we samen kunnen werken om de grote dreiging tegen te houden. Als we hier niet in slagen, zullen er nog veel meer pandemieën komen, misschien zelfs dodelijker dan deze. Klimaatverandering zal escaleren, en andere dreigingen ook.
We hebben echt een wake up call nodig.’
Dat klinkt duister, maar is dit misschien ook het moment om stappen te zetten naar een nieuwe, betere wereld?

Gedoemde redding (Bert Wagendorp Volkskrant 4 mei 2020 p. 2):
AirFrance-KLM moet door de Nederlandse en Franse overheid worden gered. Daarmee is voorlopig ongeveer 10- of 11 miljard euro gemoeid. Daar zal het niet bij blijven, want ook na 2020 ziet de toekomst van de luchtvaart er hulpbehoevend uit. Zondag legde Ties Joosten van het platform FTM in Buitenhof uit waar een flink deel van het steungeld naartoe gaat: naar kerosineboeren en naar Ierse vliegtuigleasemaatschappijen met holdings in fiscale piratennesten. Belastinggeld dat wordt weggesluisd naar belastingparadijzen, het is van een niet te overtreffen ironie.
In de cultuur, de retail en de horeca staan veel meer banen op het spel dan bij KLM, maar die sectoren missen een krachtige lobby en kunnen dus de kolere krijgen.
De beroemde investeerder Warren Buffett verkocht vorige week zijn belang van 10 procent in vier grote Amerikaanse carriers.
Buffett gelooft niet meer in de luchtvaart.
De Nederlandse staat steunt een
gedoemde industrie.

Buitenhof 3 mei 2020 NPO1
De reddingsoperatie van KLM zit in een nieuwe fase. Follow the Money journalist Ties Joosten en D66-Kamerlid Jan Paternotte gaan in debat.
Jet Bussemaker voorzitter Raad voor Volksgezondheid en Samenleving pleit voor maatwerk bij kwetsbare groepen in het
nieuwe normaal van de 1,5 meter samenleving.
En de spanningen tussen China en de VS lopen op en dat heeft consequenties voor de wereldorde. Een analyse van journalist Ties Dams, oud-ambassadeur Ed Kronenburg en Europarlementariër Kati Piri.

Peter Singer boek De president van goed en kwaad:
Meer dan enige andere president in de recente geschiedenis gebruikt George W. Bush een retoriek van goed en kwaad. Wat gebeurt er wanneer een professor in de ethiek deze taal serieus neemt?
In
'De president van goed en kwaad' concentreert Peter Singer zich op de aanspraak van Bush dat hij weet wat goed en wat kwaad is. De auteur legt het patroon van ethische verwarring en innerlijke tegenspraak bloot in de taal waarvan Bush zich bedient. Hij onderzoekt presidentiële teksten over onderwerpen die uiteenlopen van stamcelonderzoek en belastingverlagingen tot Irak en het streven naar Amerikaanse superioriteit.

Naar een meer universeel ethisch perspectief. Over het werk van ethicus Peter Singer, Een ethisch leven, Ethiek in een tijd van globalisering en andere werken. (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #81 6 april 2019):
Wat Singer boeiend maakt is zijn toepassing van de min of meer klassieke filosofie van het utilitarisme op eigentijdse problemen.
Het onpartijdige gezichtspunt van het universum
Singer meent dat ethisch gedrag of
‘leven volgens ethische normen’ zelfzuchtig eigenbelang overstijgt, dat niet in overeenstemming is met meer universele ethische principes. Als universeel principe noemt hij de ‘gouden regel’ - een ander behandelen zoals je zelf behandeld wil worden: je naaste als jezelf – zoals dat voorkomt bij Confucius, Mozes (in Leviticus), Jezus, in Indiase geschriften (in de Oepanishaden en het epos de Mahabharata), bij de Stoïcijnen en in de filosofie van Kant. Een dergelijk universeel standpunt vinden we ook bij de ‘onpartijdige toeschouwer’ van David Hume en Adam Smith (p 36). Ethisch handelen houdt rekening met de belangen van anderen. Bij de utilitairistische ethiek gaat het om “de handelswijze… die per saldo de beste gevolgen heeft voor alle betrokkenen” in termen van toename van geluk en vermindering van pijn (p 38). Aan het eind van dit artikel wordt de onderbouwing van de ethiek van Singer uitvoeriger toegelicht vanuit het universele, kosmische perspectief, dat onpartijdig en objectief is.
Een objectieve ethische visie
In de bespreking van het boek van Robert Sapolsky door Patricia van Bosse wordt de biologische basis van onze sociale neigingen toegelicht. Altruïsme en samenwerking zouden ook een evolutionaire genetische basis hebben. Samenlevingen die kunnen samenwerken zouden een evolutionair voordeel hebben t.o.v. samenlevingen die daartoe minder in staat zijn, volgens evolutiewetenschapper Peter Turchin in Ultrasociety: How 10.000 years of war made humans the greatest coöperators on earth.
Onze toekomst hangt af van ons vermogen tot samenwerken. Dat vraagt een ethische levenswijze.

De weg van het midden (Rohit Mehta Theosofia juni 2015 p. 70,71):
Rohit Mehta schreef boeken en artikelen over theosofie en meditatie en gaf wereldwijd lezingen. In het Nederlands verschenen Zoek naar de Weg, over Licht op het Pad en De Scheppende Stilte over De Stem van de Stilte (UTVN Lotusreeeks 1). Dit artikel is een bewerkte samenvatting van een voordacht voor de conventie in Adyar in december 1956.
De ‘weg van het midden’
Om de aard van de
‘weg van het midden’ te kunnen begrijpen, moet men zich terdege rekenschap geven van het pad der uitersten en van alles wat dit inhoudt … Het denken werkt in de sfeer van ; de hele structuur van kennis is opgebouwd uit processen van vergelijking en tegenstelling. Hiervoor moet het een norm of maatstaf aanhouden, met andere woorden: het moet een vast punt hebben, waaromheen het de schemata van kennis kan construeren. Dit is zijn ideatie, zijn ideaalmodel, waarmee het kan beoordelen en waarderen. Datgene wat met deze norm overeenkomt noemt men goed en wat er niet in past is fout, of slecht …
Bewustzijnsontwikkeling door conflicten
Elke wijziging in het bewustzijn, elke verandering van denken is een beweging in de sfeer van tegenstellingen. Deze beweging van de ene tegenstelling, of het ene uiterste, naar een andere is het proces waardoor het bewustzijn groeit en ontwikkelt.
Dit ontwikkelingsproces is eindeloos, want elk bereikt eindpunt vormt op zijn beurt weer een beginpunt van waaruit een nieuw ontwikkelingsproces aanvangt. These en antithese, stelling en tegenstelling, zijn de beide polen in het denken. Zelfs wanneer een synthese is bereikt, wordt die ook weer een stelling die zijn eigen tegenstelling oproept. Het proces van bewustzijnsontwikkeling houdt zo in wezen een conflict van tegenstellingen in.

Als homo sapiens maken we deel uit van de eeuwige wederkeer, de evolutionaire kringloop. Voor de klanten van de zogenoemde grote vier: de accountantskantoren PwC, KPMG Meijburg & Co, Deloitte en EY geldt 'Strategy & Control', lees Stucture follows Strategy.

Om de evolutie van de homo sapiens (anthropogenesis, hominisatie) op aarde beter te begrijpen draait het om de synthese van de sexuele -, sociale - en politieke revolutie. Het zal duidelijk zijn dat de strategie America First van Trump c.s., de wereldorde van het eigenbelang?, aan het oplossen van de wereldwijde milieucrisis niet bijdraagt. De controverse tussen wetenschappers laat zien, dat het alleen vertrouwen op de wetenschap geen soelaas biedt. Om een duurzame samenleving te bevorderen draait het niet alleen om synthese van de sexuele -, sociale - en politieke revolutie, maar vooral om de synthese van Wetenschap, Religie en Filosofie, de synthese van de alfa-, béta- en gammawetenschappen.

‘Zij die vragen zullen ontvangen’ (Radha Burnier Theosofia november 2011 p. 137):
Wat is werkelijk en wat is onwerkelijk? Het denkvermogen is verstrikt in de vele onwerkelijkheden van deze illusoire schaduwwereld die zo reëel lijkt, maar niet werkelijk reëel is, als ik het zo mag formuleren. Hoe weet men wat waarlijk reëel is? Wij moeten leren door de beoefening van bespiegeling (vichara, reflectie, self-consciousness ), waarbij wij niet tot snelle conclusies komen, of onbewust aangetrokken worden tot bepaalde ideeën of theorieën. Bespiegeling, bedachtzaamheid, stille observatie, dat alles is noodzakelijk om te ontdekken of dat wat voor ons denkvermogen reëel lijkt, dat ook is, of dat het alleen maar een aspect is van de illusie die bestaat in de vormwerelden - op het fysieke, astrale en mentale niveau, waar zoveel illusies zijn.

PostNL zoekt in krimpmarkt bescherming bij de politiek (Wilco Dekker de Volkskrant 8 augustus 2017 p. 10):
Dit najaar moeten kabinet en Kamer zich buigen over het basispakket voor die postmarkt. Oftewel de vraag wat PostNL moet doen voor wie en tegen welke prijs. Minister
Henk Kamp van Economische Zaken is al om. Door de krimp als gevolg van e-mail, WhatsApp en sociale media moet de gereguleerde postmarkt op de schop. Dat betekent minder bezorgdagen en mogelijk hogere tarieven, stelde de VVD-minister onlangs. De vraag is of een nieuw kabinet dat ook vindt. De PostNL-lobbyisten kunnen na hun vakantie meteen aan de bak.

Het zelf-bewustzijn, het reflexief bewustzijn brengt als ware verschillende aggregatieniveaus van het bewustzijn (communicatie) tot uitdrukking. Het zelf-bewustzijn, het innerlijk bewustzijn breidt zich weer tot het universeel bewustzijn uit. Niet alleen politici, schrijvers en sporters hebben een reflexief bewustzijn, maar dit geldt voor elk mens. Henk Kamp ventileert zijn retorisch foefje, een fluitje van een cent. De kwintessens van het rapport 'E i V' zit in de immateriële dimensie, de transcendente metafysica, de verborgen 5e Dimensie (5Ddenkraam) verscholen.

Het 'reflexief bewustzijn' en het Ether-paradigma' staan in de ’bewustzijnsschil’ diametraal tegenover elkaar en de interacties tussen beide hebben op cultuuroverdracht betrekking. Het morele kompas is een methodiek waarmee het mogelijk is de hokjesgeest te doorbreken. Het gezichtspunt is echter niet nieuw, het was al bij Pythagoras bekend. De definitie Hermeneutische cirkel bevat tot slot de conclusies, in de hermeneutiek komen de verschillende redenering bij elkaar, worden ze een geheel en vormen het nieuwe paradigma. Pythagoras b.v. heeft veel reizen naar het Oosten gemaakt. De oosterse tradities laten metterdaad zien dat de wijsheid, in de zin van de oudste ervaring van de kennis (zingeving), uit het Oosten komt. Het Sanskriet b.v. is immers de oudste taal die we kennen. Het wiel is in feite al uitgevonden.

The Point of View of the Universe, Henry Sidgwick and Contemporary Ethics met Katarzyna de Lazari-Radek & Peter Singer:
7. The Origins of Ethics and the Unity of Practical Reason
Darwin’s The Descent of Man appeared three years before The Methods of Ethics and
Sidgwick understood that evolutionary accounts of the origins of human morality raise a question about the truth of our moral judgments. We draw on Sidgwick’s arguments against this kind of external attack to respond to Street’s recent evolutionary critique of moral realism. Surprisingly, the way in which we defend objectivity against this evolutionary critique puts us in a position to support a bold claim: the dualism of practical reason can be resolved in favour of impartiality.

Boeiende reflectie op Couwenbergs Civis Mundi Jaarboek 2018 (Paul Cliteur Civis Mundi Digitaal #65 september 2018):
Beschrijving en normering
De methodiek of stijl van schrijven van Couwenberg is een mix van beschrijving en normatief commentaar. Hij is geen ethicus in de zin van Peter Singer. Singer poneert een stelling en gaat die vervolgens met alle denkbare argumenten verdedigen en de kritiek daarop ontzenuwen.[3] Maar Couwenberg is ook (het andere uiterste) geen neutraal-objectieve historicus die een ontwikkeling beschrijft en aan wie men nog niet op de pijnbank een commentaar kan ontlokken over wat hij daar nu zelf van vindt (ja, dat vind ik een irritant soort schrijfsels, die mensen die geen positie kiezen – dat voelt u goed aan). Couwenberg houdt daartussen ergens het midden. Het midden! Zijn favoriete positie, ook in politiek opzicht. Hij wil laten zien dat de moderniteit het heersende model is geworden en dat dit wordt gekenmerkt door een “
beheersingsmotief” en een “emancipatiemotief” (zijn benadering lijkt hier overigens enigszins op die van de protestantse filosoof Herman Dooyeweerd (1894–1977),[4] maar ik weet niet of Couwenberg zich daarvan bewust is of dat hij het met mij eens zal zijn).
De belangrijke inzichten van Couwenberg
Onder die westerse waarden verstaat Couwenberg dan de “kernwaarden van de moderniteit” zoals die sinds de liberale revoluties van de 18e eeuw zich hebben ontwikkeld (p. 21). Die waarden worden tegenwoordig bestreden door “het islamitisch-fundamentalisme en -terrorisme”, voegt hij toe (p. 21).
Opnieuw, de typering van Couwenberg is juist, lijkt mij. Maar ik vind wel dat hij onvoldoende uitlegt wat zijn positie is in deze kwestie.
Volgens mij wil hij twee punten maken maar die worden vaak onvoldoende onderscheiden:
1. De waarden van de moderniteit, de kernwaarden van de liberale revoluties, zijn in het Westen voor het eerst geformuleerd. In die zijn ze “westers”. Dit is dus een louter beschrijvende uitspraak (Sein). Maar nu volgt de normatieve uitspraak (Sollen).
2. Die
waarden van de moderniteit zijn beter dan de waarden van de premoderne samenlevingen. In die zin zijn ze dus niet “westers”, maar universeel.
Het werk van Couwenberg van de afgelopen decennia bevat vele stenen des aanstoots, vele aanknopingspunten voor “
verdenkingen”. Maar ik denk dat hij, en met hem Civis Mundi, al meer dan vijftig jaar lang nuchter en rationeel politiek en staatkundige commentaar heeft gepresenteerd in tijden van decadentie en zelfverloochening.

Juist de elite heeft de klassieken verkwanseld (Hans Abbing Nexus 24 maart 2008):
In de ontwikkeling van de Westerse cultuur vanaf de middeleeuwen zit een grote lijn. Norbert Elias spreekt van een civilisatieproces. Onder meer Abram de Swaan en Cas Wouters zijn met aanvullingen gekomen. Bij Wouters gaat het om een beschrijving en analyse van een laatste stap in het civilisatieproces, waarbij formalisering over gaat in informalisering, terwijl de Swaan een theorie ontwikkelde over de wijze waarop ontwikkelingen in de cultuur zich stapsgewijs als een inktvlek uitbreiden naar steeds hogere niveaus.
In mijn nieuwe boek
Van hoge naar nieuwe kunst betoog ik dat een formele consumptiewijze en formele sfeer minstens zo kenmerkend zijn voor hoge kunst als de aanwezigheid van gezagscentra en de onttrekking van deze kunst aan de werking van de markt. Wat dit betreft sluit de hoge kunstperiode aan bij een specifieke periode in het eerder genoemde civilisatieproces. Het is de periode waarin de formalisering onder de hoge sociale groepen een hoogtepunt bereikt. Een automatische en ontspannen inhouding van lichaam en emoties kenmerken het gedrag van de hoge burgerij.

‘Hoop houden is een morele plicht’ (Nathalie Huigsloot interviewt Hedy d'Acona, Claudia de Breij en Rutger Bregman Volkskrant Magazine 2 mei 2020 p. 12-20):
Rutger Bregman:
‘Ik hoop heel erg dat we naar een tijd gaan met andere waarden. Waarin het meer gaat over solidariteit en gemeenschapszin.’
Hedy d'Acona: ‘Dat mensen eens bedenken wat echte schoonheid in je leven is, wat betreft cultuur, wat betreft muziek, wat betreft natuur.’
Claudia de Breij: ‘Ik hoop dat als we straks weer iedereen mogen aanraken, er een grote serotoninebom ontploft, eentje waarbij de jaren zestig niks zijn.’
‘Daarmee komen we terug op het beginpunt van dit gesprek, over hoop en optimisme, en wat Claudia zei over dat het ieders taak is om te proberen zo veel mogelijk licht te geven. Dat is een heel basaal punt. Gedrag is besmettelijk. Daarom is hoop houden ook een beetje een morele plicht.
‘Als we allemaal zo veel mogelijk een beetje het goede voorbeeld proberen te geven, dan denk ik dat we een heel eind kunnen komen samen. En dat we een heel sterk land kunnen zijn.’
d’Ancona: ‘Amen.’

Oog voor detail (Wieteke van Zeil Volkskrant Magazine 2 mei 2020 p. 56):
Je ziet het pas goed van dichtbij. Wieteke van Zeil over opmerkelijke en veelbetekenende bijzaken in de beeldende kunst. Deze week: het masker.
Het masker verhult en beschermt, en markeert de grens tussen persoonlijk en publiek. Dat kan twee kanten op werken. Bij de zorgwerkers van nu is het een enorm obstakel, niet alleen praktisch, ook emotioneel. Hoe troost je iemand in zijn laatste uren als je niet met je hele gezicht kunt spreken? Sommige artsen hebben foto’s van zichzelf op hun uniform geplakt, om patiënten enigszins gerust te stellen.
De Amerikaanse kunstenaar David Wojnarowicz maakte in de jaren zeventig een fotoserie van zijn leefomgeving, waarbij hij zijn vrienden steeds een masker van de Franse dichter Arthur Rimbaud (die van de uitspraak ‘Je est un autre’, ik is een ander) opdeed. Rimbaud in New York (1978-79) is een prachtig, verdrietig en vooral verloren verslag van het leven aan de randen van de grote stad New York. Rimbaud spuit heroïne en Rimbaud heeft seks, Rimbaud leunt nonchalant tegen de volgekalkte muren van een vies pakhuis. Enkele jaren later zou een groot deel van Wojnarowicz’ kring een dodelijk virus krijgen, ook hijzelf, iets waarvan politici ze hardop zelf de schuld gaven. Het is nog niet zo lang geleden dat in New York honderdduizend mensen aan een virus stierven waarover nog weinig bekend was (en het is ook nog niet voorbij, trouwens). New York is een van de wereldsteden die een trauma herleeft op dit moment. ‘Het verhaal van Wojnarowicz’ leven is nadrukkelijk een verhaal over maskers’, schrijft Olivia Laing in het prachtige boek The Lonely City. ‘Waarom je [maskers] nodig kunt hebben, waarom je ze zou kunnen wantrouwen, waarom ze noodzakelijk kunnen zijn voor overleving; en giftig, en ondraaglijk.’

Tijd voor vrouwen (Greta Riemersma interviewt Kaouthar Darmoni Volkskrant 2 mei 2020 Zaterdag p. 2-4):
Het patriarchaat loopt ten einde, ziet Kaouthar Darmoni, de kersverse directeur van vrouweninstituut Atria. Nu moet iederéén de vrouwelijke waarden leren waarderen.
En die waarden zijn…
‘Voor elkaar zorgen, empathie, solidariteit met de zwakkeren, cohesie, balans tussen werk en privé, zodat er ook tijd overblijft voor familie en vrienden. Niet alleen maar carrière, carrière, carrière, macht en geld.’

Vrijheid van informatie is niet zaligmakend (Laura de Jong Volkskrant 2 mei 2020 Volkskrant 2 mei 2020 Opinie p. 25):
‘In 1987 werd ik correspondent in Moskou voor NRC Handelsblad. Gorbatsjov was een klein jaar aan de macht en met hem kwam de
glasnost, openheid, publiciteit: om het land te hervormen moest de waarheid boven tafel komen. Voor mijn ogen barstte het land open, iedereen wilde praten. Ik was een ontdekkingsreiziger in een onbekend wereldrijk. Ik beschrijf dat in mijn nieuwe boek Post uit Rusland. Hoe ik in mijn van kakkerlakken vergeven flatje een interview had met een censor. Ik sprak met een KGB’er die spijt had van het vervolgen van dissidenten. Voor iemand die geloofde dat publiciteit de wereld vooruit zou helpen, was het geweldig (en voor een journalist sowieso een voorwaarde om je werk te kunnen doen).
‘De informatiegolf bleek zo overweldigend dat het leidde tot de ondergang van de Sovjet-Unie.’
Het kantelpunt
‘In Nederland was voor mij het
Oekraïne-referendum in 2016 een kantelpunt en dat kwam door de macht van de sociale media. Als ik probeerde uit te leggen dat het hele referendum flauwekul was omdat de situatie veel complexer was dan ‘ja’ of ‘nee’, werd dat weggevaagd door rechtse rakkers. Kennis van zaken had geen enkel effect. Dat was voor mij een hard ontwaken: willen mensen wel weten hoe het zit? En bestaat er überhaupt een waarheid? Met deze vragen worstelt de journalistiek nog steeds.’
Het effect
‘Ik ben bescheidener geworden. Als je jong bent, denk je: ik heb twee artikelen gelezen en weet wel ongeveer hoe het zit. Nou nee dus. We zitten nu met de coronapandemie weer in een
storm van informatie en desinformatie. Als ik een uurtje op Twitter heb gezeten, word ik nerveus. Dan zie je alle rampscenario’s aan je voorbijtrekken. Maar we kunnen pas over een paar jaar beoordelen wat zich nu aan het voltrekken is. Hetzelfde gold voor het einde van de Sovjet-Unie, waar ik met mijn neus bovenop heb gezeten. Ook toen hadden we geen idee waar we getuige van waren. Maar de redactie wilde elke dag weten hoe ik het zag. Elke journalist kent het gevoel van nederigheid dat je dan bekruipt.’

Voorzorg is vergif (Marco Visscher interviewt David Zaruk Volkskrant 2 mei 2020 Opinie p. 26-27):
Beleidsmakers kunnen niet meer met risico’s omgaan, stelt risicospecialist David Zaruk.
Daarom vluchten ze, ook in coronatijd, in voorzorg:
zet alles stop – en dat is een ongezonde reflex.
Als externe expert was hij betrokken bij rapporten en evaluaties van de Europese Unie. Zo zag hij van nabij hoe ongefundeerde zorgen over minieme hoeveelheden chemische bestanddelen in alledaagse producten – kleurstoffen in verf, weekmakers in plastic, brandvertragers in meubels – leidden tot Reach, alom gezien als Europa’s meest complexe regelgeving. Hij was docent risicomanagement en doceert tegenwoordig communicatie aan Odisee University College in Brussel. Op zijn blog, The Risk-Monger, toont de tot Belg genaturaliseerde Canadees zich een van de meest uitgesproken critici van het voorzorgsprincipe.

‘Nederland koestert een rooskleurig zelfbeeld’ (Wim Bossema Volkskrant 28 februari 2020 p. 22):
Vijftig jaar geleden was Nederland een progressief lichtbaken in de wereld. In een korte serie staat de vraag centraal: is dit nog steeds zo? Aflevering 5: Frank van Vree over ontwikkelingshulp en VN-missies.
Nederland was een halve eeuw geleden het land van de ontwikkelingshulp. We wilden graag voorop lopen bij goede doelen in arme landen, met allerlei hulpclubs maar ook met bewindslieden als Jan Pronk, die internationaal aanzien had als progressieve pleitbezorger van de Derde Wereld.
‘Het politieke discours wordt nu sterk bepaald door de rechterzijde, van het CDA tot Forum voor Democratie, maar dat
weerspiegelt niet automatisch wat er door grote delen van de bevolking, onder de oppervlakte, wordt gedacht. Als ik om me heen kijk zie ik veel jongeren die geloven in idealen en zich met overtuiging inzetten voor de wereld.’
Ons zelfbeeld is verkeerd?
‘Maar vaker heeft Nederland een te rooskleurig beeld van zichzelf. Jarenlang is de suggestie gewekt dat we het heel goed doen op het gebied van milieu. Nog steeds roepen sommige politici dat Nederland ‘niet altijd voorop hoeft te lopen’ bij maatregelen tegen de klimaatverandering. De suggestie is dat Nederland dat inderdaad doet, maar de realiteit is dat we achteraan lopen.’
Zoals premier Rutte pas dit jaar excuses voor het Nederlandse aandeel in de Jodenvervolging aanbood. En uw NIOD werkt nu aan studie over het kolonialisme in Indonesië. Het land van de ontwikkelingshulp oog in oog met een koloniaal verleden?
‘Ons beeld is altijd geweest dat het Nederlandse kolonialisme minder erg was dan dat van de Portugezen, van de Belgische koning Leopold II, de Britten of de Fransen. In Indonesië zouden we een ‘zachte versie’ van een koloniaal bewind hebben gevoerd. Dat zie je al aan het gebruik van termen als
‘de pacificatie van Atjeh’. De gedachte was: er ging wel eens wat mis in Indonesië, maar over het algemeen deden we het goed en werd er weinig geweld gebruikt. Een treffende illustratie van het eenzijdig positieve beeld dat Nederland traditioneel zo graag van zichzelf koestert.’

Economie Post-corona (Dirk Bezemer De Groene Amsterdammer 23 april 2020 p. 9):
Nog maar enkele maanden geleden was
‘monetaire financiering’ een spannende, gevaarlijke mogelijkheid die de Europese Centrale Bank (ECB) misschien moest gaan inzetten om de inflatie op gang te krijgen. ‘Monetaire financiering’ van overheidstekorten wordt ook wel ‘helikoptergeld’ genoemd, met dank aan woordkunstenaar en monetair econoom Milton Friedman, die de term in 1969 bedacht.
Als
helikoptergeld gebruikt zou worden om goederen en diensten te produceren, kunnen geldgroei en groei van de economie gelijk opgaan; er is dan geen reden tot inflatie. Het blijkt vooral wantrouwen ten aanzien van de overheid te zijn dat Friedmans conclusie voedde, en een navenant groter vertrouwen in de markt.
Intussen dwarrelt het
helikoptergeld ons in Europa om de oren. Zonder de belofte van Christine Lagarde dat de ECB Italiaanse obligaties opkoopt, zou Italië ze niet kwijt kunnen. Spanje, Frankrijk, Griekenland, Portugal en België, alle met hoge overheidsschulden, komen snel in dezelfde positie.
En ze zijn niet de enige. Helikoptergeld is nu eerder regel dan uitzondering.

Corona De economie van straks
‘Ons bestaan hoeft er niet ongelukkiger op te worden’ (Kees Vendrik De Groene Amsterdammer 23 april 2020 p. 28-31):
Deze crisis noopt tot vergaande internationale samenwerking. Er is geen weg terug naar ‘normaal’. Met voorstellen op het gebied van solidariteit, belastinghervorming, de Green Deal, het sociaal contract en risicodeling; dit zijn de
‘Vijf van Vendrik’.
1. Mondiale solidariteit
2. Structurele hervormingen 2.0
3. De Green Deal
4. Een nieuw sociaal contract
5. De rekening
De coronacrisis leert ons belangrijke lessen over onze economie en wat daaraan schort. Daar kunnen we iets aan doen. Ik kijk uit naar de komende speech van Mark Rutte: ‘Het kabinet heeft nagedacht. We gooien de boel om. We gaan geen enkele rekening doorschuiven naar de volgende generaties. Maar ons bestaan hoeft er niet ongelukkiger op te worden.’

Hoe nu verder? Ecologisch econoom Robert Costanza
De blinde mannen en de olifant (Marieke Rotman De Groene Amsterdammer 23 april 2020 p. 28-31):
Volgens de Amerikaans-Australische wetenschapper Robert Costanza heeft de economie zich losgemaakt uit de orde der dingen, terwijl ze onderdeel is van de maatschappij, die weer onderdeel is van de natuur.
Costanza pleit voor wat hij
‘intelligent pluralisme’ noemt. ‘Het is zoals de parabel van de blinde mannen en de olifant. De mannen voelen allen een stukje van de olifant en komen daardoor allemaal uit op een andere beschrijving van wat een olifant is. In het geval van de economie en de ecologie is het onderwerp van onderzoek veel te complex om te benaderen met één beperkte set gereedschappen.’
Zo leert economische ecologie van de psychologie. Volgens Costanza zijn we verslaafd aan onze huidige levensstijl vol massaconsumptie en grenzeloosheid. Individuele verslavingstherapie heeft aangetoond dat het geen zin heeft een verslaafde te confronteren met de desastreuze gevolgen van zijn eigen gedrag. Toch is dat precies wat we doen met klimaatverandering. In plaats daarvan, zegt Costanza, moeten we technieken gebruiken die wél effectief zijn gebleken op individuele schaal. Hij noemt motiverende gespreksvoering, waarbij een therapeut in gesprek gaat met de verslaafde over hoe hij zou willen dat de toekomst eruitziet. ‘Dan volgt de vraag: “Als je dat wil bereiken, hoe zou je je gedrag dan moeten veranderen?” Dat is heel effectief, want het geeft iemand een doel. Die methode zouden we voor de hele maatschappij moeten inzetten.’

Wetenschap Het Dutch Research Institute For Transitions
‘We willen systemen begrijpen door ze te veranderen’ (Jaap Tielbeke De Groene Amsterdammer 23 april 2020 p. 32-37):
De actieonderzoekers van Drift denken hardop na over de toekomst van Nederland. Waar willen we naartoe? En hoe komen we daar? Urgente vragen, zeker in crisistijd, al bieden ze bewust geen pasklare antwoorden.
Je kunt merken dat Derk Loorbach al langer ervaring heeft met teleconferenties. Op het beeldscherm van de Drift-directeur is het een drukte van jewelste, in één oogopslag kijkt hij naar binnen bij talloze werk- en woonkamers. Zelf zit hij aan een grote houten vergadertafel, op een verder vrijwel verlaten kantoor, van waaruit hij de discussie modereert,
digitale break-outsessies lanceert en een inleidende presentatie geeft voor de meer dan honderddertig mensen die op deze vrijdagmiddag hebben ingelogd voor een online ‘co-creatie borrel’. Het doel is om samen na te denken over het ‘Nederland na corona’. ‘Wat zien we gebeuren? Waar willen we vanaf? Waar willen we naartoe? En hoe moeten wij hiermee verder?’ Dat zijn de vragen die centraal staan bij dit informele weboverleg, vertelt Loorbach.
Rotmans heeft geen moeite om een vergezicht te schetsen van het Nederland van de toekomst. De auto verliest zijn dominantie, we gaan toe naar een
highly sophisticated public transport system, met zelfstandige elektrische modules die automatisch kunnen koppelen en splitsen. Er zijn ‘ontzettend veel makers die van onderop steden bouwen’. Zorg en onderwijs gaan op de schop en worden gepersonaliseerd. We importeren waterstof uit de woestijn en de industrie wordt steeds schoner.
Al die ontwikkelingen, waarvan de kiemen nu al zichtbaar zijn, kunnen in crisistijd in een stroomversnelling terechtkomen, gelooft hij.
‘Als er ooit een momentum was voor een inspirerende visie is het nu. Ik ben direct aan een nieuw boek begonnen. Ik vind dat Drift die rol wat meer op mag pakken. Die co-creatiesessies zijn leuk, maar dit is het moment om met een gedurfd manifest te komen. Laat je zien, toon ambitie, lef! Nu ben ik bekender dan Drift. Ik had het liever andersom gezien.’

Onderzoek Technologie: Politieke campagnes in de 21ste eeuw Propaganda op maat (Coen van de Ven De Groene Amsterdammer 22 april 2020 p. 46-51):
Facebook biedt campagnemogelijkheden die te verleidelijk zijn om niet te gebruiken. Politieke partijen, onderzoekers en zelfs Mark Zuckerberg roepen inmiddels op tot strengere regels. Maar wat Cambridge Analytica deed, gebeurt nog altijd – zolang er geen controle is.
Enkele jaren later gebruikte iedereen het. Rotterdammers met een interesse voor ‘tennis’ kregen rond de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 vaker VVD-advertenties voorgeschoteld, zo onthulde de NOS al eens. Amsterdammers die de VVD hadden geliked kregen een advertentie van Forum voor Democratie te zien en de PVDA knipte de hoofdstad in stukjes op – mensen kregen in iedere wijk op maat gesneden propaganda. Sommige partijen gingen nog veel verder.
Rondom Forum voor Democratie hangt al jaren de verdenking dat ook zij met een externe partij zou samenwerken, Baudet zinspeelde ooit op het gebruik van Cambridge Analytica, maar Brittany Kaiser vond daarover niets terug in de documenten die ze na haar vertrek meenam.
Buiten verkiezingen om is Forum in ieder geval de partij die het meest target, blijkt uit de
spectaculaire uitgaven die te vinden zijn in de advertentiebibliotheek van Facebook. Daar is terug te zien dat FvD de coronacrisis heeft aangegrepen om massaal kiezers te bestoken. Hoewel het CDA en GroenLinks ook politieke boodschappen over corona commercieel hebben aangejaagd, spant FvD zowel wat betreft bereik als investering de kroon. De partij van Thierry Baudet gaf in één week tussen de 21.000 en 25.000 euro uit aan de promotie van coronaberichten.
Het ministerie van Financiën investeerde een groot deel van zijn budget door rond Prinsjesdag twintigduizend euro aan Facebook te betalen om ‘de koffervideo’ te verspreiden onder mensen die het ministerie al volgden. Hoewel de andere ministeries nog nauwelijks geld hebben uitgegeven, is de deur op een kier gezet: de overheid mag online targeten, zelfs over beleid dat nog niet aan het parlement is voorgelegd. In een poging niet ‘het onderspit te delven’ speelt de regering mee in het spel om online zichtbaarheid.

Democraten, vorm samen een team tegen Trump (Thomas Friedman Volkskrant 28 februari 2020 p. 23):
De onderlinge strijd doet de Democratische partij geen goed. De rivalen kunnen beter de handen ineen slaan, betoogt Thomas Friedman, columnist van The New York Times.
In mei 2018 zei de voormalige Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, de Republikein John Boehner: ‘Er is geen Republikeinse Partij. Er is een Trumppartij. De Republikeinse partij doet ergens een dutje’. Vandaag slaapt de Republikeinse partij niet langer, zij is dood.
Voor een
behoorlijk bestuur van ons land kan leiderschap alleen komen van Democraten en van onafhankelijke Republikeinen die moedig genoeg zijn om Trump te weerstaan. Het is dus van het grootste belang dat gematigde en progressieve Democraten op de een of andere manier een regeringscoalitie smeden. Als ze niet samenwerken – als de Democraten ervoor kiezen om op elkaar te blijven schieten – dan kan je het Amerika waarin je bent opgegroeid vaarwel kussen.

Werkgeverslobby krijgt een groener hart (Gijs Herderscheê Volkskrant 27 februari 2020 p. 10-11):
Op welke punten kan Ingrid Thijssen het verschil maken, na de zes roerige jaren onder haar voorganger Hans de Boer?
Dat ze geen man is, kan helpen, suggereerde ze zelf in een interview in NRC Handelsblad: 'Laatst werd me op een congres de vraag gesteld:
wat is nou het verschil tussen mannen en vrouwen? Ik zei: mannen verkondigen meningen, vrouwen stellen vragen. Met vragen stellen breng je een discussie verder, en daarmee worden beslissingen ook beter.'

Sponsordiner (Ariejan Korteweg Volkskrant 27 februari 2020 p. 21):
‘Een vorm van afpersing’, of gewoon gezellig meedoen?
Van de Kamerleden die ook aanzaten aan het bewuste diner, heeft alleen Anne Mulder geen last van schroom. Hij vertelt dat dergelijke sponsoring bij de VVD gebruikelijk is. Zo hoort hij bij de Haagse Club van 100 (voorzitter: Huffnagel), een VVD-gezelschap waarvan het lidmaatschap je minimaal 1.000 euro kost. Verplicht is zoiets niet, zegt Mulder. Wel wordt het zeer gewaardeerd als je meedoet. En ja, daarbij kan sprake zijn van enige aandrang.
Resteert de kwestie van de fractie vol
ja-knikkers. Mulder: ‘Ton was de fractiesecretaris, het was zijn taak de leden in het gareel te houden. Dat is hem dan zeker te goed gelukt. Als hij wat hij nu vertelt indertijd met ons had gedeeld, was hij een held geweest.’
Mulder ziet voordelen in fractiediscipline.
‘Anders dan in 2016 lekt het nu niet. Er is ook geen openbare muiterij zoals met Verdonk en er zijn geen prima donna’s. Je scherpste discussies moet je intern voeren.’

Bert Wagendorp heeft in zijn column Ander nieuws (de Volkskrant 24 april 2020 p. 2):
Er is geen gebrek aan voedsel op de wereld, er is een probleem met verdeling, distributie en armoede. Om het hongerprobleem definitief op te lossen, is naar schatting een bedrag van elf miljard dollar per jaar nodig. Een fooi waarvan in deze tijden niemand meer schrikt. Maar vanaf 2017 ging het met het voedselprobleem weer de verkeerde kant op, met name door prijsstijgingen. Nu nadert het aantal mensen dat ’s avonds met een lege maag gaat slapen het miljard en dreigt een humanitaire ramp die corona in de schaduw stelt. Alleen wat verder van ons bed. Nog wel tenminste, want het is duidelijk dat de honger het vluchtelingenprobleem zal aanjagen.
Hoe kan het dat we corona krachtig te lijf gaan en kosten noch moeite sparen, maar stug weigeren een stuk of honderd ouderloze kinderen vanuit een overvol vluchtelingenkamp op Lesbos naar Nederland te halen? Elf Europese landen doen dat wel, maar Ankie Broekers-Knol, VVD-staatssecretaris van Asiel en Migratie,
weigert. Ze suste donderdag haar geweten door geld beschikbaar te stellen voor opvang in Griekenland, ver van onze grenzen.
Zeer humaan en meelevend voor onszelf, inhumaan en wreed jegens getraumatiseerde, verdoemde kinderen. Waarom geldt dat irritante ‘#alleensamen’ niet voor hen?

Oorlog (Sheila Sitalsing Volkskrant 23 april 2020 p. 2):
Ik moest daaraan denken toen Wopke Hoekstra woensdag ruim tweeduizend kantjes publiceerde, vol adviezen van ambtenaren die op verzoek allerhande mogelijke bezuinigingen, ombuigingen, beleidsaanpassingen et cetera hebben geïnventariseerd.
Deze Brede Maatschappelijke Heroverwegingen zijn in zestien werkgroepen opgesteld op verzoek van een Kamerlid van D66. Hij had gevraagd ‘om ter voorbereiding op een volgende neergaande conjunctuur of economische crisis’ op te schrijven hoe de overheid effectief zou kunnen handelen. Wat kan minder, wat moet beter, waar moet meer of minder geld heen om een volgende crisis op te vangen? Adviezen kortom, waar de politiek uit kan kiezen voor de aankomende verkiezingsprogramma’s, en voor een nieuw regeerakkoord na de verkiezingen van volgend voorjaar.
De zorgparagrafen in de aankomende verkiezingsprogramma’s worden zeer boeiende lectuur.

Moet Rutte andere expertise inroepen? (Dylan van Bekkum en en Dion Mebius Volkskrant 23 april 2020 p. 5):
Premier Rutte vaart bijna blind op het Outbreak Management Team (OMT). Hij noemt de adviezen van het medische crisisteam zelfs heilig. Maar hoe ziet dat OMT er eigenlijk uit? En is de samenstelling wel divers genoeg?
Een
nieuwe adviesclub?
Alle partijen drongen aan op het raadplegen van niet-medische deskundigen. Niet binnen het OMT, maar in een nieuwe adviesclub.
Fractieleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie had zelfs al een naam bedacht:
het Impact Management Team, of IMT. ‘Met bijvoorbeeld een gedragswetenschapper, een econoom, een ethicus, een adviseur voor internationale samenwerking, een pedagoog, een psycholoog.’

Duivelse dilemma's (Bert Wagendorp Volkskrant 22 april 2020 p. 2):
Rutte is niet te benijden. Er zijn crises en verantwoordelijkheden die eigenlijk te groot zijn om door
één mens te worden gedragen – dit is er zo eentje. Natuurlijk heeft Rutte zijn Ministeriële Commissie Crisisbeheersing (MCCb), het Nationale Crisiscentrum (NCc) en het OMT onder leiding van Jaap van Dissel, die we inmiddels gerust de ongekozen vicepremier van dit land mogen noemen.
En:
moeten er behalve virologen en microbiologen ook niet een paar ethici, economen en gedragswetenschappers aan het OMT worden toegevoegd? Of, zoals Ramsey Nasr zondag voorstelde, scenarioschrijvers? Vast wel, maar misschien is het beter daar nog even mee te wachten, zodat het niet eindigt in een babylonische spraakverwarring en uitdraait op een slechte Nederlandse film.

Bert Wagendorp heeft in zijn column Ander nieuws (de Volkskrant 24 april 2020 p. 2) wel gelijk, de overheid is nog steeds met het virus penny wise pound foolish besmet.
Er is geen gebrek aan voedsel op de wereld, er is een probleem met verdeling, distributie en armoede. Om het hongerprobleem definitief op te lossen, is naar schatting een bedrag van elf miljard dollar per jaar nodig. Een fooi waarvan in deze tijden niemand meer schrikt. Maar vanaf 2017 ging het met het voedselprobleem weer de verkeerde kant op, met name door prijsstijgingen. Nu nadert het aantal mensen dat ’s avonds met een lege maag gaat slapen het miljard en dreigt een humanitaire ramp die corona in de schaduw stelt. Alleen wat verder van ons bed. Nog wel tenminste, want het is duidelijk dat de honger het vluchtelingenprobleem zal aanjagen.
Hoe kan het dat we corona krachtig te lijf gaan en kosten noch moeite sparen, maar stug weigeren een stuk of honderd ouderloze kinderen vanuit een overvol vluchtelingenkamp op Lesbos naar Nederland te halen? Elf Europese landen doen dat wel, maar Ankie Broekers-Knol, VVD-staatssecretaris van Asiel en Migratie,
weigert. Ze suste donderdag haar geweten door geld beschikbaar te stellen voor opvang in Griekenland, ver van onze grenzen.
Zeer humaan en meelevend voor onszelf, inhumaan en wreed jegens getraumatiseerde, verdoemde kinderen. Waarom geldt dat irritante ‘#alleensamen’ niet voor hen?

Moeten alle 65-minners gewoon weer gaan werken? (Peter de Waard Volkskrant 24 april 2020 p. 21):
Niemand weet of de economische gevolgen van de ‘intelligente lockdown’ meer slachtoffers eisen dan dat de lockdown slachtoffers heeft voorkomen. Het kabinet moet twee onbekenden met elkaar vergelijken. De beste lobby wint.
Vooralsnog is er een
blanco cheque uitgeschreven. Er zijn tientallen miljarden aan schadeloosstelling beschikbaar voor ondernemingen. In een tweede ronde zou het kabinet daar voorwaarden aan willen koppelen – geen belastingontwijking, geen bonussen en geen inkoop van eigen aandelen – zoals Lodewijk Asscher en Jesse Klaver willen.
Maar dan verzandt het systeem al snel in dezelfde complexe bureaucratie die de Belastingdienst fataal is geworden.
Belastingontwijking is niet te definiëren. Bonussen (vallen winstdelingen en een dertiende maand daar ook onder?) zijn onderdeel van langlopende afspraken. En inkoop van eigen aandelen doet al niemand meer.
In 2050 weten we of Jaap van Dissel of Paul de Beer gelijk had.
Rutte luistert alleen naar de eerste.

Het ging stevig mis met corona-app. Maar waarom? (Huib Modderkolk en Laurens Verhagen de Volkskrant 22 april 2020 p. 8-9):
Voorlopig is de
corona-app voor contactonderzoek nog ver weg. En dat terwijl het ministerie met ongekende voortvarendheid aan de slag ging. Wat ging er mis?
‘Ergens wel dapper’
Michel van Eeten, hoogleraar internetveiligheid aan de TU Delft en betrokken bij het proces, vond de aanpak
‘ergens wel dapper’. Van Eeten: ‘Normaal probeert het ministerie op allerlei manieren risico’s te voorkomen, dit was vrij risicovol en in alle openheid.’ De andere kant is dat pijnlijk duidelijk werd dat de opzet en het tijdpad van het ministerie niet deugde. ‘Het idee dat je in een paar weken een app in elkaar kunt stampen, is waanzin.’
Exact twee weken na de aankondiging had minister De Jonge op dinsdag 21 april tijdens de nationale persconferentie de nieuwe app moeten presenteren. Maar dinsdagavond stond niet hij maar RIVM-baas Jaap van Dissel naast premier Mark Rutte.

Éen tegen allen (Huib Modderkolk Volkskrant 24 oktober 2019 p. V4-5):
In radioprogramma Argos zei scheidend toezichthouder op de Nederlandse geheime diensten Harm Brouwer zaterdag dat Edward Snowden de samenleving ‘gevoelig’ heeft gemaakt voor het werk van geheime diensten. Door zijn onthullingen is de maatschappij kritischer geworden. En ‘een geheime dienst moet een kritische samenleving hebben’. Het was een verkapte sneer naar de veiligheidsdiensten, die Snowden nog altijd als verrader zien, en tegelijk een steun in de rug voor de klokkenluider. De eenling die het opneemt tegen de staat.

De drie c's: China, corona en chantage (Max Pam Volkskrant 22 april 2020 p. 24):
Martin van Rijn, minister van Volksgezondheid, was hoogstpersoonlijk naar Schiphol afgereisd om het vliegtuig te verwelkomen dat 800 duizend mondkapjes kwam brengen. Dank u. Sinterklaas komt deze lente niet uit Spanje, waar nog dagelijks honderden mensen sterven, maar uit China.
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat het virus niet afkomstig is van een markt in Wuhan, maar uit een nabijgelegen laboratorium, waar het bij wijze van spreken handgemaakt is. De ontkenning dat het lab er helemaal buiten staat en dat hier sprake is van een complottheorie, heeft geen enkele betekenis. In dictatoriaal geregeerde landen, zoals Rusland en China, legt de waarheid het altijd af tegen de angst voor gezichtsverlies. De werkelijkheid achter het corona-virus is te vergelijken met die achter het neerhalen van de MH17. Ga er maar vanuit dat de autoriteiten altijd liegen. De markten in China en zelfs die in Wuhan zijn trouwens alweer open, wat erop duidt dat de overheid zelf ook niet gelooft in de vleermuizentheorie.
Roth schijnt
‘bullshit’ te hebben geroepen en aan de consul schreef hij terug: ‘NUTS’. Daarna diende hij een motie in waarin het Chinese volk weliswaar wordt geprezen, maar waarin ook de Chinese regering en haar communistische partij worden veroordeeld voor de brutale manier waarop zij de uitbraak wilden verdoezelen.
Right.

Surveillancekapitalisten controleren de wetenschap, de geheimen en de waarheid
U wordt nú gecontroleerd (Shoshana Zuboff De Groene Amsterdammer 27 februari 2020 p. 26-31):
Onze digitale eeuw had de Gouden Eeuw van de democratie moeten worden. In plaats daarvan manipuleren tech-bedrijven als Google en Facebook ongestraft onze economie, onze maatschappij en zelfs onze levens. Niet alleen onze privacy, ook de democratie is in gevaar.
De echte innovatie van
Cambridge Analytica was dat deze hele onderneming van commerciële naar politieke doelstellingen was omgezet.
Met andere woorden:
Cambridge Analytica was de parasiet, en het surveillancekapitalisme was de gastheer. Dankzij zijn epistemische dominantie leverde het surveillancekapitalisme de gedragsgegevens die de doelwitten aan aanvallen blootstelden. Zijn methoden van gedrags-microtargeting en gedragsverandering werden de wapens. En het was het gebrek aan aansprakelijkheid van het surveillancekapitalisme voor de inhoud van zijn platform, als gevolg van Sectie 230, dat de kans bood voor de sluipende aanvallen die waren ontworpen om de innerlijke demonen van nietsvermoedende burgers te activeren.
Het is niet alleen dat de epistemische ongelijkheid ons volkomen kwetsbaar maakt voor de aanvallen van bedrijven als
Cambridge Analytica.
Paradoxaal genoeg lijkt het surveillancekapitaal niet de drijvende kracht achter de innovatie te zijn. Uit een veelbelovend nieuw economisch onderzoek blijkt de cruciale rol die de overheid en het democratisch bestuur hebben gespeeld bij de innovatie en blijkt er eerder sprake van een gebrek aan innovatie bij grote technologische bedrijven zoals Google. De informatierijkdom van het surveillancekapitalisme wordt niet ingezet voor dringende zaken als het introduceren van koolstofvrije energie, het uitbannen van de honger, het genezen van kanker, het bevrijden van de oceanen van plastic of het overspoelen van de wereld met goedbetaalde, slimme, liefhebbende leraren en artsen. In plaats daarvan zien we een grensverleggende operatie die wordt geleid door genieën met een enorm kapitaal en rekenkracht achter de hand, die volledig is toegewijd aan de lucratieve wetenschap en economie van het doen van voorspellingen om zoveel mogelijk winst te kunnen maken.
Maar uit gegevens van de vraagzijde van de economie blijkt dat het surveillancekapitalisme zich beter laat begrijpen als een vorm van marktfalen.
Surveillancekapitalisten zijn rijk en machtig, maar ze zijn niet onkwetsbaar. Ze hebben een achilleshiel: hun angst. Ze zijn bang voor wetgevers die niet bang zijn voor hen. Ze zijn bang voor burgers die een nieuwe weg vooruit eisen, terwijl ze aandringen op nieuwe antwoorden op oude vragen: wie zal weten? Wie zal bepalen wie wat zal weten? Wie zal bepalen wie zal bepalen wie wat zal weten? Wie zal de muziek schrijven en wie zal dansen?

Voetnoot Overbodig of Wat maakt de mens uniek? (Arnon Grunberg Volkskrant 26 april 2016):
'Maar als je iets overheerst, betekent dat dan dat je superieur bent?', vraagt bioloog Frans de Waal aan Wilma de Rek in een mooi interview zaterdag in de Volkskrant. De Waal bestrijdt de gedachte dat de mens intelligenter zou zijn dan alle andere dieren.
Het is inderdaad een bekend en begrijpelijk misverstand dat overmacht geassocieerd wordt met morele en cognitieve superioriteit.
Taal 'is een speciaal vermogen van de mens', maar we hebben taal niet nodig om te denken, aldus de Waal. Al vrees ik dat we taal nodig hebben om onze gedachten te delen.
Dieren hebben empathie, moraal, humor. Wat maakt de mens uniek?
Het vermogen tot destructie, dieren hebben geen weapons of mass destruction. En de mens is het enige diersoort dat bezig is artificiële intelligentie te ontwerpen die de mens zelf misschien overbodig maakt.
De mens is een dier dat een vermoeden heeft van zijn eigen overbodigheid.

Stekel Civilisatieproces (Olaf Tempelman Volkskrant 20 februari 2020 p. 19):
Dat Norbert Elias niet lekker schreef, maakt zijn inzichten niet minder waardevol: in een voortschrijdend civilisatieproces belanden almaar meer basale zaken in de sfeer van 'het pijnlijke'. Verhulling is het gevolg. Nederlanders van een eeuw terug deden aan schijten op de poepdoos, die van nu aan toiletbezoek. Afval gaat niet meer naar een vuilnisbelt maar naar een milieustraat, vee niet naar een slachthuis maar een vleesverwerkingsbedrijf. Hoerenlopers zijn in de 21ste eeuw actief als cliënten van sekswerkers. Als het aan het Amsterdamse college ligt, wordt die clientèle binnenkort niet meer bediend in peeskamertjes op de Wallen, maar in een 'erotisch centrum'. Voor de dronken toeristen die naar dat 'centrum' op zoek gaan, is het te hopen dat ze niet belanden in een medisch centrum. Oude naam: ziekenhuis.

Stekel Zonder ego of Laten we van Kesteren naar Brussel sturen (Raoul du Pré Volkskrant 30 juni 2016 p. 21):
Schaduwkoning Niek Jan van Kesteren deed er woensdag in de Volkskrant alles aan om zijn mythische imago als machtig coulissenfluisteraar door te prikken. Met elke zin die hij uitsprak plaatste hij zichzelf nog wat verder op de achtergrond. En toen begrepen we opeens waarom hij zo succesvol kon opereren in de polder. Juist daarom! Wat een verademing.
- 'Je staat als een reiger langs de kant en slaat toe als de vis voorbijkomt. Ze moeten je niet zien.'
- 'Meestal zijn meningsverschillen opgeblazen door onkunde of emotie.'
- 'Kein Ego, keine Probleme. Zorg ervoor dat anderen met de eer gaan strijken.'
- 'Blaas jezelf niet op.'
En zo ging dat door. Van Kesteren is pas 63. Er is nog veel voor hem te doen. Als we hem nou eerst eens naar Brussel sturen om daar wat mensen bij de hand te nemen?

Ons belastingstelsel nivelleert niet, maar vergroot verschil arm en rijk (Alman Metten Volkskrant 20 februari 2020 p. 20):
Denkt u dat de sterkste schouders de grootste lasten dragen in ons belastingsysteem? Dan bent u niet de enige: het is een beeld dat de burgers al heel lang wordt voorgeschoteld, maar niet klopt met de werkelijkheid.
Driedeling
Ook wordt er nu een driedeling in de Nederlandse maatschappij zichtbaar: met huurders zonder of met heel weinig bezit, eigen-huisbezitters met enig financieel bezit en extreem rijken met vooral veel financieel bezit. In een artikel in het economenblad ESB noem ik dat Basisklasse, Middenklasse en Topklasse.
Met de vollediger meting van inkomen blijkt nu dat ons belastingstelsel huurders zonder bezit het zwaarst belast en de extreem rijken het lichtst. De ongelijkheid wordt dus zelfs vergroot.
Gezien de opdracht die de Grondwet geeft, kunnen parlement en regering niet langer passief blijven. Het belastingstelsel is bij uitstek een product van de politiek en deze moet de
onrechtvaardigheid van het huidige stelsel dan ook dringend opheffen. Dat kan door de, ongelijkheid bevorderende, belastingen op consumptie terug te dringen en de progressiviteit van de inkomstenbelasting te herstellen door ten minste alle bronnen van inkomen te belasten.

Bescheidenheid (Pieter Klok Volkskrant 10 maart 2018 Opinie p. 5):
Dankzij Draghi komen de banken nooit meer geld tekort. Door de lage rente stijgen de huizenprijzen en de aandelenmarkten en is het onmogelijk om als bank niet veel winst te maken.
De strategie van Draghi is echter niet zonder risico. Door de geldinjecties zijn nieuwe financiële zeepbellen ontstaan. Als de inflatie op enig moment gaat stijgen, waardoor de rente omhoog moet, dreigt het gevaar van een nieuwe ineenstorting.
Of dat gaat gebeuren is onzeker.
Wel zeker is wie in dat geval de risico's (risicobeheersing) draagt. Dat zal niet ING zijn, niet Ralph Hamers en ook niet Jeroen van der Veer, maar de belastingbetaler. Dit besef zou de top van ING tot bescheidenheid moeten dwingen.
Jeroen van der Veer kiest nu rücksichtslos voor de bestuurders en de aandeelhouders en toont daarbij een gebrek aan leiderschap. Hij zou zich ook moeten bekommeren om de sfeer in het land en moeten weten dat hij met een stap als deze bijdraagt aan het chagrijn en de polarisatie van de Nederlandse samenleving.

Wisselwerking (Menno van Dongen Volkskrant 10 februari 2020 (p. V1, 4-6):
Toch eenheid
Een talkshow met vijf presentatiedua's, dat moetst wel fout gaan, maar Op1 doet het juist goed. V verklaart het succes.
Wisselwerking
De scepsis was groot, maar talkshow Op1 , met vijf presentatieduo’s, is een succes. Daarmee tart het programma
alle wetten van de talkshow. Tijd voor nieuwe regels.

Trump zet getuigen impeachment op straat (Michael Persson Volkskrant 10 februari 2020 p. 6):
De Amerikaanse president Donald Trump gaat door met de zuiveringen in het Witte Huis en op zijn ministeries. Vrijdag werden twee belangrijke getuigen in het impeachmentproces tegen Trump op straat gezet. Inmiddels zijn zes van hen uit hun functie ontheven. Ook de broer van een van de getuigen moest zijn biezen pakken.
‘De boodschap aan carrière-ambtenaren is dat je je niet kunt uitspreken’, zei een voormalig lid van de Nationale Veiligheidsraad tegen The Washington Post. ‘Zelfs als je iets illegaals ziet, iets onethisch, dan moet je je mond houden.’

Ken niet te veel gewicht aan je leven toe (Fokke Obbema interviewt James Kennedy de Volkskrant 10 februari 2020, p. 12-13):
Staat een nadrukkelijk streven naar
persoonlijke groei een zinvol leven in de weg? Het is een vraag die historicus James Kennedy zich stelt sinds hij vrijwilligerswerk doet en minder gefocust is op zijn eigen carrière.
Helpt uw geloof dat niet-weten te accepteren?
‘Het biedt me een spiritueel en
ethisch kompas – ik kan er een koers mee varen in een wereld van niet-weten. Maar het vormt geen invulling van dat niet-weten, het vervangt het niet. Je kunt het geloof wel gebruiken om open over niet-weten te zijn. Het helpt ook het bestaan te relativeren. Ons leven is belangrijk, zeker, maar je moet er niet te veel gewicht aan geven. De theoloog Harry Kuitert zei: ‘Alles is politiek, maar politiek is niet alles.’ Met ons leven is het net zo: als het aardse bestaan alles zou zijn, wordt het leven een keurslijf en te zwaar. Dankzij het geloof reiken mijn vooruitzichten verder dan dit lichaam dat straks door wormen wordt geconsumeerd. Ik blijf geloven in een goede toekomst.’

‘Wie denk je wel dat je bent’ brengt discussie op gang (Job Hoevenaars Volkskrant 10 februari 2020 p. 19):
Wie denk je wel dat je bent maakt de tongen los. In het NTR-programma doen Joep van Deudekom en Rob Urgert wetenschappelijke experimenten met twee groepen die onderling sterk verschillen. Aannames hierover worden getoetst.
Rob Urgert en Joep van Deudekom onderwerpen steeds twee groepen mensen die in de maatschappij recht tegenover elkaar staan aan wetenschappelijke, maar vaak ook hilarische experimenten, om meer inzicht te krijgen in hun verschillen. Zij worden bijgestaan door Ap Dijksterhuis, hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen.
Aflevering 1: Jonkies tegen Oudjes
Aflevering 2: VVD tegen GroenLinks
Aflevering 3: Stresskippen tegen ijskonijnen
Aflevering 4: Gelovigen tegen ongelovigen
Aflevering 5: Mooie vrouwen tegen ‘gewone’ vrouwen
Aflevering 6: Vleeseters tegen vegetariërs

‘Bewustzijn past bij levende wezens’ (Maarten Keulemans interviewt Simon van Gaal Volkskrant 10 februari 2020 p. 20):
Nu hersenwetenschappers steeds gedetailleerder in het brein kunnen kijken en machines steeds ‘kunstmatig intelligenter’ worden, is ook de vraag der vragen opeens weer actueel: wat is eigenlijk bewustzijn? Reden voor een Volkskrant KennisCafé over het onderwerp, volgende week maandag in De Balie. Cognitief neurowetenschapper Simon van Gaal (UvA) praat ons vast bij.
Nou? U bent de expert.
‘Ik weet het niet, moet ik zeggen.
Intuïtief denk ik dat bewustzijn specifiek is voor levende wezens. We verwarren bewustzijn nog wel eens met: intelligent. Naarmate machines intelligenter worden, zouden ze op een gegeven moment vanzelf ook bewustzijn krijgen. Maar ik denk dan toch: muizen zijn ook niet slim, maar ze hebben wel degelijk bewustzijn.’

Transformatie (Carin Citroen TheoSofia oktober 2004 p. 213-215):
Gelukkig worden steeds meer mensen zich hiervan bewust. Men wordt zich bewust van het feit dat het de mens zelf is die deze planeet in zo’n abominabele staat heeft gebracht, dat hij nu een volledige ommekeer moet maken om zijn kennis en wijsheid in constructieve zin aan te wenden, of anders de consequenties te aanvaarden. Sommigen ontdekken dat “De wetten van het leven hun oorsprong hebben ver voorbij hun fysieke bron, en dat er een inherente wederzijdse afhankelijkheid bestaat van geestelijke en mentale groei. Bovendien wordt nu erkend dat door de mens gemaakte ecologische systemen net zoveel aandacht vereisen als de geïsoleerde deeltjes en elementaire reacties, want de samenhang tussen de elementen in de Natuur en in de mens kunnen niet worden gescheiden; zij ontstaan uit elkaar en veranderen elkaar”. Dit is wat de Theosofie altijd heeft onderwezen – het leven is één.

VPRO boeken 11 augustus 2019 NPO1:
Jeroen van Kan spreekt met Ferdinand von Schirach over zijn boek 'Straf', waarin hij twaalf lotgevallen beschrijft. Hij laat zien hoe moeilijk het is een individu recht te doen en hoe vooringenomen onze begrippen van 'goed' en 'slecht' vaak zijn. Ferdinand von Schirach schrijft over eenzaamheid en vervreemding, over hoe we streven naar geluk en daarbij falen. Hoe zijn we geworden wie we zijn?

Stabiliteitspact (Robert Giebels Volkskrant 6 februari 2020 p. 17):
Het Stabiliteitspact is toe aan een opknapbeurt. Maar niet voordat de EU-landen het eens zijn over wat er mis mee is.
De complexiteit ervan heeft het wantrouwen tussen de noordelijke en zuidelijke eurolanden gevoed. Op zich al reden genoeg om de eenvoud terug te brengen. Daarbij is er in twee decennia zoveel in Europa veranderd dat het de vraag is of het pact nog wel van deze tijd is.
In die nieuwe situatie zien landen reden de regels van het Stabiliteitspact te veranderen, bijvoorbeeld om schulden die landen maken om klimaatdoelen te halen, voortaan niet als staatsschuld mee te tellen.
De Europese Commissie beperkt zich vooralsnog tot een evaluatie en gaat termen als revolutie en zelfs een evolutie uit de weg. Op zich is dat begrijpelijk, omdat de eenheid tussen de eurolanden moet worden gewaarborgd.
Maar dit neemt niet weg dat er uiteindelijk antwoord moet komen op een fundamenteler vraag, namelijk of het pact een waarborg is in tijden van crisis, of een stimuleringsinstrument in goede tijden.

‘Oppimpen’ statistieken is vloek van gehele ontwikkelingshulp (Gerrit Holtland Volkskrant 6 februari 2020 p. 18):
De Tweede Kamer is een volkomen foutief beeld voorgeschoteld van de Kunduz-missie (2011-2013) is de schokkende conclusie van een onderzoek. Zoiets kan zo weer gebeuren.
Dertig jaar ontwikkelingssamenwerking heeft mij geleerd dat ontwikkelingsbeleid vaak wordt bepaald door binnenlandse politieke afwegingen en overtuigingen. Dat gaat altijd ten koste van de effectiviteit van de hulp.
Die kan alleen effectief zijn als het is gebaseerd op een onafhankelijke analyse van de lokale werkelijkheid. Elke vorm van vooringenomenheid is onwenselijk. Dit geldt zowel voor ‘linkse’ vooringenomenheid (alle ballen op ngo’s, de overheid en coöperaties) , als voor ‘rechtse’ vooringenomenheid (alle ballen op bedrijven, markten en ondernemerschap).

Herstel verhouding Mens-Natuur (Maria Quist Volkskrant 6 februari 2020 p. 21):
De edelherten die al op de dodenlijst stonden, krijgen in afwachting van een nieuw besluit van de provincie Flevoland uitstel van executie. Frans Vera, geestelijk vader van de Oostvaardersplassen, kan weer opgelucht ademhalen.
In plaats van een ecologisch hoogwaardig fenomeen werden de Oostvaardersplassen een strijdtoneel voor ecologen, Europese wetgevers, de provincie, beheerders en actievoerders.
Het was een onuitvoerbaar en onzalig plan.
Laat met een aanpassing in Natura 2000 alles weer tot groei en bloei komen, waarbij niet het maakbaarheidsprincipe (-denken) leidend is, maar een juist gevoel voor de verhouding mens-natuur (Nature en Nurture). Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.

Niet alles is maakbaar (Henk Verhoeven Volkskrant 6 april 2019 Opinie p. 28):
Vermakelijk debat tussen Sunny Bergman en Theo Maassen (V, 5 april). Als evolutionair psycholoog val ik echter van de ene verbazing in de andere. Opmerkelijk hoe Sunny Bergman alle inzichten uit de gedragsbiologie over verschillen tussen mannen en vrouwen zo maar even van tafel veegt en haar extreme nurture visie als enige valide standpunt wegzet.
Nu zou je dit kunnen afdoen als een puur academisch debat met weinig praktische consequenties, maar dan zie je een aantal implicaties van Bergmans
radicale maakbaarheidsdenken over het hoofd. Wanneer iets veranderbaar is, en het in de praktijk niet verandert, dan is daar iemand dus verantwoordelijk voor. Deze verongelijkte boosheid is de rode draad in het hele optreden van Bergman. Hiermee zet ze op een onverantwoorde manier mensen tegen elkaar op en helpt ze de emancipatie niet vooruit.
Napels aan de Noordzee (Piet van Mourik Volkskrant 6 april 2019 Opinie p. 29):
Deze truc wordt herhaald waarbij de regie eenvoudig is. Stap voor stap worden in een maatschappelijk domein dominante posities verworven.
Daarbij specialiseren ze zich in economische activiteiten die voor een gemeente belangrijk zijn zoals in dit geval het Zandvoortse racecircuit.
Door de combinatie van afkomst en de ervan afgeleide relaties met directe toegang tot kapitaal regisseren zij de overheid. Een prachtvorm van witte-boorden-ondermijning van onze rechtsstaat.

Non-winter (Asha ten Broeke Volkskrant 7 februari 2020 p. 25):
Het is belangrijk om van de wetenschapsredactie te horen dat duizenden onderzoeken ‘een veel somberder beeld van klimaatverandering schetsen dan gerechtvaardigd is’. We stevenen nog steeds af op een rampzalige klimaatcrisis, edoch minder catastrofaal dan soms werd voorgesteld. Waarvan akte.
Maar we praten niet voor niets over harde feiten, niet over zachte, troostrijke, rechtvaardige of stimulerende feiten. Als feiten tot daden zouden aansporen zoals
gevoelens dat kunnen, hadden we dan niet allang een beter klimaatbeleid gehad? Zoals Marcia Luyten schreef in haar column: ‘Een ramp die zich in afkortingen en kengetallen afkondigt, laat zich makkelijk negeren.’ En bagatelliseren, wil ik toevoegen. Dat gaat onze leiders nog te goed af. Wellicht omdat ze er weinig bij voelen? Luyten schreef ook over premier Rutte, die gevraagd werd of hij last had van vliegschaamte. Hij lachte: ‘Vliegschaamte? Wat erg! Jongens, geniet toch van je leven.’
Gebruik je klimaatpijn als brandstof. Denk aan Audre Lorde: ‘Woede is geladen met informatie en energie.’ Laat je stem horen, demonstreer, schrijf, schreeuw, voer actie, rebelleer. Voel iets. Doe iets. Maar blijf in vredesnaam niet onverschillig. Dit is onze wereld. Ons enige thuis.

Hoe huiveringwekkend is de monetaire macht van de VS? (Peter de Waard Volkskrant 7 februari 2020 p. 28):
De afgelopen 25 jaar is de macht van de dollar verder toegenomen. De Amerikanen kunnen onbeperkt hun handelstekorten en begrotingstekorten laten oplopen zonder dat iemand weg kan lopen van hun munt, zoals dat wel gebeurt bij Argentinië, Mexico of Indonesië. Wie de greenbacks niet meer waard vindt dan wc-papier, kan toch niet zonder.
Trump had in zijn State of the Union gelijk.
De macht van de VS is nog nooit zo groot geweest.

Essay Risico’s voor de rechtsorde Doet de wetgever nog recht? (H.D. TjeenkWillink De Groene Amsterdammer 30 januari 2020 p. 40-42):
Dat de rechter het verwijt krijgt politiek te bedrijven, komt vooral doordat regering en parlement soms
geen duidelijke normen stellen. Het is aan de rechter de rechtsorde overeind te houden.
Wetgever en rechter zijn voor de kwaliteit en de effectiviteit van hun werk wederzijds van elkaar afhankelijk.
De wederzijdse afhankelijkheid van wetgever en rechter betekent dat inzicht in de positie van de een niet goed mogelijk is zonder zicht op de positie van de ander. Is dat besef (nog) levend, ook bij de wetgever?
Ik heb met voorbeelden proberen duidelijk te maken hoe nodig het is dat volksvertegenwoordigers en rechters nadenken over de constitutionele context waarbinnen ze werken en de functie die ze daarin geacht worden te vervullen. Daarover moeten ze ook met elkaar contact onderhouden. Maar dan moeten ze wel belangstelling hebben voor elkaars werk, de dilemma’s waarvoor ze staan en de knelpunten die ze in hun werk ondervinden. Voorwaarde voor onderling contact en debat is respect voor elkaars positie en de bereidheid van elkaar te leren, maar bovenal het besef dat wetgever en rechter twee belangrijke pijlers van de democratische rechtsorde vormen. ‘Alleen met een sterke democratische rechtsorde kunnen fundamentele problemen effectief worden aangepakt, nieuwe crises het hoofd worden geboden en kunnen burgers en overheid op elkaar vertrouwen. Natuurlijk is het van belang dat de economie sterk is. Maar voorwaarde daarvoor is dat de democratische rechtsorde sterker wordt.’ Dat zouden wetgever en rechter zich als eersten en gezamenlijk bewust moeten zijn.

Dat de rechter het verwijt krijgt politiek te bedrijven, komt vooral doordat regering en parlement soms geen duidelijke normen stellen. Het is aan de rechter de rechtsorde overeind te houden.
Ik heb met voorbeelden proberen duidelijk te maken hoe nodig het is dat volksvertegenwoordigers en rechters nadenken over de constitutionele context waarbinnen ze werken en de functie die ze daarin geacht worden te vervullen. Daarover moeten ze ook met elkaar contact onderhouden. Maar dan moeten ze wel belangstelling hebben voor elkaars werk, de dilemma’s waarvoor ze staan en de knelpunten die ze in hun werk ondervinden. Voorwaarde voor onderling contact en debat is respect voor elkaars positie en de bereidheid van elkaar te leren, maar bovenal het besef dat wetgever en rechter twee belangrijke pijlers van de democratische rechtsorde vormen. ‘Alleen met een sterke democratische rechtsorde kunnen fundamentele problemen effectief worden aangepakt, nieuwe crises het hoofd worden geboden en kunnen burgers en overheid op elkaar vertrouwen. Natuurlijk is het van belang dat de economie sterk is. Maar voorwaarde daarvoor is dat de democratische rechtsorde sterker wordt.’ Dat zouden wetgever en rechter zich als eersten en gezamenlijk bewust moeten zijn.

Waarom ik de Britten benijd (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 6 februari 2020 p. 9):
Maar drieënhalf jaar na het onverwachte ‘nee’ tegen de EU heeft hij het dan toch maar geflikt: het VK doet niet langer mee aan dat megalomane politieke project dat misplaatste Franse grootheidswaan moet maskeren achter een façade van goede Europese bedoelingen. U weet wel: vrede, veiligheid en voorspoed. Terwijl in werkelijkheid de vrede te danken is aan een Amerikaanse defensieparaplu, de veiligheid alleen de inboorlingen betreft terwijl aan de grenzen wanhopige vluchtelingen bij bosjes sneuvelen, en de voorspoed alleen neerslaat bij het grootbedrijf.
Veel is geschreven over de leugens waarmee de brexiteers de Britse kiezers op een dwaalspoor zouden hebben gezet. De kosten zouden zijn overdreven en de baten gebagatelliseerd. Het is een frame dat veel over ons zegt. Kennelijk heerst de gedachte dat alles wat de EU doet per definitie goed is, alleen al omdat het de Unie is die het doet.
De
keerzijde is dat iedere scepsis per definitie moet zijn gebaseerd op desinformatie of regelrechte leugens. Terwijl de voorspelde implosie van de Britse economie waarvoor de blijvers waarschuwden is uitgebleven. Wie misleidt hier nou? Wie vertelt hier leugens? Het tekent de brede, pro-Europese consensus dat dit in het publieke debat onderbelicht blijft: de eurofielen liegen net zo hard als de sceptici.
Dat verdere Europese integratie nodig is om grensoverschrijdende problemen als klimaatverandering en de opkomst van China het hoofd te bieden, is de grootste gotspe ooit. De EU vormt zelf de belangrijkste blokkade voor verandering, want volledig gegijzeld door grootzakelijke belangen die alles bij het oude willen houden.
Tegen deze achtergrond is de keuze van de Britse kiezer niet dom en kortzichtig, maar wijs en verstandig. Eindelijk kan het VK breken met het op grootschaligheid gebaseerde Europese landbouwbeleid. Eindelijk kan Londen het gebruik van RoundUp verbieden. Eindelijk kunnen de Britten handelsverdragen sluiten die niet ten koste gaan van dier en planeet.

Excuses voor neoliberale excessen (Arie Elshout Volkskrant 8 februari 2020 Zaterdag p. 8):
Moet nu PvdA-leider Lodewijk Asscher excuses aanbieden voor wat zijn voorganger Kok heeft gedaan? Nee, niet nodig. Er waren zoals gezegd ook successen waarvan velen profiteerden. Belangrijker is het om de uitwassen te corrigeren. Onlangs kwam Asscher met een plan om bedrijven te dwingen werknemers weer in vaste dienst te nemen. Het is de klassieke reformistische functie van de sociaal-democratie: regulering van een kapitalisme dat veel goeds heeft voortgebracht, maar ook een ingebakken neiging tot exces heeft en daarom steeds weer beteugeld moet worden om de balans te herstellen. Ook de commissie-Borstlap kwam pas met plannen daarvoor.

Op het Tweede gezicht (Olaf Tempelman Volkskrant 8 februari 2020 Zaterdag p. 9)
Toen de hippies tien jaar later hun haar hadden afgeknipt en zich in commerciële functies veelal goed lieten betalen, ging Sanders in Vermont nog stééds met stencils langs de deur. De arbeiders die Hillary Clinton afdeed als ‘deplorables’ en die Trump wist te bespelen, daar kwam hij over de vloer.
Halve eeuw geleden
‘De rijken worden steeds rijker, terwijl de grote meerderheid in het midden het steeds moeilijker heeft.’ Velen zeggen dat in 2020, maar bovenstaande woorden vloeiden een halve eeuw geleden al uit de mond van Bernie Sanders. Het was de tijd van de Counterculture en de jonge Sanders was toen even onhip als de wat oudere Sanders in latere neoliberale decennia.
Op zijn 50ste kwam hij voor Vermont in het Huis van Afgevaardigden, op zijn 65ste in de Senaat. Dat een man met ideeën als de zijne het op zijn 75ste Hillary Clinton lastig zou maken, hadden zelfs echte fans niet voor mogelijk gehouden. Bernie Sanders is niet mainstream geworden, zeggen zij, de mainstream is Bernie Sanders geworden.
Deze man heet de natuurlijke tegenpool van Trump, maar de grassrootssocialist deelt met de vastgoednarcist die typische neiging altijd en overal zichzelf te zijn. Geen dertig spindoctors kunnen deze mannen aan banden leggen. ‘Authentiek’ is niet voor niets een modewoord.

Het ongemak van politieke toneelspel (Arno Haijtema Volkskrant 8 februari 2020 Zaterdag p. 13):
Analytici hebben zich afgelopen week het hoofd gebroken over de effectiviteit van het optreden van de Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi, dinsdag, tijdens het finest hour van president Trump: de State of the Union. Terwijl de president het applaus voor zijn speech in ontvangst nam, verscheurde Pelosi demonstratief de tekst die haar tevoren op papier was aangereikt.
De politicus die een statement wil maken met meer dan retorisch talent kan evenwel óók een voorbeeld nemen aan Pelosi en haar Democratische zusters bij het aanhoren van de State of the Union. Voor de derde keer bij die gelegenheid hulden vrouwelijke Democraten zich in kledij – een verwijzing naar de eveneens zo geklede Suffragettes die honderd jaar geleden hun strijd voor het vrouwenkiesrecht beloond zagen met de ratificatie van het 19de amendement. Nu geldt het ook als een betuiging van solidariteit met de strijd voor vrouwenrechten, en daarmee eveneens als stil protest tegen Trump.
Door de groepsgewijze plaatsing in de zaal van de in
Suffragettes white gestoken Democraten vormden zij tezamen een oplichtende pijl in de donker geklede massa, met de punt beschuldigend gericht naar Trump voor in de zaal. Heldere boodschap, en er komt geen acteerwerk bij kijken.

Aardgas is niet onze vijand maar onze vriend (Martin Sommer de Volkskrant 8 februari 2020, Opinie p. 23):
Er gaat 11,4 miljard subsidie naar het opstoken van
biomassa in plaats van kolen. Alleen al de Amercentrale krijgt twee miljard. Maar de zeespiegel stijgt er geen millimeter minder om. Laat ze die miljarden in de isolatie van woningen steken, dat levert wel serieuze besparing van CO2 op.
In Nederland is stroom nu nog goedkoop. Als we radicaal iets anders gaan doen, dan betaalt de gebruiker, aangezien de overheid het
onrendabele deel faciliteert. Groene stroom zou concurrerend zijn, maar de overheid betaalt de stopcontacten op zee.
Gas moet je pas helemaal aan het eind
uitfaseren, als er een echt alternatief is. Dat kan heel eenvoudig, de knop in je meterkast omzetten. Eerst kolen eruit, dan olie, dan pas gas. Gas is niet onze vijand maar onze vriend.
Gas heeft een slechte naam gekregen, omdat men het leed van de Groningers verwart met de eigenschappen van aardgas. Bij de klimaattafels was het net zo, daar is draagvlak verward met belangenbehartiging. Smeulders is eens bij zo’n klimaattafel geweest, maar had niet de indruk dat er belangstelling was voor de wetenschap.
Nederland heeft bij de gasafsluiting last van drie reflexen.
Smeulders spreekt van de drie O’s. Onwetendheid, Overmoed dan wel hubris – wij Nederlanders komen weliswaar van ver maar nu zullen we eens laten zien wat we waard zijn. En Onwil.

Havik der haviken (Trouw 11 maart 2005):
Wordt hij de man die, met de zegen van de Amerikaanse president Bush, de Verenigde Naties van binnenuit gaat opblazen? John Bolton, een van de architecten van het neoconservatieve buitenlandbeleid van de VS, zou het zelf wel willen. Hij heeft een grondige hekel aan de VN. Wereldleider kan alleen Amerika zelf zijn. ,,Dat is de werkelijke weerspiegeling van de machtsverhoudingen'', vindt hij.
Als havik der haviken vindt John Bolton, zoon van een CIA-spion, dat alleen de VS de wereld kunnen leiden. Hij bepleitte de Amerikaanse boycot van het Internationaal Strafhof, en is tegen het Joegoslavië-tribunaal.

‘Meer doen met minder geld’ is quatsch gebleken, ontsproten aan het koortsige brein van mannen met spreadsheets (Sheila Sitalsing Volkskrant 20 mei 2021 p. 2):
‘Meer doen voor minder geld’: het stond er echt, op pagina 41 van het regeerakkoord van Mark Ruttes tweede kabinet. Het waren de tijden van volle vaart vooruit en van heilig geloof in de zegeningen van ‘activerend beleid’ en van ‘prikkels’, want dat was ‘júíst goed’ voor de zelfredzaamheid van mensen (zelfredzaamheid was een woord dat bestuurders toen zonder ironie uit mond lieten vallen, om de ene zin).
Afgelopen zondag was
Jan van Zanen, burgemeester van Den Haag en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Gemeenten alvast naar Buitenhof afgereisd om vooruitlopend op de uitspraak van de arbitragecommissie te laten horen dat het de gemeenten ernst is. Hij repte van gemeenten die ‘omvallen’, dreigde dat zijn leden op deze manier niet kunnen meehelpen met het bouwen van -huizen en met allerhande klimaatmaatregelen. Van Zanen gooide het begrip ‘macht en tegenmacht’ er nog in, het nieuwe duizenddingendoekje in Den Haag.
Het staat dan ook nog niet vast of het kabinet zich het oordeel van de arbitragecommissie zal aantrekken. Demissionair staatssecretaris Blokhuis van de ChristenUnie, verantwoordelijk voor de jeugdzorg, noemde het
‘een zwaarwegend advies’, maar ‘geen dictaat’. Het blijft ver¬bazingwekkend hoe dit kabinet omgaat met uitspraken en waarschuwingen van ombudsmannen, rechters en -arbitragecommissies. Nog een actiepuntje erbij voor de mensen die de ‘nieuwe bestuurscultuurgaan vormgeven.

Haalt het Klimaatkabinet Rutte 3 het jaar 2020 ??? (Debat in de Digitale Hofstad):
In oorlogen sneuvelt de waarheid als eerste !!!!
Dat geldt evenzeer bij politiek wapengekletter. Het spel van spinnen, halve waarheden verkondigen en zelfs liegen wordt bij een politiek conflict door partijen pijlsnel tevoorschijn getoverd. Belanghebbenden hopen zo dat media hun versie van de werkelijkheid overnemen, met als doel de (potentiële) achterban ervan te overtuigen dat zij wat voor elkaar boksen.

Clairy Polak Voorbij voorbij (Ad Bergsma Volkskrant 16 juni 2019):
Het boek van
Clairy Polak over de alzheimer van haar man toont hoe pijnlijk het is een geliefde in de vergetelheid te zien wegzakken. Tegelijkertijd beschrijft ze onbedoeld hoe ze zichzelf vastdenkt, schrijft gastcolumnist Ad Bergsma.
Polak maakt met haar boek het duister rond dementie tastbaar. Lees het vooral als je niet begrijpt waarom mantelzorgers het zo zwaar hebben. Sla het echter over als je geen behoefte hebt aan een journalistiek verslag, maar aan duiding of betekenis.
Onze maatschappij heeft een afgod gemaakt van zelfredzaamheid. Verbaas je niet alleen over de veranderingen die alzheimer teweegbrengen, maar ook over je eigen reacties op de symptomen.
Hoofdstuk 29
Het streven naar economische voorspoed dreigt ook hier, juist ook hier, te leiden tot ecologische rampspoed, maar net als elders in de wereld hoopt men dat de voorstschrijdende wetenschap de ondergang zal weten af te wenden. Het blijft een keuze. Hoewel ze hier direct worden geconfronteerd met de gevolgen van hun eigen gedrag, geven ze er de voorkeur aan hun kop in het zand te steken.
‘Alles is me in mijn leven komen aanwaaien. Ik heb een heerlijke jeugd gehad, fantastische ­ouders, nooit problemen op school. Ook wat mijn
loopbaan betreft is alles min of meer op mijn weg gekomen’, zei je eerder. Ben je dan minder bedreven in omgaan met tegenslag?
‘Nee, ik kan juist goed omgaan met ­tegenslag. Dat heb ik – zou ik bijna zeggen – inmiddels wel bewezen. Van faillissementen tot alzheimer, ik kan er goed mee omgaan. Misschien wel juist omdat de basis zo gelukkig was.’

BRES bewustzijn in beweging (#323 sept/okt 2020) heeft als thema Beschaving.
Of we met z'n allen een
'beschaving' vormen hangt helemaal van onszelf af.
Er is een balans tussen de natuur en de mens. Als de mens minder overheersend is laat de natuur zich meer zien en omgekeerd lijkt de natuur zich terug te trekken als de mens weer heel duidelijk overheersend aanwezig is. Corina Zuiderduin werkt dit thema uit in Mysteries van de dood (p. 24-33) en Jaap Hiddinga in zijn publicaties De hypocrisie van de menselijke beschaving (p. 8-15), Balans in onze beschaving (p. 54-62) en ‘Wereld in beweging’ (p. 90-91). Uit Mysteries van de dood van Corina Zuiderduin blijkt dat de esoterie op de mysterietraditie van Thoth, de Egyptische god van wijsheid, die de Grieken Hermes Trismegistus noemden voortborduurt.

Wat te doen? (Filosofisch kwintet 11 augustus 2019):
De balans wordt opgemaakt: wat hebben we nodig om onze koers te veranderen? Zijn onze Verlichtingsidealen nog wel van toepassing? Of moeten we opnieuw vaststellen wat 'goed leven' is? Kortom, kúnnen we niet veranderen, of wíllen we dat niet? Naast Philipp Blom in deze aflevering: Marli Huijer, hoogleraar publieksfilosofie. Haar onderzoek richt zich op de filosofie van mens en cultuur. Verder: Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau. En: Robbert Dijkgraaf, directeur van het Institute for Advanced Study in Princeton.

Filosofisch Kwintet (14 juli 2019 NPO1):
We vertrouwen de "elite" steeds minder, terwijl we die maatschappelijke voorhoede wel nodig hebben. 'De negatieve connotatie die het woord heeft gekregen is onterecht,' zegt Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau. 'Als we het over "elite" hebben, komt vaak het gevoel op dat 'ze het niet doen in mijn belang, of dat je je niet vertegenwoordigd voelt'. Tegelijkertijd heb je wél mensen nodig in de samenleving die verantwoordelijkheid nemen, grenzen verleggen en dingen anders durven doen om vooruit te komen.' Waar komt dat dedain over de elite vandaan?
'Vroeger had je instanties die onzekerheden en angsten kanaliseerden. Je had de kerk en je wist: er zijn hogere machten, die bepalen jouw geluk en kansen in het leven. Dat instituut heeft aan belang ingeboet en dat maakt dat we steeds minder makkelijk met risico’s en angsten omgaan. Vijftig jaar geleden vertrouwden we erop dat de elite voor jou het beste eruit haalde, gegeven alle beperkingen van het leven.
De grote vraag voor de komende tijd is volgens mij: lukt het ons vandaag de dag politieke, maatschappelijke en economische leiders te vertrouwen dat ze de goede dingen doen. En kunnen we accepteren dat het soms ook misgaat?'
Hoe verklaart u de populariteit van autoritaire leiders in Europa?
'Autoritaire leiders beloven veelal risico's voor burgers weg te nemen, al kunnen ze dat ook nooit helemaal. Die hang naar iets meer autoritaire sturing is niet zo gek. Mensen denken:
Nou, laat maar een keer een sterke leider de leiding nemen, in plaats van continu iedereen mee te laten beslissen.
Maar dat geldt zeker niet voor iedereen. Ik denk dat veel mensen moe zijn van de "voor- of tegen-samenleving". Je moet vóór of tegen Europa zijn, vóór of tegen vluchtelingen, klimaatmaatregelen... We zien dat Nederland eigenlijk nog steeds een redelijk gematigd land is.
Zelf denk ik dat een leider die vertrouwen wekt en dat kan overbrengen, meer aanhang krijgt dan de politieke leiders die de uitersten zoeken.'
Zouden we anders naar de elite moeten kijken?
'Ja. We hebben het vaak alleen over de economische en politieke elite,
terwijl de vooruitgang in de samenleving vraagt om een wat opener benadering van de voorhoede. Ik denk dat we in Nederland potentieel een veel grotere elite hebben dan vijftig jaar geleden.
'In mijn definitie van
elite zijn dat de mensen die verandering teweeg kunnen brengen, die de koers mede bepalen. Dat zijn heel veel mensen, denk bijvoorbeeld ook aan journalisten, influencers en kunstenaars. Zij spiegelen de samenleving en verkennen de grenzen.'
Bent u zelf onderdeel van die voorhoede?
'Als je het definieert als mensen die invloed hebben en dicht bij de besluitvorming zitten:
ik zit eens in de twee weken bij de ministerraad dus volgens de formele regels hoor ik er bij.
'Maar als je me vraagt, hoe ik het persoonlijk zie? Ik voel me gewoon iemand die onderdeel van de samenleving uitmaakt. Ook al is dit mijn werk, ik kom uit een schippersfamilie en ik heb heel veel vrienden met totaal andere banen.'

Wegkijken (Marjan Slob Volkskrant 15 juli 2019 p. 14):
Als iemand het de afgelopen tijd verdiende om weggehoond te worden, dan is het wel VVD-Tweede Kamerlid Jeroen van Wijngaarden.
Zijn 'oplossing' is stuitend, maar in zekere zin heeft Van Wijngaarden gelijk: er bestaat een perverse relatie tussen redders en smokkelaars. De hele situatie is dan ook pervers. Europa weet niet wat zij aan moet met illegalen die hun leven wagen om bij ons te komen. Compassie en de noodzaak tot een eerlijk selectie onder aspirant-Europeanen botsen frontaal op elkaar, en het resultaat is een mensonterende knoeiboel. Verontwaardigd doen over 'harteloze' beleidsmakers, dan wel over 'betweterige' redders die het officiële beleid dwarsbomen, is een comfortabele manier om weg te kijken van die botsing van moraliteiten. Je roept heel hard: 'dit niet!' en laat de echt moeilijk vraag - namelijk: 'wat dan wel?' - over aan anderen.
Als modern mens weet ik dat alles en iedereen op deze wereld met elkaar is verbonden. Toch voel ik vooral compassie met mensen die mij nabij zijn. Hoe groter de afstand, hoe meer mensen verschijnen als beheersprobleem. Kun je dat wegkijken noemen? Ja. Nee.

Elitair of Bestuurlijke elite: ben je van de kwaliteit of van de privileges? (Marjan Slob de Volkskrant 22 december 2016, p. 26):
Al in de eerste zin van
Over de democratie in Amerika (1840) beschrijft Alexis de Tocqueville wat hem treft als het funderende principe van deze jonge democratie: de standsgelijkheid. In Amerika is het gelijkheidsbeginsel dat de Franse revolutionairen zo bloederig afdwongen echt in praktijk gebracht.
Mensen uit de Top 200, als jullie dat elitevijandige klimaat willen doen keren, maak dan duidelijk dat je op grond van je kwaliteiten tot de elite behoort - en schud die afgunstige blikken verder maar gewoon af.
'De mens raakt niet vernederd door het gebruik van de macht (...) maar door het gebruik van een macht die hij onrechtmatig acht', merkte Tocqueville al op.
Mensen uit de
Top 200, als jullie dat elitevijandige klimaat willen doen keren, maak dan duidelijk dat je op grond van je kwaliteiten tot de elite behoort - en schud die afgunstige blikken verder maar gewoon af.
Maar als jullie stiekem zijn gaan geloven dat er voor jullie andere regels gelden dan voor het gewone volk, dan kennen jullie elkaar privileges toe. Dan
installeren jullie weer standsverschil.
Daar leek het verdacht veel op toen jullie
bonussen verdeelden terwijl de rest van de maatschappij bloedde. Zo'n soort elite verdient de volkse woede. Dus bestuurlijke elite: ben je van de kwaliteit of van de privileges? Laat maar zien.

Buitenkansje (Bas Heijne NRC 16 maart 2014):
Was de toon van Angela Merkel richting Rusland deze week hard en dreigend – die van onze minister van Buitenlandse Zaken, Frans Timmermans, kun je, als je vriendelijk wilt zijn, het beste als beschouwend omschrijven. „Ik zie niet hoe elkaar met sancties om de oren slaan uiteindelijk een oplossing kan bieden. De internationale gemeenschap moet hard reageren als een land de rechtsorde zo flagrant schendt als Rusland nu doet, maar moet ook zorgen voor een oplossing. Op dat vlak laat de internationale gemeenschap nog niet zoveel zien.”
Op de website van het Ministerie van Economische Zaken staat: Wilt u zakendoen in Rusland en bent u werkzaam in de sector energie? Ga dan van 13 tot en met 16 mei mee met de economische missie naar Moskou en Yamal met Henk Kamp.” Het gaat om een buitenkansje: „Er wordt een programma georganiseerd voor en met bedrijven in de olie- en gassector. Deze missie biedt kansen aan bedrijven om contacten te leggen met zakenpartners en autoriteiten in Rusland. Het programma bevat onder meer collectieve bezoeken aan ministeries en Russische olie- en gasbedrijven.’’ Navraag bij het ministerie leert dat men niet van plan is deze handelsmissie op te schorten of te annuleren.

Yuval Noah Harari 21 lessen voor de 21ste eeuw
Deel III: Hoop en Wanhoop
Hoofdstuk 12 Nederigheid
De wereld draait niet om jou (p. 227):
De religies en volkeren van nu bestonden nog niet eens toen de mens de wereld koloniseerde, planten en dieren domesticeerde, de eerste steden bouwde of het schrift en het geld uitvond. Ethiek, kunst, spiritualiteit en creativiteit zijn universele menselijke vermogens die ingebakken zitten in ons DNA. Ze zijn ontstaan in Afrika, in de steentijd.
Voorbijbelse ethiek (p. 233):
Wetenschappers wijzen er nu op dat de menselijke moraal in werkelijkheid
evolutionaire wortels heeft die dateren van miljoenen jaren voor het ontstaan van de eerste mensen. Alle sociale zoogdieren, zoals wolven, dolfijnen en apen, hebben ethische codes, die door het evolutieproces werden verfijnd om samenwerking in groepen mogelijk te maken.

Van wat leven, levenskracht is houdt net als het thema vrije wil de gemoederen al millennia bezig. De Morfogenetische Velden hypothese van Rupert Sheldrake biedt houvast om het ontstaan van leven beter te begrijpen.

Door de titel van zijn boek Wij zijn ons brein te veranderen naar Ons creatieve brein komt Dick Swaab slechts schijnbaar aan zijn critici tegemoet.
De hoofdstukken over creativiteit stellen teleur doordat Swaab strikt vanuit de traditie van de klassieke, om niet te zeggen romantische westerling naar kunst, wetenschap en creativiteit kijkt. Hij heeft het niet op abstracte kunst.
Hij koppelt kunst en wetenschap ook zo veel mogelijk los van maatschappelijke invloed. Dan volgt de conclusie dat „de mate waarin schoonheid wordt ervaren dus inderdaad wordt bepaald door het brein van de ontvanger.” En ook hierin hebben we geen vrije keus, vindt Swaab.
In zijn dankwoord schrijft Swaab over Bertram Mourits, de hoofdredacteur van zijn uitgeverij, „die me telkens weer welgemoed wist te wijzen op de goede kanten van ingrijpende veranderingen. (…) Op het laatst kreeg ik zelfs het idee dat het hem zwaar viel het boek uit handen te geven en naar de drukker te loodsen.” In die zinnen schuilt waarschijnlijk de tragiek van de uitgever die weet dat hij voor een volgend commercieel succes een onaf boek de wereld in moet sturen. (Wim Köhler NRC 7 oktober 2016)

Zelfs Swaab maakt zich schuldig aan drogreden (Pieter Vermunt Volkskrant 29 september 2016 p. 22):
Jawel, de opvolger van Wij zijn ons brein is uit. Nadat Dick Swaab een aantal jaren geleden zijn bestseller publiceerde, is er veel aandacht gekomen voor ons gedrag in relatie tot onze hersenstructuren. Te pas en te onpas wordt verwezen naar hersengebieden die groter of kleiner zijn bij proefpersonen die afwijkend gedrag vertonen.
Helaas zien we ook op andere vlakken de gevolgen van een dergelijke redeneertrant. Zo zien we dat politici drogredenen gebruiken om hun eigen gelijk te halen. In het debat van maandag tussen Trump en Clinton, gebruikte Trump de ene na de andere drogreden.
Helaas zien we ook in Nederland dat sommige politici hier sterke staaltjes van ten beste geven en zo de argeloze kiezer weten in te palmen. Ik stel voor dat we het komende half jaar tot de verkiezingen alert zijn en deze redeneerfout blijven benoemen.
Als zelfs een uitmuntend en gelauwerd onderzoeker als Dick Swaab zich hieraan schuldig maakt, wie zijn wij gewone stervelingen dan om die fout niet te maken!

In zijn nieuwe boek 'Ons creatieve brein' (Nooit Meer Slapen VPRO 28 september 2016) toont hij aan wat ons tot mensen maakt: de interactie van de hersenen met onze omgeving. Omdat Dick Swaab donderdag te gast was in Nooit Meer Slapen, hebben we hier een fragment uit zijn boek gepubliceerd. Creatieve evolutie
Alles wat cruciaal is voor ons voortbestaan als individu en soort – eten en seks – is tijdens het evolutionaire proces gekoppeld aan onze belonende en emotionele hersensystemen. Ook het maken zowel als het ervaren van kunst en muziek enbijdragen aan technische en wetenschappelijke ontwikkelingen geven ons eenplezierig gevoel. Eten, seks, wetenschap, techniek, kunst en muziek hebben evolutionaire voordelen, maar dat is niet de reden dat we ons ermee bezighouden.We doen dat omdat we het lekker, leuk, interessant of plezierig vinden.Maar terwijl we onszelf hiermee belonen heeft dit ook zijn maatschappelijke effecten, en het bevordert zo het voortbestaan van onze soort en het overlevenvan het individu. Wetenschap en techniek hebben de maatschappij veranderd. Muziek en dans brengen mensen samen en houden de groep bijeen en muziekkan buitengewoon effectief zijn bij gemeenschappelijke acties. Niet voor niets gingen de doedelzakspelers voorop in de Schotse strijd.
Creatieve revolutie
Onze creatieve revolutie kreeg momentum toen ongeveer 14.000 jaar geleden mensen in het Midden-Oosten begonnen dieren te houden en gewassen te planten. De voedselvoorziening werd efficiënter zodat er steeds meer mensen konden worden vrijgemaakt voor andere taken. De eerste Chinese karakters en het spijkerschrift zijn pas zo’n 5000 jaar geleden onafhankelijk van elkaar tot ontwikkeling gekomen. Het spijkerschrift betrof voor 90 procent de boekhouding van de handel in dadels, graan en schapen, maar er is ook literatuur, religie en wetenschap ontcijferd. Meer dan 2000 jaar geleden heeft een Babylonische astronoom zelfs de afstand in graden berekend die Jupiter aan de hemel aflegde.

Ons fantastische brein of 'Het karakter van mensen is niet te veranderen' (Wilma de Rek interviewt Dick Swaab Volkskrant 24 september 2016 bijlage Sir Edmund p. 16-19):
Zes jaar na de megabestseller 'Wij zijn ons brein' komt neurobioloog Dick Swaab met een nieuw boek: 'Ons creatieve brein'. En jawel: ook kunst en cultuur blijken terug te voeren op de activiteit van onze hersencellen.
De beroemde bioloog E.O. Wilson vindt dat de bèta- en de gammawetenschappen een brug moeten slaan.
'Dat is mijn punt ook in dit boek. Je moet samenwerken, elke discipline - sociologie, filosofie - heeft kennis over een stukje van de wereld, en die moet je bij elkaar brengen. Om te beginnen moet je elkaars taal leren spreken, en dat is ingewikkeld, dat is binnen de neurowetenschappen al lastig: moleculair biologen en elektrofysiologen spreken moeilijk met elkaar. Dus laat staan een neurowetenschapper en een socioloog.'
Toch vindt u dat het leven geen zin heeft.
'Daar ben ik van overtuigd. Ik realiseer me dat het allemaal voor niks is. En het punt is: de enigen die beseffen dat het leven geen zin heeft, zijn depressieve patiënten.
'Je moet iets interessants te doen hebben dat je de illusie van zin geeft. Daar gaat het om. Zolang je niet depressief bent, kun je die illusie hebben. Als ik mijn studenten uitleg dat de vrije wil een illusie is, heb ik nog steeds het idee dat ik alles heel goed heb overdacht, dat ik zelf mijn woorden kies. Maar ik wéét dat het onzin is.'

Wij zijn. Laat Swaab dat ervan maken (Willem Schoonen Trouw 24 september 2016):
Achterhaald dualisme
Maar wie of wat wordt hier nu op zijn verantwoordelijkheid aangesproken: de mens of zijn brein? Een onzinnige vraag, volgens Swaab: "Er wordt vaak een kunstmatige tegenstelling gemaakt: wie is er verantwoordelijk voor mijn daden, ik of mijn brein? Dat is echter een achterhaald dualisme. We zijn ons brein, of het brein nu normaal functioneert, dement, psychotisch of extreem asociaal is. Het heeft dus ook geen zin als de dader zegt dat hij het slachtoffer neerschoot voor hij wist wat er gebeurde, want het is nog steeds zijn brein dat die voor onze maatschappij schadelijke beslissing nam."
Het probleem lijkt hier te verdwijnen in het niets, maar daarmee ook iedere logica. De stelling
'de vrije wil bestaat niet' volgt op de veronderstelling dat niet ik beschik, maar mijn hersenen. In die veronderstelling zijn dat dus twee verschillende dingen. Als Swaab nu zegt dat die een en hetzelfde zijn, waarom zou de vrije wil dan niet bestaan? Ik heb die niet misschien, maar mijn hersenen dan toch zeker? En één zijn we toch. Als Swaab het dualisme van persoon en hersenen nu toch zo drastisch opruimt, zou bij de volgende, 44ste druk de titel van zijn eerste boek, 'Wij zijn ons brein', moeten worden aangepast: Wij zijn.

Wat betreft de vrije wil, laat zowel de recensie in NRC 7 oktober 2016, de Volkskrant 29 september 2016 en in Trouw 24 september 2016 zien, dat Dick Swaab in de woorden van Yvonne Hofs nog steeds denkt als een holbewoner.

Henry Sidgwick
If much of Sidgwick's psychical research today looks rather gullible, it must be allowed that his positive conclusions were always very cautious and guarded, and that his work in fact had an overwhelmingly negative, destructive effect, akin to that of recent debunkers of parapsychology. The Sidgwick Group exposed one fraud after another, including the fraudulent claims of Madame Blavatsky and the Theosophical movement, though Theosophists continue to dispute this. Indeed, Theosophy remains an influential “New Age” form of the esoteric spiritualism that Sidgwick found attractive (given its concern with the common mystical core of all religions) but impossible to defend (Oppenheim, 1985). Insofar as parapsychology has ever enjoyed any standing as a rigorous field of scientific inquiry, this is thanks to the efforts of Sidgwick. Furthermore, the work of the Sidgwick Group helped pave the way for much of the developing research in depth psychology generally, calling attention to the efforts of Freud, Charcot, Richet and many others whose names are not primarily associated with parapsychology (Gauld, 1968, 2007).

In zijn publicatie Nationale identiteit en wereldburgerschap. Wat te doen? belicht Toon van Eijk (Civis Mundi Digitaal #45 april 2017) in het kader van de klimaatverandering de samenhang met de evolutionaire psychologie. Evolutionaire psychologie, Zielkunde is de schakel tussen Geestkunde en Natuurkunde.
Het grotendeels onzichtbare probleem van klimaatverandering wordt niet serieus genomen.
Conclusie
De psycholoog Steven Pinker toont echter aan dat een beroep doen op ‘
de betere engelen in onze aard’ uiteindelijk vruchten afwerpt. Het gaat relatief langzaam, maar het werkt. De vraag is dan hoe we precies in de praktijk van alledag een beroep kunnen doen op ‘de betere engelen in onze aard’. Mijns inziens zijn effectieve technieken voor bewustzijnsontwikkeling het praktische instrument om the better angels of our nature te activeren. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat regelmatige beoefening van deze technieken in maatschappelijk en ecologisch verantwoorde gedragsverandering resulteert.[15] Meer altruïstisch, pro-actief gedrag is het gevolg (item 9). Het vestigen van een sterke nationale identiteit in de context van waarlijk wereldburgerschap (wat slechts een schijnbare tegenstelling is, net zoals de paradox zelfassertiviteit versus zelftranscendentie) vraagt om bewustzijnsontwikkeling.
8. Paul Luttikhuis. Als het zo acuut is, waarom doen we dan niks? NRC, 25-26 februari 2017.
Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman, expert op het gebied van (ir)rationele besluitvorming, vermoedt dat de mensheid het probleem helemaal niet kán oplossen.
“Ook al zijn mensen zich nog zo bewust van het probleem, dat zal nooit de weerstand overwinnen om hun eigen levensstandaard te verlagen.” Luttikhuis schrijft dat ook het pessimisme van Kahneman een prima aanleiding kan zijn om bij de pakken neer te zitten. We noemen klimaatverandering een ‘wereldwijd probleem’ of iets voor ‘toekomstige generaties’. “We geven de schuld aan ‘de Amerikanen’ of ‘de Chinezen’ en bagatelliseren onze eigen bijdrage aan de opwarming.” Ook veel Nederlandse politici doen hieraan mee. Zij vertalen klimaatverandering liefst in ‘groene groei’ en vooral in een banenmachine. “Zo hebben ze het pessimisme eruit gesloopt, en in een moeite door ook de problemen van tafel geveegd.” Maar klimaatverandering gaat gewoon ook heel veel geld kosten, zegt Luttikhuis. “Welke politicus [echter] durft de kiezer voor te stellen om een heel nieuw land te bedenken, met een nieuwe infrastructuur, een nieuwe manier van leven en een nieuwe economie?”
De laatste zin van Luttikhuis geeft aan dat fundamentele maatschappelijke veranderingen nodig zijn. Maar hoe gaan we dit doen als de geciteerde wetenschappers in zijn artikel van mening zijn dat het menselijk brein niet met een ingewikkeld probleem als klimaatverandering kan omgaan?
De schrijver Ronald Giphart en hoogleraar evolutionaire psychologie Mark van Vugt betogen in hun boek Mismatch (2016) dat onze hersenen voor een belangrijk deel nog net zo geprogrammeerd zijn als die van onze prehistorische voorouders. Omdat onze moderne omgeving echter heel anders is dan die van onze voorouders, is een mismatch het gevolg. In het overgrote deel van onze evolutie zijn we geselecteerd op kenmerken waar we nu minder aan hebben. We zijn als mensen dus niet meer goed aangepast aan onze moderne omgeving. Er is een mismatch ontstaan tussen natuur en cultuur; tussen genen en ‘memen’. Memen, een term van evolutionair bioloog Richard Dawkins, zijn de dragers van culturele evolutie (ideeën, ideologieën, etc.) die kunnen worden doorgegeven aan tijdgenoten en volgende generaties door middel van communicatie. Mismatch leidt tot gedrag dat niet langer evolutionaire belangen dient: bijvoorbeeld, een eetzucht die niet meer nodig is, leidende tot obesitas; overmatige bevolkingsgroei; kuddegedrag dat vroeger nuttig was maar nu leidt tot gebrek aan individuele verantwoordelijkheid (tragedy of the commons); etc.
Zoals hierboven aangegeven,
wordt het grotendeels onzichtbare probleem van klimaatverandering niet serieus genomen. Een direct zichtbaar gevaar, zoals een slang op ons pad, nemen we wel serieus, maar dat overkomt de moderne mens nauwelijks meer. Om de huidige mismatch tussen natuur en cultuur te bestrijden of verzachten, is een ‘fijner’ niveau van denken nodig, een soort intuïtief denken dat resulteert in ecologisch en maatschappelijk verantwoord gedrag, in daadwerkelijk wereldburgerschap. Het argument van sommige politici dat eenzijdige actie niet nuttig is en het dientengevolge blijven wachten op actie van anderen, resulteert in een race to the bottom. Uiteindelijk rest een ieder van ons weinig anders dan een ‘beter mens’ te worden. Bewustzijnsontwikkeling kan de (geleidelijke) verwerkelijking van dit ideaal faciliteren.

CO2-heffing (Buitenhof 7 april 2019 NPO2):
Eerst zou er geen CO2-heffing komen, toen weer wel en nu misschien toch weer niet. Wat gaan bedrijven in Nederland doen als er zo’n heffing komt? Vertrekken ze massaal naar het buitenland? In Buitenhof: Ab van der Touw, die in opdracht van het ministerie van Economische Zaken de gevolgen van een CO2-heffing voor het bedrijfsleven in kaart probeert te brengen, en Faiza Oulahsen van Greenpeace.

Hoogste tijd dat Europa ook op China gaat letten (Kathleen Ferrier en Alex Krijger de Volkskrant 26 maart 2019 p. 23):
Beijing krijgt steeds meer invloed en Europa zet daar niets tegenover.
Op 9 april vindt in Brussel een speciale China-Europa- top plaats. In voorbereiding daarop is de EU met 10 actiepunten voor de lidstaten gekomen. Deze omvatten onder meer het belang van ‘
wederkerigheid wat markttoegang en investeringen betreft’ en het verhogen van ‘het bewustzijn van de risico’s’ die samenwerking met China met zich meebrengt.
We zijn te naïef en vooral te onwetend. Het grootste probleem van Europa is het gebrek aan
kennis over China: de cultuur, de geschiedenis, de taal, de politieke en economische ontwikkelingen. De Europese en ook Nederlandse China-strategie moet inzetten op kennisontwikkeling. Het vergroten en uitwisselen van onafhankelijke kennis over China, moet vooral ook gericht zijn op de jonge generaties, want de 21ste eeuw is hun eeuw en de 21ste eeuw wordt de eeuw van China. Maak daarbij vooral gebruik van de kennis van ondernemers, studenten en anderen die in China gewoond en gewerkt hebben.
Het is tijd voor andere houding ten opzichte van China op grond van
gezonde kritiek, oprechte interesse en vooral op grond van wederzijds respect tussen de culturen. Het is te hopen dat ondanks de Brexit-chaos waarin Europa verkeert er haast gemaakt wordt met een evenwichtige, toekomstgerichte China-strategie. Anders voorzien we dat na Italië ook andere landen samenwerking met China prefereren boven het versterken van de eigen Europese Unie.

De terrorist, de vader, de opa (Erdal Balci Volkskrant 26 maart 2019 p. 24):
De mens is op het hoogtepunt van zijn macht tijdens de verovering van andermans brein voor zijn eigen gedachtengoed. Zij wonnen zieltjes bij ons in de stad. Als roofdieren speurden ze bij scholen naar de zwakste kinderen in de moslimgemeenschappen, boekten successen, verkeerden op het toppunt van hun macht als mens. Met hun groene petjes, hun belachelijk wijde broeken, hun veel te lange baarden en hun jassen uit premoderne tijden lieten ze zich gelden.
Dood of levend, ze willen ruiken aan de roem. Ze willen bekendheid. Hun eigen dood is dan van ondergeschikt belang, als ze op het moment van de dood maar kunnen proeven van de ultieme manier van machtsuitoefening en van succes.
Internet, televisie en kranten rollen de rode loper voor ze uit. Als columnist doe ik er ook aan mee.
Met zijn daad breekt hij met zijn vader die met hetzelfde probleem zat en niet verder ging dan vreemde kleren aan te trekken en aan polygamie doen. Zijn opa, die zolang het genoeg regende op zijn akkers, de gelukkigste man op aarde was, is alweer een man van een tijd die wij ons niet meer herinneren. De nieuwe ‘geldingsdrang’ is niet meer te genezen en gaat de mens verpulveren. Hij gaat ooit ten onder aan zijn idiote ambitie. Je zou er om kunnen huilen, maar ook kunnen denken dat het goed is voor de aarde.

‘Onze voorstellingen zitten vol experimenten (George van Hal interviewt Herbert Dreiner de Volkskrant 26 maart 2019, p. 25):
Een theatervoorstelling over deeltjesfysica klinkt niet voor iedereen als een ideaal avondje uit. Maar de
Bonn Physics Show is in thuisland Duitsland al bijna 20 jaar strak uitverkocht.
Hoe hou je een voorstelling over deeltjesfysica leuk voor een breed publiek?
‘In de voorstelling zitten twee mensen - studenten - op een bankje in een park in Bonn. Ze denken na over het heelal en raken in gesprek met een schoonmaker. Ze vragen hem: waar komt alles vandaan? Wat zijn de
bouwstenen van de werkelijkheid? Al snel blijkt de schoonmaker een tijdmachine te hebben, waarmee hij de hoofdpersonen naar het verleden leidt. Ze ontmoeten de grondleggers van de natuurkunde van deeltjes, zijn bij de bouw van de eerste deeltjesversneller en zijn in het Europese deeltjesinstituut Cern aanwezig bij de vondst van het higgsdeeltje.

Donkere materie (Robbert van Gijssel interviewt Billie Eilish Volkskrant 22 maart 2019 p. V4-7):
Boven in het zalencomplex van TivoliVredenburg hangt een onwerkelijke ambiance. Rond de kleedkamers waar Billie Eilish met haar entourage is neergestreken heerst een ijzige kalmte. Die staat ineens wel erg haaks op de extatische opwinding beneden op straat. Op een veel te kleine kruk zit een monster van een bodyguard, type harige biker. Hij leest een krantje.
En dus komt het onderwerp ‘mentale gezondheid’ vaak voorbij, ook als je een gesprek met haar aanknoopt. Want hoe goed het ook met je gaat, of lijkt te gaan, een dag kan zomaar omslaan als je brein rare geintjes met je uithaalt, zegt Eilish. ‘Ik heb mijn momenten. Twee dagen geleden, bijvoorbeeld, keek ik naar een video van mijzelf op een of ander fanaccount op Instagram. Ik keek mezelf in de ogen en voelde plots dat ik naar iemand anders keek. Ik zag mijn gezicht, maar het was of iemand anders in dat lichaam zat en dat lichaam controleerde en bepaalde wat ik moest doen. Heel moeilijk uit te leggen hoor, maar ik flipte er enorm van. Ik kreeg een gevoel van onwerkelijkheid, van uittreding. Ik dacht even dat ik gek zou worden.’
Het is opwindend en aangrijpend tegelijk, en soms ook behoorlijk raadselachtig. En dan daalt het besef neer, na een lange, memorabele en ook wat verwarrende Billiedag. Kennelijk hebben we vandaag de toekomst van de popmuziek recht in het gezicht gekeken.

On November 27, 2018, after videos emerged online of a compilation featuring Eilish experiencing tics related to Tourette syndrome, she posted on her Instagram account confirming Tourette syndrome was a part of her life.[31][32]

Roethenen of Echte democratie vindt plaats in zaaltjes (Toine Heijmans Volkskrant 5 april 2016 p. 19):
Entree Sid Lukkassen, nog geen dertig maar nu al gemeenteraadslid, historicus, filosoof, humanist en liberaal en auteur van het werk Avondland en identiteit, die met Baudettiaanse branie zijn verhandeling begint: 'De Rus heeft pas ontzag voor grenzen als die worden afgebakend met macht en kracht.' Sid spreekt over 'mother Russia', het 'revolteren tegen culturele capitulatie' en 'de niet-onproblematische Duitse Russofobie' en hij zegt: 'West-Europa is een avondland dat lijkt op een zestigjarige die hunkert naar vervroegde uittreding'. Waarop hij daadwerkelijk afdaalt in de 'Russische ziel' en 'de afschaffing van het lijfeigenschap' - kortom: Sid is tégen want 'een stem voor het verdrag is een stem voor de internetcensuur van Frans Timmermans'.

Europa's ziel ligt in Oost-Europa (Derk Jan Eppink Volkskrant 9 december 2015):
In West-Europa werd de geest van 1968 dominant. Waarden werden relatief; politiek draaide om schuld en boete. Religie was ouderwets, het gezin achterhaald, succes verdacht en zelfredzaamheid overbodig want de overheid redde iedereen. De progressieve elites riepen het Westen uit tot bron van rampspoed; nieuwkomers waren zielig en hadden per definitie gelijk. 'Identiteit' was gevaarlijk nationalisme. Oost-Europa ploegde voort in stilte. Religie werd gepraktiseerd in besloten kring, eigen cultuur heimelijk bewaard en eigen taal gecultiveerd. Tot betere tijden. Die kwamen in 1989.
De migratiecrisis legt dit alles bloot. West-Europa heeft zijn christelijk-joodse identiteit weggecijferd ten behoeve van nieuwkomers. Die komen in een geestelijke leegte en planten hun eigen waarden. West-Europese politici planten slechts windmolens. West-Europa mist een bindende Leitkultur omdat politieke leiders onvoldoende leiderschap durven tonen. Europa's oosten is geschokt. Na een vrijheidsstrijd van generaties verzet het zich tegen culturele zelfmoord.
West-Europa is een Avondland dat lijkt op een 60-jarige die hunkert naar vervroegde uittreding. Maar helaas, de wereldpolitiek kent zo'n sociale regeling niet. Lang trok de EU miljoenen uit om 'die Oostblokkers democratie te leren'. Het omgekeerde zou beter zijn geweest.

Piet Ransijn Zingeving van leven en dood in sociaalwetenschappelijk perspectief, deel 1 (Civis Mundi 4 oktober 2015):
Religie en zingeving hangen samen met elkaar en ook met leven na de dood. Zingeving voor en na de dood zijn eveneens verweven. Zingeving hoeft niet per se in religieus verband te staan en is ook mogelijk zonder religie en zonder perspectief op leven na de dood. De zingeving geschiedt dan in een op de aarde gerichte levensvisie of een soort seculiere, wereldse religie, zoals het humanisme en socialisme. Deze diverse aspecten van religie en zingeving voor en na de dood, met of zonder perspectief op leven na de dood, hangen dus nauw samen. Daarom worden deze verschillende maar samenhangende perspectieven in dit artikel in een breder (godsdienst)sociologisch kader toegelicht.
De leer van Jezus volgens Nietzsche is samengevat door Karl Jaspers, Nietzsche und das Christentum, vertaald in Leonardo en Nietzsche. Nietzsche schrijft dat Jezus in een andere bewustzijnstoestand leefde, ‘alsof hij in de hemel was’. Een soort eenheidsbewustzijn, in het Oosten verlichting genoemd. De genoemde interpretaties stemmen met elkaar overeen.
“Geen enkel idee lijkt te bizar voor mensen om er met overgave in te geloven als het hun maar verlichting biedt van het besef dat ze eens doodgaan, en enige hoop op voortzetting van hun bestaan in een of andere vorm van eeuwigheid… De hartstochtelijke intensiteit waarmee mensen redding uit nood en dood in een geloof zochten, is in de meer ontwikkelde samenlevingen wat verminderd en voor een deel overgegaan op ideologieën, op wereldlijke geloofssystemen,” schrijft Elias (p 10). Uit onderzoek zou blijken dat dit samenhangt met grotere bestaanszekerheid, zoals in dit artikel verderop naar voren komt.
Het christendom en andere religies beoogden oorspronkelijk religieuze waarden en doelen als bevrijding,
verlossing en verlichting, niet in het ‘hiernamaals’, maar in dit aardse leven te realiseren, of in het volgende leven in het geval van reïncarnatie. De ‘binnen-wereldse’ ascese en mystiek was volgens Max Weber [5], in onderscheid van de ‘buiten-wereldse’ of ‘wereld-verzakende’ varianten, gericht op dit aardse leven, dat sterk verbonden werd beschouwd met het voorbestaan na de dood.

Paul Claes Alles stroomt
WanneerDiogenes Laërtius in zijn boek Leven enleer van de beroemde filosofen toe is aan Heraclitus draait hij er niet omheen: de rond 500 v. Chr. in Efese geboren Heraclitus wordt een van ‘dehoogmoedigste van alle mensen’ genoemd. Hij keek op alles neer, zelfs opHomerus van wie hij vond dat hij een ‘pak slaag verdiende’. Hij had geweerd moeten worden van de dichtwedstrijden. Hij vond ook dat veel weten nog nietbetekende dat je ook veel inzicht had, zoals je wel kon zien aan Hesiodes,Pythagoras en Xenophanes.
De nu verschenen nieuwe vertaling onder de titel Alles stroomt van Heraclitus’ fragmenten door Paul Claes is de derde in vijftig jaar: in 1979 verscheen ook bij Athenaeum-Polak & Van Gennep de vertaling van J. Mansfeld, en in 1993 die van Cornelis Verhoeven onder de titel Spreuken bij Ambo. Het verklarende en vaak vernuftige commentaar van Verhoeven beslaat meer dan honderd pagina’s en behandelt Heraclitus’ grote thema’s: wat hij zegt over denken, zoeken, dezintuigen, het vuur, het begrip en de verborgen harmonie. Daarbij betrekt hij ook de klassieke filosofen die op Heraclitus reageerden, zoals Plato, Aristoteles,Socrates en de stoicijnen.
Het aforisme
‘Wat je van je vader hebt geërfd, verwerf het om het echt te bezitten’ van Goethe werd geïnspireerd door een fragment (nummer 74) van Heraclitus: ‘Wijmogen niet als kinderen van onze ouders handelen en spreken’. Dit is typerendvoor Heraclitus kritische instelling. Langs de omweg van kinderen zegt hij hiermee volgens Claes: ‘zoals de volwassene zich moet losmaken van zijn ouders, zo moet de denker zich losmaken van de traditie. Filosofie begint met kritiek op de heersende opvattingen.’ Op dezelfde manier, langs een omweg, heeft Heraclitushet over de bliksem als hij bedoelt dat mensen wakker moeten worden geschud om uit hun lethargie te raken.

G. de Purucker Bron van het Occultisme Een moderne presentatie van de oude universele wijsheidgebaseerd op De Geheime Leer van H.P. Blavatsky
Hoofdstuk 5 Hiërarchieën en de leer over de emanaties
Architecten en bouwers (p. 235):
Dit geeft een beeld van het heelal, dat we in de woorden van de grote Griekse filosoof Heraclitus kunnen omschrijven als een kosmische entiteit in voortdurende beweging: ‘alles stroomt’ voorwaarts en opwaarts naar hogere evolutiestadia, en de plaatsen van hen die een stap zijn verdergekomen, worden onmiddellijk ingenomen door lager staande entiteiten die in hun spoor volgen. Wanneer we dus over goden in het heelal spreken, dan hebben we het niet over bepaalde wezens die sinds het verste verleden goden zijn geweest en in de toekomst eeuwig en altijd goden zullen blijven, maar dan bedoelen we die volledig zelfbewuste en ideeën vormende wezens die de hiërarchieën van het licht zijn.
Hoofdstuk 11 De dood en de circulaties in de kosmos
De eenheid van alle leven (p. 598):
De dood is niet tegengesteld aan het leven, maar is in feite een van de vormen van leven – een ander soort bewustzijn, een verandering van de ene fase van leven in een andere, afhankelijk van de karmische bestemming. Het zou voor een entiteit onmogelijk zijn een ogenblik te leven zonder tegelijk te sterven: zoals Paulus het uitdrukt:
‘Ik sterf dagelijks.’ Ieder mens ‘sterft’ als hij slaapt; en omdat ons lichaam in een toestand van voortdurende verandering verkeert, zijn de atomen daarvan in een voortdurend proces van vernieuwing, dat niets anders is dan een soort sterven en dat, voorzover het de atomen betreft, voor hen niet een betrekkelijke maar een volledige dood is. Zelfs als we belichaamd zijn, leven we te midden van een onnoemelijk aantal kleine ‘sterfgevallen’ Zoals Heraclitus zei, panta rhei, ‘alles stroomt’, en is onophoudelijk in een toestand van beweging.

'Romeinse keizers helpen Trump begrijpen' (Ernst Arbouw interviewt Harm Kaal Volkskrant 13 november 2018 p. 25):
Is historisch onderzoek toepasbaar te maken op de manier waarop bijvoorbeeld psychologie of wiskunde toepasbaar zijn? Twee Nederlandse geschiedkundigen denken van wel. Zij namen het initiatief voor het internationale Journal of Applied History.
Het Journal of Applied History – wat moeten we ons voorstellen bij het fenomeen toegepaste geschiedenis?
‘Onze hedendaagse context stuurt de manier waarop we kijken, maar die context vormt ook een belemmering. Door naar de geschiedenis te kijken word je bewust van die hedendaagse context, en van de beperkingen van die context. Het biedt een mogelijkheid tot reflectie.’
Excentrie Japanner Son smijt graag met miljarden (Jeroen Visser Volkskrant 13 november 2018 p. 14):
Een week geen miljard geïnvesteerd is een week niet geleefd, zo luidt ongeveer het motto van Masayoshi Son, de rijkste Japanner ter wereld en oprichter van investeringsreus Softbank. Volgende maand kan Son, een zoon van Koreaanse migranten die in armoede opgroeide, weer een paar maanden vooruit als hij zijn telefoniepoot, ook Softbank geheten, naar de beurs brengt.\\ Driehonderdjarenplan
De ontwikkeling van steeds slimmere microchips resulteert vroeg of laat in de zelfrijdende auto, denkt Son, die als een ware visionair een ‘driehonderdjarenplan’ heeft voor zijn bedrijf.
Zorgen zijn er ook. Softbank torst tientallen miljarden aan schulden met zich mee en worstelde met een verlieslatende overname van het Amerikaanse Sprint. Als te veel bedrijven waarin Softbank miljarden investeert het laten afweten, kan het concern in de problemen komen. Maar voorlopig zal het zo’n vaart niet lopen. Alleen al in het afgelopen kwartaal behaalde Softbank een winst van 3 miljard euro op zijn technologie-investeringen.

Hoe Uber met Nederlandse bv’s wereldwijd belastingen ontwijkt
Een goedkoop ritje
(Samira Ataei en Evert de Vos De Groene Amsterdammer 29 april 2021):
Taxibedrijf en maaltijdbezorger Uber betaalt
wereldwijd nauwelijks belasting, met dank aan Nederlandse bv’s. Lokale overheden lopen zo vele tientallen miljoenen dollars mis.
‘Dit is de Champions League van de belasting-ontwijking’, concludeert Jason Ward van CICTAR. ‘
Het is wettelijk allemaal toegestaan en tegelijkertijd volstrekt amoreel.

In Buitenhof van 24 september 2017 werd door Sandra Phlippen, chef Economie van het AD onthuld dat durfinvesteerder Masayoshi Son binnen de ICT sector als een messias wordt gezien. In Nederland zijn met name Neelie Kroes, hoofd adviesraad Uber, Melanie Schultz van Haegen met haar promotie van de zelfrijdende auto en ASML-topman Peter Wennink de belangsrijkste adepten van Masayoshi Son.

‘Alleen de nacht is voor jezelf’ (Jurre van den Berg en Jan Tromp Volkskrant 9 maart 2019 p. 10-11):
Jacques Tichelaar stapte vanwege een integriteitskwestie twee jaar geleden op als commissaris van de koning in Drenthe. In de te boek gestelde terugblik op zijn loopbaan overheerst de onbarmhartigheid van politiek als beroep. ‘Toen ik afgetreden was, zei iedereen plotseling: dit had niet zo gemoeten.’
‘Ik was altijd de eerste die zei: politiek is heel hard en genadeloos’, zegt hij in het deze week verschenen boek Slagkracht – Het verhaal van Jacques Tichelaar. ‘Als het jezelf overkomt, geeft zo’n feitelijke constatering weinig troost.’
U beschrijft een paradox: men vraagt om dadendrang, maar als je dat toont kom je erachter dat niemand meer achter je staat.
‘In de profielschets werd gevraagd om slagvaardigheid. Ze zochten de grootste activist van Nederland om de Drentse belangen te behartigen. Statenleden vonden het prachtig dat ik hoog spel speelde om de kazerne in Assen en de gevangenis in Veenhuizen open te houden. Toen Phillips een fabriek in Emmen sloot en ik sprak daar schande van, vond men dat geweldig.
Uw boek leest als een desillusie. En toch schrijft u: ik zou zo weer teruggaan naar Den Haag.
‘Het is niet dat ik terug verlang naar de cultuur en de omgangsvormen. Maar waar Den Haag verslavend in is:
je bent er wel bij, je kunt problemen oplossen, zaken regelen, je ambities nastreven.

Loonslaaf met een latte (Arthur Eaton De Groene Amsterdammer 1 november 2018 p. 66-68):
Werk is een steeds belangrijkere bron van zingeving, gevat in het neoliberale adagium ‘iedere mens moet het maken’. Gevaarlijk, vinden wetenschappers: als werk onze identiteit zo sterk bepaalt, is ons geestelijk welzijn gemakkelijk aangetast.
‘Ik sprak eens een jongeman’, vertelt de Belgische psychoanalyticus Paul Verhaeghe, ‘die was opgegroeid in de overtuiging dat werken slecht voor je zou zijn. Zijn ouders waren verlate hippies. Dus hij was van school gegaan en had op hun advies een baantje genomen in de ambtenarij.’ Verhaeghe knipoogt. ‘Ze dachten vast: dáár komt van werken toch niet veel terecht. Maar de gemeente had de jongen ingezet op de afdeling afvalverwerking. Hij ontwikkelde een fascinatie voor het milieu. Een oudere collega stimuleerde hem om die interesse te volgen en hij ging studeren naast zijn werk. Zo ontdekte de man dat werk en studie ook leuk kunnen zijn!’
Werk kan een bron van creativiteit zijn, weet Verhaeghe. Hij is naast therapeut ook hoogleraar klinische psychologie in Gent. In zijn laatste boeken – Identiteit (2012) en ''Autoriteit (2015) – onderzoekt hij vanuit psychoanalytisch perspectief hoe de samenleving ons ziek én gezond kan maken. Maar in zijn therapeutische praktijk ziet hij steeds vaker mensen die niet het juiste werk kunnen vinden, of voor wie het leven zinloos is geworden na het verlies van een baan. De gevolgen daarvan kunnen desastreus zijn.
Zijn werk en identiteit altijd zo nauw verbonden geweest? Paul Verhaeghe denkt van niet. ‘Vroeger werd je in een maatschappelijke rol geboren’, zegt hij. ‘Je ouders hadden een beroep of een status die bij je geboorte op jou werd overgedragen. Je kreeg je sociale rol cadeau. Dat had alles te maken met religie. De hiërarchie in de samenleving werd grotendeels gelegitimeerd door de kerk. Met de opkomst van het Verlichtingsideaal en het verlies van de Grote Narratieven kwam daar een nieuwe vorm van religie voor in de plaats: het kapitalisme.’ Dat betekende volgens Verhaeghe meer vrijheid en sociale mobiliteit, maar ook een verlies van zingeving. Tegenwoordig moet de zin van het leven worden gehaald uit aardse zaken als het gezin en het werk. Dat lukt niet altijd. ‘En ondertussen is onze identiteit voor een groot deel afhankelijk geworden van de grillen van de economie.’
In de jaren negentig zie je opnieuw het idee opkomen dat werk creatief zou moeten zijn’, zegt Mould.
Onder het bewind van de “linkse” neoliberalen werden de zogenaamde “creative industries”gepromoot.’ Er werd een leger van jonge creatieve arbeiders uit de grond gestampt.
Maar de gevaarlijkste ontwikkeling van het neoliberalisme heeft zich volgens Verhaeghe voltrokken in de maatschappelijke sfeer van werk en identiteit: de toegenomen nadruk op verloning. ‘Verloning is meetbaar. En in het neoliberalisme is alles meetbaar geworden. Kwantificeerbaar. Vergelijkbaar.’ Daardoor ontstaat volgens Verhaeghe concurrentie tussen mensen waar die eigenlijk niet hoort te zijn. ‘Iedereen is zich voortdurend met elkaar aan het vergelijken: aan elkaar aan het spiegelen.’ Geld is altijd belangrijk geweest, geeft hij toe. Maar zonder zingeving in het werk, door bijvoorbeeld creativiteit, en zonder zingeving buiten het werk, door bijvoorbeeld religie, blijft er maar één vorm van zingeving over in het neoliberalisme: verloning. ‘De verschuiving van “de maakbare mens” naar “iedere mens moet het maken” is de uiterste consequentie van het neoliberalisme. In die tijd leven we nu’, zegt Verhaeghe.

Natuurkunde is op zoek naar de theorie van alles. Maar ook filosofie, geestkunde kent een theorie van alles. De psyche maakt het mogelijk beide inzichten met elkaar te verenigen, een integrale visie te ontwikkelen. Voor het bestuderen van de menselijke ziel, scheppingskracht en hoe verder te evolueren als mens, hoe richten we onze levensenergie maakte Plato van de allegorie van de wagenmenner gebruik.

Een achtbaan naar beneden (Constant Meijers de Volkskrant 6 maart 2019 p. 22):
Huys had met Nieuwsuur, en in mindere mate met zijn College Tour, de moeilijk te bereiken positie van betrouwbare en geloofwaardige nieuws- en informatiebrenger verworven. Een anker in de zee aan informatie. Zijn overstap naar de late-avondshow van RTL was geen overstap binnen een gelijk speelveld, maar een degradatie van zijn rol als nieuwsanker naar een rol als gespreksleider in een zee van triviale informatie. Informatie die je net zo goed kunt missen.
Een bekend Nederlands spreekwoord luidt:
vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Twan Huys verwoordde dat in zijn slotwoord als een achtbaan naar beneden zoals hij nog nooit had meegemaakt.

Frans Timmermans: Bas Heijne is een praatjesmaker NRC-columnist is 'Opperpriester van het eigen morele gelijk' (16 maart 2014):
Minister van Buitenlandse Zaken
Frans Timmermans (PvdA) was afgelopen week te gast bij College Tour. Op zijn Facebook-account wilde hij zijn grote schare volgers bedanken voor de ‘vele positieve reacties’. Eén van hen wees de bewindsman op de zaterdag-column van NRC-denker Bas Heijne. Heijne schrijft over de Nederlandse houding ten opzichte van Rusland in onder meer het Oekraïne-dossier. Heijne hekelt slappe excuses, idiote drogredenen en schaamteloos cynisme en de rol daarbij van Timmermans.
‘Opperpriester van het eigen morele gelijk’
De Timmerfrans-volger weet dat de bewindsman beschikt over een
kort lontje: omgaan met kritiek is bepaaldelijk geen forte van de sociaal-democraat. “Hij wordt bij wijze van spreken al woedend als zijn aansteker het niet doet, dat ziet hij als een directe en persoonlijke aanval”, vertrouwde een oud-fractiegenoot ons eens toe. De kritiek van Heijne leidde dan ook tot een felle reactie.

Helden van de Publieke Zaak (Diederik Samson Volkskrant 6 maart 2019 p. 22):
Technocratische bureaucratie De wedloop van almaar complexere regels waarmee we greep proberen te houden op een steeds ingewikkelder samenleving, ontaardt in snel tempo in een technocratische bureaucratie. Het loze ‘gewoon regels schrappen’ mantra gaat deze vicieuze cirkel niet doorbreken. Dit lossen we alleen op als we de Helden van de Publieke Zaak genoeg verantwoordelijkheid en discretionaire bevoegdheden durven geven. Zodat hun professionele oordeel prevaleert boven protocollen. Opdat ze rechtvaardigheid boven regels mogen en kúnnen scharen. Wie weet hoe moeilijk dat is, realiseert zich dat alleen de beste mensen die ons land te bieden heeft voor onze klaslokalen, achter onze loketten en op onze straten moeten staan.
De diepgewortelde maatschappelijke orde van medewerker – teamleider – manager vertelt indringend wie er aanzien geniet en wie niet. Wie zeggenschap heeft over zijn werk en wie niet.
De ‘er moet meer geld bij’-reflex biedt dus geen afdoende oplossing. Herstel het fundament. Keer het salarisgebouw om en laat de werkvloer meer verdienen dan de twee managementlagen erboven. Investeer radicaal in opleidingen en wees selectief in wie wordt toegelaten.
Wat in decennia scheefgroeit, is niet zomaar rechtgezet. Het volgende sociaal akkoord zou hier dus over moeten gaan. Een akkoord voor de Helden van de Publieke Zaak.

Wiebes (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 30 augustus 2018 p. 9):
Dat we in 2018 dezelfde ideologische strijd moeten voeren tegen doorgeschoten maakbaarheid en planning als Friedman en de zijnen in 1980 meenden te moeten doen? Dat de simplistische boodschap van de Chicago Boys ons opnieuw moet bevrijden van de ketenen van de keynesiaanse verzorgingsstaat?
Alsof er sinds 1980 niets is gebeurd. Alsof we na veertig jaar neoliberalisme en tientallen grote en kleine financiële crises niet net juist zijn begonnen om de kater van ongebreidelde privatisering, deregulering en marktwerking van ons af te schudden. Alsof we na tweehonderd jaar kapitalisme niet keihard dreigen aan te lopen tegen de ecologische grenzen van onze planeet. Alsof ons economisch systeem niet draait op rücksichtslose uitbuiting van mens, dier en natuur. En alsof we daar tien jaar na de crisis niet veel meer over weten dan ervoor. Alsof de krankzinnige machtsconcentratie bij multinationals – die politici in hun zak hebben, van democratie een farce hebben gemaakt en die de sociale en ecologische kosten van hun streven naar winstmaximalisatie doodleuk over de schutting kieperen – niet een veel groter probleem is dan die schamele subsidies voor kunstenaars.

‘We zijn niet geneigd het land plat te leggen’ (Johan Leupen interviewt Corrie van Brenk FD 23 december 2014):
De FNV is in herstelmodus, nadat de grootste vakbond van Nederland eerder dit jaar bijna uiteen was gevallen door intern geruzie. De fusie van de belangrijkste bonden binnen de vakcentrale stond al twee jaar in de steigers, maar mislukte op een haar na door gesteggel over de herverdeling van machtsverhoudingen en financiële middelen. In de herkansing wisten voorzitter Ton Heerts en zijn bestuursleden toch nog voldoende steun te organiseren voor ‘een ongedeelde FNV’, die met één mond spreekt in de polder en sterker staat tegenover werkgevers.
De eenwording betekent ook inperking van het aantal boegbeelden. De baan van Corrie van Brenk (54), sinds mei 2012 voorzitter van ambtenarenbond Abvakabo FNV, houdt per 1 januari op te bestaan. Ze ambieert een minder prominente rol als bestuurder. Daarmee verdwijnt een van de meest activistische FNV-prominenten van de frontlinie en lijkt de FNV een gematigder gezicht te krijgen. Landelijk gecoördineerde acties, zoals die in de schoonmaaksector, maken in 2015 plaats voor kleinere, lokale protesten. De koers is om eerst te polderen, en wanneer nodig regionaal te folderen. Dat is wat leden willen, schetst Van Brenk.

Hayek, de vrijemarktfundamentalist (Hans Achterhuis Trouw 9 oktober 2010):
Friedrich Hayek is de intellectuele leidsman van de Nederlandse liberalen. Maar zijn lofzang op de vrije markt is volgens filosoof Hans Achterhuis gevaarlijk. Want waarom zweeg Hayek bij marteling en duizenden moorden?
De Oostenrijkse econoom Friedrich Hayek (1899-1992) is de invloedrijkste geestelijk vader van het neoliberalisme. Hij gaf met indrukwekkende politiek-filosofische teksten als ’The Constitution of Liberty’ richting aan deze nieuwe liberale stroming.
Toen ik Hayeks werk begon te bestuderen, kreeg ik er niet goed greep op. Ik ben als filosoof gewend aan consistentie en argumentatie maar trof lacunes aan, slordigheden en tegenspraken. Het portret dat ik daarna van Hayek schetste riep dan ook weerstand op bij sommige Nederlandse liberalen voor wie Hayek een intellectuele held en leider is. Ze gaven me voor een beter begrip literatuursuggesties.

De euro is sterker uit de grote depressie gekomen (Mario Centeno Volkskrant 27 juni 2018 p. 24):
De euro kwam goed uit de crisis, maar er moet meer gebeuren vóór een nieuwe crisis tot actie noopt.
Op het dieptepunt van de crisis was het niet duidelijk dat de munt er ongeschonden doorheen zou komen. De grote depressie veroorzaakte zware tijden voor veel van onze burgers en dwong lidstaten middelen te bundelen. We werden door de crisis overvallen, maar Europese leiders verlieten hun comfortzones om onze munt te verdedigen. Het vangnet van 500 miljard euro – het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) – is er wellicht het duidelijkste voorbeeld van. De economische groei die we nu meemaken, is de terugbetaling hiervoor.
Alle euro-economieën beleven nu solide groei. Overblijfselen van de crisis, zoals publieke schulden, begrotingstekorten en werkloosheid, dalen gestaag en op een tot nu toe nog nooit vertoonde gecoördineerde wijze.
Nota bene Griekenland is een bewijs van ons doorzettingsvermogen. Na acht jaar hervormingen, gesteund door 256 miljard euro aan leningen, verlaat Griekenland het steunprogramma deze zomer.
Politieke wilskracht en geduld zijn van cruciaal belang. Geduld is het beste medicijn tegen de opkomst van populisme en politieke extremen. Het verdedigen van de euro met verbeterde instellingen is nog altijd de goedkoopste weg naar groei en economische relevantie in een veranderende wereld. We hebben in het verleden andere wegen geprobeerd en die bleken veel kostbaarder.
Onze muntunie is onaf werk.
Het succes van de euro hangt af van onze politieke wil en pragmatisch leiderschap. Niets doen kost ook wat. Als we niet zorgen voor een sterkere euro waarin al onze landen kunnen bloeien, zal de munt niet houdbaar zijn. En dat gaat iedereen aan.

Het onuitlegbare (Sheila Sitalsing Volkskrant 27 juni 2018 p. 2):
Het beeld is: als je Shell heet, of Unilever, mag je vrij pinnen bij het Torentje. Daar zit een kern van waarheid in, want de groten hebben altijd beter kunnen kapitaliseren op hun machtspositie dan de kleineren. Niet voor niets brak er vorig jaar onenigheid uit binnen VNO-NCW omdat de lobby in Den Haag zich concentreert op de wensen van een handvol multinationals, terwijl middelgrote en kleine bedrijven zich onderbedeeld voelen, en dat vermoedelijk ook zijn.

Commissie-Sorgdrager (Peter Sluijter Volkskrant 27 juni 2018 p. 26):
Voor mij is de belangrijkste conclusie van de onderzoekscommissie-Sorgdrager (Ten Eerste, 26 juni) dat ondeugdelijke communicatie (een understatement hier) een van de belangrijkste oorzaken van een falend proces is geweest. En wat gebeurt er? Weer worden miljoenen uitgegeven aan extra personeel, in dit geval inspecteurs. Zo makkelijk, er gaat iets fout, dus meteen maar extra mensen aannemen! Terwijl de kern ligt bij het onvoldoende, verkeerd en niet tijdig informeren over feiten en inschattingen van diverse betrokkenen.

Falend toezicht (Aukje van Roessel De Groene Amsterdammer 28 juni 2018 p. 5):
Gelukkig is niemand doodgegaan of blijvend gehandicapt geraakt van het eten van giftige fipronil-eieren. Daarentegen ondervinden de eindexamenleerlingen van twee vmbo-scholen in Maastricht wel de concrete gevolgen van de puinhoop op hun school en krijgen zij – vooralsnog – hun diploma niet, ook al hadden ze aanvankelijk gehoord dat ze waren geslaagd. Wat de eiereters en de scholieren met elkaar verbindt, is dat beiden moeten kunnen vertrouwen op het toezicht vanuit de overheid, of dat nu van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA)is of van de Inspectie van het Onderwijs.
Wat dringend moet veranderen is de mentaliteit bij toezichthoudende instanties. Weg met dat binnen de lijntjes kleuren. Fraudeurs zijn je dan altijd een stap voor. Die blijven sowieso nooit binnen de lijntjes. Maar ook slechte schoolbesturen doen dat niet.
Dus is er behoefte aan onorthodox denken, aan een werkhouding die wars is van
‘via de lijn laten lopen’, aan mensen die hun netwerk gebruiken voor het inhoudelijke doel van hun werk en niet voor hun carrière. Beloon die werkhouding en niet het inkleurgedrag. Zodat eiereters en scholieren op het toezicht kunnen vertrouwen.

Unilevers bidbook (Ewald Engelen De Groene Amsterdammer 28 juni 2018 p. 9):
Pagina na pagina is namelijk alle inhoudelijke informatie weggelakt. Niet alleen de namen van de betrokkenen. Ook wat er in het bidbook staat, welke argumenten EZ heeft aangedragen om Nederland als vestigingslocatie bij Polman voor het voetlicht te brengen, en of er van kabinetswege al dan niet is gezwaaid met financiële douceurtjes, is onleesbaar gemaakt. En daar zou inderdaad heel goed de afschaffing van die door grootzakelijke lobbyisten als VNO/NCW en de American Chamber of Commerce zo gehate dividendbelasting bij hebben kunnen zitten. Dat je een ordinaire omkooppoging van een stink- en stinkrijke multinational met een openbare stedencompetitie durft te vergelijken geeft aan dat ook op ministeries het virus van het post-politieke cynisme rondwaart. Welkom in het Nederland van Mark Rutte.

Technologica (Marcel Möring De Groene Amsterdammer 28 juni 2018 p. 45):
Alles neigt naar maximale entropie, dat wil zeggen: verval tot er niets te vervallen valt. Wat wij beschaving noemen is een onophoudelijk gevecht met die entropie.
Het toeval wil dat ik net Louise Fresco’s roman De idealisten lees. Een boek met een omineuze titel, want idealisme is tegenwoordig iets waar we alleen maar hoofdschuddend naar kunnen kijken.
De idealisten is een ideeënroman van het goede soort. Er wordt af en toe het nodige uitgelegd, maar dat kan niet anders en bovendien past dat in Fresco’s scherpe inzicht in de enormiteit en de complexiteit van de problemen. De erfelijkheid van ellende, bijvoorbeeld, dat arme ondervoede mensen kinderen krijgen wier fysieke en sociale achterstand nog groter is en als die al kinderen krijgen wordt het alleen maar nog erger. Je kunt er een boel techniek tegenaan gooien – waterpompen, betere landbouwmethodes, medische wetenschap – maar daarmee wordt alleen maar verder verval bestreden. De oplossing is, of beter: een van de oplossingen, onderwijs en geen politieke of ideologische interventie. En misschien is zelfs dat geen oplossing. Misschien moeten we accepteren dat we ondanks alles door moeten gaan. Volgens mij gaat dat boek van Louise Fresco over de plicht om te blijven strijden tegen het verval. Niet om de wereld beter te maken, maar om haar te helen.

Een wondermiddel te mooi om waar te zijn (Remco Meijer en Raoul du Pré Volkskrant 26 juni 2018 p. 4-5):
Paniek onder consumenten, miljoenen eieren vernietigd, honderden bedrijven op slot: de fipronilcrisis van 2017 bracht een hele sector in verlegenheid. Hoe kon het zo mis gaan? De belangrijkste conclusie van de onderzoekscommissie-Sorgdrager: alle betrokkenen reageerden niet, te laat of ongecoördineerd.
Sorgdrager oordeelt dat de bewindslieden de zaak aanvankelijk onderschatten, te laat de regie nemen, ‘een vertekend beeld’ van de crisissituatie schetsen en daarmee de Kamer ‘onvolledig’ informeren.
Voor de nieuwe bewindslieden Bruins (Medische Zorg) en Schouten (Landbouw) is er werk aan de winkel: het ontbreekt aan samenhangend toezicht op de voedselveiligheid en de overheid vertrouwt te veel op het zelfreinigend vermogen van de boeren. ‘De waarborgen die zij hebben ingebouwd zijn ontoereikend. Het moet meer tussen de oren zitten dat zij met ons eten bezig zijn. Het is echt de hoogste tijd voor actie’, aldus Sordrager.
Daarbij hekelt zij ook het politieke besluit van het vorige kabinet om de complexe fusieorganisatie NVWA meteen een bezuiniging op te leggen. %red‘Iedereen die verstand heeft van zo’n fusieproces weet dat je dat niet moet doen.’

Fipronil in eieren: ook eiersector zelf treft volgens commissie Sorgdrager blaam (Remco Meijer Volkskrant 25 juni 2018):
Dat concludeert een commissie onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager in het onderzoeksrapport ‘Fipronil in eieren’ dat maandag is aangeboden aan de ministers Bruins (Medische zorg) en Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit).
Verwarrend
De commissie vindt het wel kwalijk dat de NVWA niet adequaat reageerde op eerdere signalen over het gebruik van fipronil, eind 2016 en begin 2017. Ook de communicatie over de uiteindelijke gebeurtenissen was verwarrend: op enig moment werd de consument zelfs geadviseerd even helemaal geen eieren meer te eten.
Sorgdrager doet voor alle actoren in de eierketen aanbevelingen. Binnen het stelsel van zelfregulering moet voor de pluimveebedrijven voedselveiligheid topprioriteit zijn.

Een topbestuurder is echt geen Messi (Koen Haegens Volkskrant 10 maart 2018 p. 14-15):
Premier Rutte vindt de loonsverhoging van 50 procent voor topman Hamers onterecht, omdat een bank 'een soort semi-overheidsinstelling' is. ING noemt een beloning van 3 miljoen bruto per jaar 'marktconform'. Wie heeft er gelijk?
Transfermarkt
En wat nou als ING in dit ene, afzonderlijke geval gelijk heeft? De bank zegt bij de vaststelling van de beloning van Hamers consequent te kijken naar de Euro Stoxx 50, een index waarin grote Europese bedrijven als Volkswagen en Unilever zitten. Critici wijzen erop dat die in tegenstelling tot ING failliet kunnen gaan, zoals ook premier Rutte vrijdag opmerkte toen hij banken
'semi-overheidsinstellingen' noemde.
Vanuit de logica van die race naar boven bezien, lijkt het slechts een kwestie van tijd tot ook ABN Amro en Rabobank de vergoedingen voor hun leidinggevenden 'marktconform' gaan maken. Die lopen nu immers wel heel ver uit de pas met wat er bij die andere grote Nederlandse bank betaald wordt.

Large Adult Sons (Hassan Bahara Volkskrant 11 augustus 2017 p. 2):
Het interessantste punt dat Tolentino maakt is dat Large Adult Sons jongens zijn met een ongeneeslijk vadercomplex. Sons act out when they are defined by their fathers. Altijd zijn ze bezig om uit de schaduw van hun vaders te treden, met chronisch baldadig jongetjesgedrag als gevolg.
Toen dit internetfenomeen Large Adult Son twee jaar geleden opkwam, kon je er nog probleemloos om lachen, want uiteindelijk ging het om figuren die alleen zichzelf en hun families tot last zijn.
Maar nu leven we in een tijd waarin de Large Adult Sons over regeringsmacht beschikken. Hun daddy issues zijn nu ook onze issues, want deze eeuwig verongelijkte zonen beschikken over kernwapens, en om het punt te maken dat ze niet meer door hun vaders gedefinieerd willen worden, zijn ze in staat om een kernraket of twee te lanceren. Dat is baldadig jongetjesgedrag van een heel andere orde.

Binnenhof telt af naar mini-kabinetscrisis (Frank Hendrickx Volkskrant 11 augustus 2017 p. 7):
Het demissionaire kabinet Rutte II dreigt op de valreep toch nog te vallen. VVD en PvdA ruziën over een beetje extra geld voor leraren. Genoeg voor een vechtscheiding?
Allemaal de schuld van Asscher, zeggen ze bij de VVD. Het was wellicht mogelijk geweest om samen met D66, CDA en ChristenUnie iets te regelen, maar niet als Asscher met zijn negen zeteltjes de indruk wil wekken dat zo'n succes vooral aan zijn stoerheid te danken is. 'Wat Asscher probeert te doen is de bloemen van anderen wegjatten,'concludeert Zijlstra in De Telegraaf. 'Daarmee heeft hij het op scherp gezet.'
De hoop is dat niet veel later de formatie wordt afgegrond. VVD, D66, CDA en ChristenUnie kunnen dan eventueel via een amendement alsnog extra geld naar leraren schuiven. In de beeldspraak van Zijlstra:
het nieuwe kabinet krijgt de bloemen; Asscher mag vanaf de zijlijn toekijken.

Scherpzinnige formateurs (Joop Vermeulen Volkskrant 11 augustus 2017 p. 18):
Welke cartoonist wil eens treffend uitbeelden hoe vier scherpzinnig kijkende Nederlandse formateurs, zittend in hun Hollandse bubbel (kaasstolp) zich opwinden over medisch-ethische kwesties, softdrugsbeleid en Europa, terwijl buiten hun bubbel (kaasstolp) duizenden vluchtelingen verdrinken, Trump en Kim Jong-un op het punt staan massamoordwapens op te pakken en de aarde voortgaat op te warmen in weerwil van subsidies op zonnepanelen en elektrische auto's?
Ik kan niet tekenen.

Eurocratie (Maarten Koning Volkskrant 10 augustus 2017 p. 23):
De Europese media staan vol over Brexit en Trump. Wat niet aan de orde komt, is het functioneren van de Amerikaanse en Britse democratie. In Amerika en het Verenigd Koninkrijk is het parlement soeverein (zie bijvoorbeeld de Brexit, het onderzoek naar Trump en de sancties tegen Rusland).
In de EU onderhandelt de eurocratie zonder het Europees Parlement met Turkije, vindt geen strafrechtelijk onderzoek plaats naar de Duitse autoindustrie en zijn EU-sancties door interventies van Merkel van tafel, Duitse industrie en politiek houden Rusland én de bezette Krim op de been (onder meer Siemens, Gazprom en Nordstream), Duitsland introduceert een apart illegaal tolsysteem, er worden geen sancties genomen tegen Frankrijk en Italië ondanks decennia negeren van de wet (onder meer wat betreft de euro, staatssteun) en de ECB heeft vrij spel.
In de EU staan Juncker, Draghi, Merkel, Rutte, Macron, de eurocratie en hun nationale lobbynetwerken boven de wet en functioneren media, rechtsstaat en democratie niet meer.
Op de blaren zitten (Maaike van Gilst Volkskrant 10 augustus 2017 p. 23):
De laatste tijd is het weer een ware hausse op de woningmarkt waardoor de prijzen voor woningen de pan uitrijzen. Voor middeninkomens in de Randstad wordt het steeds moeilijker een betaalbare woning te vinden, want de huren stijgen bijna evenredig mee met de prijzen voor koopwoningen.
Helaas kan ik geen medelijden opbrengen voor de getroffenen: de overgrote meerderheid van de inwoners van dit land heeft bij de laatste verkiezingen rechts tot zeer rechts gestemd; welnu hiermee heeft zij gekozen voor vrije marktwerking en voor een kleine overheid die zich zo min mogelijk met het volk bemoeit. Tja en dat dan is dit het resultaat!
Gewoon zelf gewild jongens en meisjes, ga maar lekker op de blaren zitten.

Witte Woede (Heleen Mees Volkskrant 9 augustus 2017 p. 23):
Dat is natuurlijk precies het probleem. Jelani Cobb schreef in The New Yorker dat verongelijkte witte Amerikanen hun economische status afmeten aan de economische status van zwarte Amerikanen. De vraag is niet of de salarissen van Wall Street-bankiers honderden keren hoger zijn dan hun eigen salaris, maar of zwarte Amerikanen lonen hebben die vergelijkbaar zijn met die van witte Amerikanen. Terwijl twee-derde van de zwarte Amerikanen vindt dat het leven de afgelopen vijftig jaar beter is geworden, vindt een meerderheid van de witte Amerikanen dat het leven de afgelopen vijftig jaar slechter is geworden. Daar komt de witte woede vandaan.
In Nederland is het niet wezenlijk anders. Ook hier zijn de politieke partijen die schaamteloos appelleerden aan het witte ressentiment bij de verkiezingen als grootste uit de bus gekomen. Hoewel uit de cijfers van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat discriminatie de belangrijkste verklaring is voor de achterstand van migranten op de arbeidsmarkt, wordt er in Nederland - met uitzondering van de politie en het Openbaar Ministerie - nauwelijks een actief diversiteitsbeleid gevoerd uit angst de boze witte Nederlander voor het hoofd te stoten.

Een kleptocratie in een paar weken (Wltr 14 nov 2016):
Trump zal als president vooral op de golfbaan te vinden zijn. Zijn beleid zal hoofdzakelijk bestaan uit het veiligstellen en mogelijk vergroten van zijn kapitale vermogen uit zijn ondernemingen. Trump is geen politicus maar zakenman, de natte droom van de jongens van de vrije markt die hun winst wegspoelen in exorbitante paleizen onder het genot van mooie vrouwen, geweldsvideo’s en snelle auto’s. Zijn cultuur is die van vergulde appartementen, 24-karaats gouden toiletten en bidets, woont in groteske bouwwerken en leidt zijn bedrijven en casino’s als een feodale vorst. Trump is een kleptocraat en in alles het tegengestelde van de gewone man, maar vertegenwoordigt iets waar, tenminste in de verbeelding, de gewone man niet buiten kan.

H.P. Blavatsky De SLEUTEL tot de THEOSOFIE:
Hoofdstuk Over de mysterien van reincarnatie (p. 187):
B: Moet ik daaruit opmaken dat de wet van karma niet noodzakelijkerwijs een individuele wet is?
Th: Dat is precies wat ik bedoel. Karma zou onmogelijk het evenwicht van krachten in het leven en de loop van de wereld kunnen herstellen, als het niet een breed en algemeen vlak van werking had. Theosofen zien het als een waarheid dat de onderlinge afhankelijkheid van de mensheid de oorzaak is van wat distributief karma wordt genoemd, en het is deze wet die de oplossing biedt voor het grote vraagstuk van het collectieve lijden en de opheffing daarvan. Bovendien is het een occulte wet dat niemand boven zijn individuele zwakheden kan uitstijgen zonder het geheel, waarvan hij een integrerend deel vormt, te verheffen, al is dat nog zo weinig. Om dezelfde reden kan iemand niet alleen zondigen, of alleen de gevolgen van zonden ondergaan. In werkelijkheid bestaat er niet zo iets als ”afgescheidenheid”; en wat het meest op die zelfzuchtige toestand lijkt en bij de bestaande levenswetten mogelijk is, ligt in bedoelingen of motieven.
Hoofdstuk Wat is praktische theosofie? (p. 213):
213: Th: Plicht is dat wat we aan de mensheid, onze medemensen, buren, familie, verschuldigd zijn en vooral wat wij verschuldigd zijn aan allen die armer en hulpelozer zijn dan wijzelf. Als die schuld in het leven niet wordt betaald, leidt dat in onze volgende incarnatie tot geestelijk onvermogen en een moreel bankroet.
Theosofie is de kwintessens van plicht.

De Theosofische Vereniging in de wereld van nuDanielle Audoin
Eenheid waargenomen hebben, de onderlinge afhankelijkheid van alles wat afgescheiden lijkt te zijn, wat onbegrijpelijk, ja zelfs onzinnig is in de ogen van de mens van de wereld. In zijn boek De Tao van Fysica werpt de natuurkundige Fritjof Capra licht op deze diepe overeenkomst tussen de laatste wetenschappelijke ontdekkingen en de kennis van de werkelijkheid die de mystici hebben verworven door directe waarneming. Hij wijst er ook op dat de wetenschappers dezelfde moeilijkheden ontmoeten als de mystici bij hun pogingen om uitdrukking te geven aan hun ontdekkingen, want woorden en ideeën kunnen niet datgene uitdrukken wat ons gewone waarnemingsvermogen te boven gaat. Einstein heeft gezegd dat datgene wat verwijst naar de werkelijkheid alleen onzeker kan zijn en dat datgene wat zeker is er geen aanspraak op kan maken naar de werkelijkheid te verwijzen.
Maar als de mens voor zichzelf verantwoordelijk is, is hij dat ook voor de ander. Want daar waar eenheid is, is ook
onderlinge afhankelijkheid. Als het hele verschijnsel van de manifestatie een eenheid is, dan is de mensheid nog des te meer in zijn geheel een eenheid, een groot lichaam. In een menselijk lichaam heeft elke cel zijn eigen leven, zijn eigen taak, maar alle cellen werken samen in harmonie voor deze eenheid, namelijk het hele lichaam. Als een cel ziek is, is het hele lichaam aangedaan en uit zijn evenwicht gebracht. Elk mens is een cel in het grote lichaam dat de mensheid is en elk mens is verantwoordelijk voor de goede gezondheid of de ziekte hiervan. De lichamelijke, emotionele of mentale gezondheid van elk van ons doet de hele mensheid aan, dat wil zeggen, elk van onze broeders. En de gezondheid van de mensheid doet alle rijken van de natuur aan en misschien wel de hele kosmos. In de wereld van nu beginnen de mensen zich bewust te worden van de onderlinge afhankelijkheid van alle volken van de aarde, van het feit dat het onmogelijk is de problemen van de anderen langs je heen te laten gaan. Het is duidelijk dat het onder andere gaat om een economische en politieke bewustwording. Maar voor de meeste mensen gaat het niet veel verder. Men realiseert zich niet op welk punt onze gedachten, gevoelens en zelfs onze dagelijkse daden, waarvan we denken dat ze geen enkel effect op de ander hebben, een werking hebben die veel verder reikt dan ons kleine persoontje en zelfs verder dan onze directe omgeving. Mevrouw Blavatsky zegt in De Sleutel tot de Theosofie: ‘Omdat de mensheid absoluut uit één en dezelfde essentie voortkomt… en omdat deze essentie één is, is er niets dat iets slechts voor een staat of een mens kan veroorzaken zonder alle andere staten en mensen schade toe te brengen.

Ga er maar aan staan, G. Zalm (Martin Sommer Volkskrant 8 juli 2017 Bijlage Opinie p. 5):
De mens reikt niet langer naar God, maar Hij komt naar jou toe. Ook orthodoxe christenen vieren hun verschil en eisen ruimte voor zichzelf op. Overtuigen willen ze niet langer en zieltjes winnen is er niet meer bij. Maar ze zijn even onverzettelijk als alle anderen. Waarom zouden ze iets toegeven, je eigenheid verdient immers respect.
Via deze omweg is misschien iets meer te begrijpen van de voetangels en klemmen die Gerrit Zalm nu ontmoet. Ook van de formatie is de bedoeling dat partijen zichzelf overstijgen, ten behoeve van het algemeen belang. Maar zichzelf overstijgen is nogal uit de mode. Standpunten zijn identiteiten geworden. Daarover is het lastig onderhandelen, zoals ook Mark Rutte heeft gemerkt.
Toen het in de vorige ronde met GroenLinks misliep, zei Rutte dat migratie 'zo'n klein dingetje' was en dat ze er in tien minuten uit hadden kunnen zijn.

Top matigt, toch groeit de kloof (Wilco Dekker Volkskrant 8 juli 2017 p. 8):
De stijging aan de top was in jaren niet zo laag, maar desondanks groeit de loonkloof tussen top en werk vloer, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. En hij wordt voorlopig niet kleiner.
Beloningsexpert Camiel Selker van Focus Orange maakt zich daar zorgen over. 'Groot zorgpunt is dat we pas over een aantal jaren zullen weten of, en in welke mate een veel lager beloningsniveau in de publieke sector ook leidt tot uitholling van de managementkwaliteit. Wij zijn ervan overtuigd dat dit het geval is.' Volgens Selker moet een nieuw kabinet 'na jaren van disciplinering' de semipublieke normbedragen herijken - lees: verhogen.
Volgens demissionair minister Ronald Plasterk is dat niet nodig. De PvdA-bewindsman stelt dat de maatschappelijke en politieke steun voor de WNT groot is en dat de wet goed wordt nageleefd. 'Veel mensen maken een bewuste keuze om in de publieke sector te werken. Ik heb geen aanwijzingen dat op dit moment vacatures voor bestuurders en toezichthouders in de (semi)publieke sector niet op een goede manier kunnen worden ingevuld als gevolg van de WNT.'

'Loonkloof' tussen top en werkvloer groeit, ook al matigt de top (Wilco Dekker Volkskrant 8 juli 2017):
De topinkomens zijn in jaren niet zo bescheiden gestegen als in 2016, maar toch loopt de 'loonkloof' met de werkvloer verder op. De hoogste bazen gingen er vorig jaar in doorsnee 2,8 procent op vooruit, het bedrag per werknemer steeg met 1,3 procent.

Kooigevecht om een nieuwe wereldorde (Arie Elshout Volkskrant 8 juli 2017 p. 2-3)
De wereldpolitiek is in een rauwe fase beland, schrijft onze Brusselse correspondent Arie Elshout. Trump en Poetin worden op hun lichaamstaal beoordeeld. De glorietijd van de globalisering is voorbij. Al probeert Merkel te redden wat er te redden valt.
Merkel wil dat de verworvenheden van na 1945 behouden blijven, zoals het idee dat het dienen van andermans belang ook in jouw belang kan zijn. Ze wil niet terug naar de politiek als een zero-sumgame, waarbij de winnaar alles krijgt en de verliezer niets. Ze wil niet terug naar de wereld als een arena, waar het recht van de sterkste geldt en handelsoorlogen woeden.
Wie aan het langste eind zal trekken, is onzeker. De barometer in Hamburg staat op wisselvallig: het kan alle kanten op.

Trump schaart zich als enige niet achter slotverklaring klimaatakkoord G20 (Volkskrant 8 juli 2017):
De G20-top in Hamburg is afgesloten met een gezamenlijke slotverklaring inclusief vrijhandel en klimaat. President Donald Trump schaarde zich echter als enige van de G20-leiders niet achter de conclusie dat het klimaatverdrag van Parijs 'onomkeerbaar' is. Op 1 juni trokken de VS zich terug uit het akkoord van eind 2015.

Trump miste de kans Xi los te weken van Poetin (Heleen Mees De Volkskrant 11 april 2017 p. 23):
Donald Trump had de aanval op Syrië moeten benutten voor betere verstandhouding met China.
Waar Poetin het liefst verdeeldheid zaait, geeft China de voorkeur aan stabiliteit. En in tegenstelling tot de VS en de Europese Unie, heeft China wel voldoende leverage om Poetin te laten inbinden.
In plaats van zijn belangrijke gast te engageren, koos Donald Trump ervoor Xi Jinping te schofferen. In Foreign Policy vergeleek James Palmer het debacle in Mar-a-Lago met het organiseren van een chic diner voor je baas om vervolgens tijdens het diner een ordinaire burenruzie te maken.
Palmer sloot niet uit dat Trump de aanval juist zo had getimed om de Chinese leider te kleineren. Dat lijkt mij een kwestie van Amerikaanse zelfoverschatting. Die kent slechts haar weerga in de onderschatting van China.
En Xi Jinping? Die zal het affront van de raketaanval van zich afschudden en ietwat geamuseerd toezien hoe Trump zich in het wespennest dat Midden-Oosten heet steekt.

De president en zijn generaals (Ross Douthat De Volkskrant 11 april 2017 p. 22):
De invloed van Trumps generaals kan sommige rampen vermijden, maar andere juist groter maken.
Op bepaalde manieren belooft een door militairen aangestuurd buitenlands beleid meer gericht te zijn op stabiliteit dan andere benaderingen. Het zou minder vatbaar zijn voor ideologische ambities dan onder linkse haviken of neoconservatieven - en minder geneigd de VS te zien als agent van de democratische revolutie of als humanitaire engel der wrake. Maar ook sceptisch over veranderingen in onze strategische opstelling of het terugschroeven van bestaande verplichtingen - zaken die realisten en anti-interventionisten soms wel overwegen.
Op de keper beschouwd is de militaire blik op de wereld - de voorkeur voor status quo, maar met een sterke dosis harde macht - niet de slechtst denkbare visie die Trump kan overnemen. Maar waar het onvermogen van de president om te buigen in een groot gevecht samengaat met de bereidheid van militairen om een heleboel kleine gevechten te beginnen, ligt het grootste gevaar van zijn presidentschap: niet het moedwillig aansturen op oorlog, maar een toevallige escalatie die wordt aangemoedigd door Trumps generaals en waarvan de ultieme beslisser zelf niet weet hoe hij deze moet stoppen.

Mijn boekenlijstje voor het Trump-tijdperk (Ross Douthat Volkskrant 23 december 2016 p. 23):
Op beide boeken valt wel wat af te dingen. Dat van Lasch is te boos, dat van Huntington te pessimistisch (wat mij betreft). Maar op verschillende manieren bieden ze, in de woorden van Lasch, een 'revisionistische interpretatie van de Amerikaanse geschiedenis, die benadrukt hoe de liberale democratie heeft geleend van het kapitaal van de morele en religieuze tradities die voor de opkomst van het liberalisme bestonden'. En ze tonen hoe de westerse elite de kaars van solidariteit aan beide kanten heeft opgebrand - door immigratie te verwelkomen die de maatschappij van onderop verandert, terwijl in de hogere regionen de elite opstijgt in een postnationale utopie.

Stop steun aan wapenleveringen door Airbus (Benjamin Baars Volkskrant 11 april 2017 p. 22):
Miljoenen euro's ontwikkelingsgeld en donaties, opgehaald via Giro 555, gaan naar het straatarme Jemen. Maar als we wapens blijven leveren aan de militaire coalitie die wordt geleid door Saoedi-Arabië, dan blijft het dweilen met de kraan open.
Behalve directe leveringen, faciliteert Nederland één van de grootste wapenbedrijven ter wereld. De meeste mensen zullen Airbus kennen als producent van commerciële vliegtuigen, maar Airbus is ook het zevende grootste wapenbedrijf ter wereld en het op een-na-grootste van Europa. Mede vanwege het gunstige belastingklimaat voor multinationals zit het hoofdkantoor van Airbus in Nederland.
De vluchtelingentragedie en de huidige conflicten in het Midden-Oosten zijn voor een belangrijk deel het gevolg van westerse interventies en wapenleveranties. Bedrijven als Airbus hebben daar grof geld aan verdiend en verdienen nogmaals aan het tegenhouden van vluchtelingen als deze naar Europa proberen te komen.
De wapen- en veiligheidsindustrie, waaronder Airbus, heeft fanatiek en met succes gelobbyd voor militarisering van de grenzen van Europa. Airbus sleepte veel contracten binnen voor het militariseren van de grenzen en is het bedrijf dat de meeste EU-subsidie krijgt voor 'veiligheidsonderzoek' voor grensbewaking. Airbus produceert een breed scala aan 'veiligheidsproducten', variërend van helikopters tot radar- en communicatiesystemen.
Nederland moet een strenger wapenexportbeleid gaan voeren en stoppen met het faciliteren van grote wapenbedrijven als Airbus. Airbus profiteert van het gunstige belastingklimaat in Nederland voor grote multinationals. Ook Nederlandse pensioenfondsen en banken hebben miljoenen geïnvesteerd in Airbus. Het ABP spant de kroon, met 95 miljoen euro aan aandelen in Airbus.

Voetnoot Opportunisme (Arnon Grunberg Volkskrant 10 april 2017):
'Een noodzakelijke straf voor Assad', kopte de Neue Zürcher Zeitung op zaterdag over de Amerikaanse aanval op een Syrische militaire basis. Ook de Volkskrant was positief. In een redactioneel commentaar, geschreven door Arnout Brouwers, stond 'dat er grenzen zijn aan wat het wereldgeweten kan verdragen'.
Paul Brill hoopte dat de VS weer leidend zouden kunnen worden in het Midden-Oosten.
Ik ben sceptischer.
In 1988 vond er een gifgasaanval van Saddam plaats in Halabja waarbij circa vijfduizend doden vielen. Het Westen reageerde nauwelijks. De invasie van 2003 stond los van Halabja.
Père Assad maakte in 1982 delen van de stad Homs met de grond gelijk. Er vielen tienduizenden doden. Het Westen reageerde niet.
De symbolische raketaanval van vrijdag komt Trump goed uit, onder andere om de aandacht af te leiden van de aanhoudende stroom berichten over Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen.
Er bestaat geen wezenlijk verschil tussen het wereldgeweten en opportunisme.

Twijfelhandel (Sheila Sitalsing Volkskrant 10 april 2017 p. 2):
Het was een uitknipwaardig in terview, afgelopen zaterdag in de Volkskrant, met Gerald Schotman, directeur van de Nederlandse Aardolie Maatschappij, gesel van Groningen, boeman van het gas. Met verve vervulde hij de rol van de partij die het ook maar allemaal overkomen is, de partij die de zware verantwoordelijkheid draagt voor het verwarmen van het ganse land, de partij die ook maar zijn stinkende best doet en binnen de grenzen van redelijkheid het beste met de mensen voor heeft en roeit met de riemen die hij heeft en ook maar kop van jut is en in vreedzaamheid naar fatsoenlijke alternatieven zoekt etcetera.
In het gasdebat heeft de NAM jarenlang de rol van de handelaar in twijfel gespeeld: uw schade komt door mollen, blikseminslag of door opkruipend vocht. Ook in de Volkskrant kwijt Schotman zich uitstekend van die rol: 'Bijna alles in het gasdossier had sneller gemoeten. Maar het kon niet eerder. We wisten nog te weinig. De vraag of iets aardbevingsschade is, kunnen we nu met veel meer zekerheid beantwoorden.'
We wisten te weinig.\\Er was geen plan.
Arm Groningen. Er was één plan: om gas uit de bodem te halen. Verder was er geen plan voor de regio, of voor de mensen. Nooit geweest. Nog steeds niet.

Dreigende woorden voor VS van bondgenoten Assad (Rob Vreeken Volkskrant 10 april 2017 p. 10):
Rusland en Iran hebben zondag gewaarschuwd dat ze samen met de sjiitische militie Hezbollah zullen terugslaan als de Verenigde Staten hun bondgenoot Syrië opnieuw aanvallen. Met het afvuren vrijdag van tientallen kruisraketten op een Syrische luchtmachtbasis hebben de Amerikanen een 'rode lijn' overschreden, lieten Moskou en Teheran weten via een gezamenlijk commandocentrum voor de strijd in Syrië.
'We hopen dan de partijen aan tafel te krijgen voor politieke gesprekken' tussen regering en rebellen, zei Tillerson. Als resultaat daarvan 'zal het Syrische volk beslissen over het lot van Bashar al-Assad en zijn legitimiteit'. Die uitspraak lijkt sterk op wat de minister zei een week vóór de gifgasaanval. Hij liet toen weten dat het vertrek van de Syrische president voor de VS niet langer prioriteit had.

'Iedereen loopt in een grote boog om me heen' (Marc Peeperkorn Volkskrant 10 april 2017 p. 8-9):
Loon naar werken bestaat niet in de politiek, zegt Jeroen Dijsselbloem na alle ophef over zijn drank & vrouwen-uitspraak. 'Ik ben nu de bliksemafleider. Dat is prima, ik ben nog niet afgebrand.'
U vergaderde afgelopen weekend met uw EU-collega's. Staan ze nog achter u?
'Er was actieve en passieve steun. Sommigen vonden het een ongelukkige formulering. Anderen zeiden: ik snapte precies wat je bedoelde. Maar bijna allemaal delen ze mijn boodschap over rechten en plichten. In de huidige mediastorm rond mijn persoon zijn er echter weinig die dat voor een camera of microfoon uitspreken. Ik heb aan het begin van de vergadering gezegd: mijn woordkeus was niet goed, het spijt me als u er aanstoot aan heeft genomen, maar ik sta nog steeds achter de boodschap. Daarop heeft verder niemand gereageerd, ze willen geen discussie over mijn positie.

Het doormodderscenario van Jeroen Dijsselbloem heeft betrekking op dat politici in het algemeen beter zijn in het doorschuiven, dan in het oplossen van problemen. Of met andere woorden struisvogelpolitiek. Het verschijnsel dat Jeroen Dijsselbloem in het eindrapport Commissie Parlementair Onderzoek Onderwijsvernieuwingen signaleert namelijk dat de verantwoordelijke bewindslieden een tunnelvisie (groupthink) vertoonden is niet nieuw. Een tunnelvisie komt duidelijk met een conditionering of blinde vlek, het Pontius Pilatus-syndroom overeen. Het zijn vaak de onbewuste patronen die ons leven sturen. Met de geschapen gebakken lucht financieren we de ondergang van de Westerse beschaving. Met de blinde vlek waarmee Jeroen Dijsselbloem c.s. de PvdA naar de afgrond heeft geleid beoogt hij nu het Europese Stabiliteitsmechanisme te 'redden'. Het messianisme van Jeroen Dijsselbloem berust slechts op gebakken lucht. De blinde vlek, de inconsequentie in het denken van Jeroen Dijsselbloem is dat net als eerder aan de onderwijsvernieuwingen ligt aan het laten draaien van de geldpers geen enkel wetenschappelijk onderzoek ten grondslag.

Het woord anomie (normloosheid) is afgeleid van de Griekse woorden a- ("zonder") en nomos ("wet"). De Oude Grieken maakten onderscheid tussen "nomos" (νόμος) (wet), en "archè" (Αρχή) (uitgangspunt, axioma, principe).
Sociologie
Organische solidariteit ontstaat juist bij toenemende sociale differentiatie, wat het geval is bij arbeidsverdeling en specialisatie. Door de onderlinge afhankelijkheid en het besef dat de verschillende functies elkaar aanvullen ontstaat een nieuwe solidariteit, waarbij de sociale pressie afneemt. De maatschappij wordt nu niet mechanisch, maar organisch bij elkaar gehouden.
Bij een te snelle overgang kan echter de nieuwe ordening van functies, normen en waarden onvoldoende voltooid zijn, waardoor een bepaalde mate van anomie optreedt.
Ook zag hij een discrepantie tussen de ideologische theorieën en waarden en de haalbaarheid daarvan in het dagelijks leven, een vorm van
cognitieve dissonantie.

Levende wijsheid of dode traditie? – (Radha Burnier Theosofie december 2007):
Een zo’n wet, waarover de wijzen gesproken hebben, is de wet van opoffering. Annie Besant zei dat deze ‘gedrukt staat in het universum waarin wij leven’ en dat ‘de hele wereld verbonden is door een wet van onderlinge afhankelijkheid’. Biologen beginnen nu iets te begrijpen van deze onderlinge afhankelijkheid en zij zeggen zelfs dat geen enkel schepsel op aarde in zijn eentje kan overleven zonder de hulp van een grote verscheidenheid aan andere schepselen die het ecologische systeem van de aarde in een staat van goede gezondheid houden. In The Theosophist van maart 2004 verwijst het artikel van de hoogleraar dierkunde C.A. Shinde naar de symbiotische relatie van planten, insecten en andere wezens.
Voortbordurend op de erkenning van
onderlinge afhankelijkheid moet het begrijpen van de mens zich verder ontwikkelen tot het erkennen dat de onderlinge belangen van schepselen, zelfs van verschillende soorten, in de natuur gesteund worden door een systeem van opoffering, dat wil zeggen van geven en niet alleen van nemen. Alle levensvormen zijn in een toestand van onderlinge uitwisseling van gasvormige, vloeibare en vaste substanties. Om Annie Besant weer aan te halen: ‘Het draaiende levensrad kan niet voortgaan tenzij ieder lid, ieder levend wezen, helpt bij het draaien door het verrichten van daden van opoffering.’ De Bhagavad Gita suggereert ook dat, om het hoogste goed te oogsten, er onderlinge zorg en liefde moet bestaan. Volgens de Goddelijke Orde moeten levensvormen uiteenvallen en hun eigen samenstellende delen opofferen voor het overleven van anderen, totdat ook zij uiteenvallen en op hun beurt substanties doorgeven die weer andere voeden.

Begrijpen is volgens Spinoza de dingen zien in hun ‘logische afhankelijkheid’.
Het begrip toeval wordt in verband gebracht met ‘
logische afhankelijkheid’ en ‘acausale geordendheid’.
Dr. Jolande Jacobi
boek De psychologie van Carl G. Jung (p. 21): Jung noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, ‘acausale geordendheid’. (Karma-Nemesis). Of met andere woorden we kunnen leren om het toeval (Amor fati: Liefde voor het lot) te begrijpen.
Barbara Hannah boek Jung zijn leven zijn werk (p. 319): Jung toonde aan dat synchronistische gebeurtenissen slechts een specifiek voorbeeld lijken te zijn van een veel breder natuurlijk beginsel, dat hij ‘acausale geordendheid’ noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, zoals in het geval van de discontinuïteiten in de fyica (de geordendheid van energiekwantums, nucleair verval enzovoort) of de natuurlijke getallen.
De lering van het afhankelijk ontstaan betreft zowel causaliteit als basispricipe, als de keten van wederzijds afhankelijk ontstaan, die laat zien hoe onwetendheid tot voortdurende wedergeboorte leidt.

Barbara Hannah, boek Jung zijn leven zijn werk (p. 319): Jung toonde aan dat synchronistische gebeurtenissen slechts een specifiek voorbeeld lijken te zijn van een veel breder natuurlijk beginsel, dat hij ‘acausale geordendheid’ noemde, een modaliteit die er eenvoudigweg is, zonder oorzaak, zoals in het geval van de discontinuïteiten in de fyica (de geordendheid van energiekwantums, nucleair verval enzovoort) of de natuurlijke getallen.

Erwin Rousselle wurde an der Universität Heidelberg 1916 in Philosophie und 1921 in Rechtswissenschaft promoviert. In den frühen zwanziger Jahren lehrte er mit Hermann Keyserling an dessen „Schule der Weisheit“. Es begann eine erste interdisziplinäre Zusammenarbeit u.a. mit C.G. Jung, Heinrich Zimmer, Rabindranath Tagore'. 1923 habilitierte er sich für Vergleichende Philosophie des Morgen- und Abendlandes an der Technischen Hochschule Darmstadt.

Want in De grote transformatie is de Spiltijd een eenmalig scharnierpunt in de geschiedenis van de mensheid, waarna een dimensie bleek toegevoegd aan het zelfbewustzijn, te weten die van het tragische besef van het menselijk tekort, het lijden daaraan, maar ook de ontdekking van transcendentie, het overstijgende dat te benoemen noch te bevatten, maar met wat moeite wel te ervaren is.

De pijl van de tijd bestaat echt interview met Ilya Prigogine7
Marionetten
"Het belangrijkste is dat we de strikte scheiding tussen twee culturen kunnen overstijgen. De geschiedenis van de westerse filosofie is een ongelukkige geschiedenis die alleen maar tot dualisme of monisme heeft geleid. In navolging van Spinoza zei Einstein ooit tegen De Gaulle dat we marionetten zijn zonder dit zelf te beseffen. Dat is wel een heel raar beeld. Het past perfect bij de eeuwenoude retoriek die wil dat de menselijke geschiedenis contingent en de natuurlijke gedetermineerd is. Hoe kunnen deze twee zienswijzen gecombineerd worden? Wij handelen in de natuur. Als wij contingent zijn, is de natuur het dus ook, want wij zijn een deel van de natuur."
"De grote fysicus - maar niet zo grote filosoof - David Bohm heeft een boek geschreven over het overstijgen van de tijd. Hij had het ook over een expliciete en een impliciete orde. Dit is een heel conservatieve en deterministische zienswijze omdat ze ervan uitgaat dat we alleen maar kunnen ontdekken wat al op voorhand is gegeven. Maar zo werkt het niet. In de natuur is niets aanwezig wat aanleiding kan geven tot Mozarts muziek of Michelangelo's schilderijen. De mens doet meer dan het gegevene herhalen."
"De ervaring van de pijl van de tijd en van de creativiteit is waar het in het leven om draait. En wanneer de wetenschap er geen vat op heeft, ligt dit aan de wetenschap en niet aan de realiteit. Je moet niet de fout maken van Einstein, die zei dat de tijd een illusie is. Degene die hem gelooft, hecht meer belang aan een wiskundige vergelijking dan aan de realiteit."
Bent u optimistisch gestemd over de toekomst?
'Ik had het net over Bruno en ik denk dat we in zijn situatie verkeren: we wachten op een vernieuwing van het denken. We staan op een bifurcatiepunt. Vele uitkomsten zijn mogelijk, maar we weten niet welke het uiteindelijk zal halen. Gaan we ten onder te midden van conflicten of wacht ons een vredige toekomst? We zullen het zelf moeten waarmaken. Vijftig jaar geleden opende Malraux de stichtingsconferentie van de Verenigde Naties met de woorden dat hij beschaamd was over het geringe aantal boeken van Verlaine, Baudelaire of Zola dat er gelezen werd. Dat is toch totaal anders geworden. Iedereen leest ze. Iedereen reist de wereld rond en maakt kennis met andere culturen. Dat heeft natuurlijk ook zijn schaduwzijden. Wanneer je bijvoorbeeld Egyptische piramiden wilt zien, heb je maar een paar minuten de tijd. Dan moet je plaats maken voor degenen achter je. Maar uiteindelijk is ook dat een verbetering. Net zoals Karl Popper ben ik waarschijnlijk de meest optimistische pessimist.'

PVV'ers , willen jullie meer of minder rechtsstaat? (Bert van Roermund de Volkskrant 3 januari 2017, p. 22):
Wilders' reactie is een vrijbrief voor iedereen om uitspraken van rechters naast zich neer te leggen.
Ten slotte is het ook de reden waarom een rechtsstaat niet
één maar twee polen kent (grondrechten en democratie) die steeds weer op elkaar betrokken dienen te worden.
Ik wil dan ook de oproep herhalen die ik naar aanleiding van
Wilders' commentaar plaatste in het Brabants Dagblad: PVV-fracties in alle Provinciale Staten, omdat jullie partij geen leden heeft maar wél vertegenwoordigers, heb de moed om een vraag te beantwoorden die jullie bekend zal voorkomen: gehoord de reactie van jullie partijleider op zijn strafvonnis, willen jullie in jullie provincie, en in Nederland, meer of minder rechtsstaat?

Stop de zoektocht naar geluk of Zoektocht naar geluk is als een veldtocht naar Moskou (Erdal Balci Volkskrant 3 januari 2017 p. 24):
'''Geluk is de weegschaal in ons. Ergens diep in ons wordt voortdurend een balans gemaakt van de tijd die we hebben mogen beleven en hoe we die tijd zijn doorgekomen. Noem het de voortdurende terugblik die we op ons verleden werpen zonder ons ervan bewust te zijn.
Ben je gelukkig, dan is dat de bekroning van een levenswerk. En het is alleen weggelegd voor de mensen die toegang hebben tot de middelen. Heeft je moeder van je gehouden? Kon je aan je talenten werken? Heb je die talenten ten dienst gesteld van de medemens? Ben je bemind en heb je liefde gegeven? Heb je de dood van je eigen kind niet meegemaakt? Dan heb je waarschijnlijk genoeg in de spaarpot.
Derhalve een laatste woord aan het adres van degenen die zich hebben laten beïnvloeden door de verkooptechnieken van handelaars in geluk. Het vreselijke schrikkeljaar is over, dames en heren. Het is 2017, de dagen van het gezonde verstand zijn terug.

Ooit was identiteit een onschuldig woord (Elma Drayer Volkskrant 23 december 2016 p. 25):
Voordat u me van het omgekeerde verdenkt: natuurlijk klopt het dat we anno 2016 allerminst in een utopia wonen. Hoewel iedereen gelijk is voor de wet, zijn racisme en discriminatie in dit land verre van uitgeroeid. De sollicitatiebrieven van Zaka en Fatima verdwijnen in de prullenmand, overheidsfunctionarissen doen bewust dan wel onbewust aan etnisch profileren, op machtsposities wemelt het tot op heden van de witte heren. Om nog maar te zwijgen van het open riool dat sociale media heet.
En natuurlijk verdienen deze abjecte verschijnselen serieuzer bestrijding dan tot nu het geval is geweest. Maar zo'n documentaire als die van Sunny Bergman zal het paradijs zeker niet dichterbij brengen.

Rebellie tegen elite lijkt vooral angstig of Kom op, elite, vernieuw jezelf! (Erik Jurgens Volkskrant 23 december 2016 p. 22):
Net als in de jaren zestig van de vorige eeuw, is er nu grote veranderingsgezindheid en ontevredenheid over de heersende elite. Het grote verschil met die tijd, betoogt Erik Jurgens, is dat zich toen nieuwe elites aandienden - en nu niet.
'Hebben wij een in een geëmancipeerde samenleving nog wel elites nodig. Is de elite niet op voorhand ondemocratisch?' Die vragen stelt een studie (uit 1978!) van het Nederlands Gesprek Centrum over elites die wel komen en gaan, maar onontkoombaar zijn. En in onze dagen horen we het geroep opnieuw. Het richt zich tegen de 'liberaal-democratische, politiek correcte elite/intelligentsia'(LDE). Die is voorstander van onze democratische rechtsstaat met een echt parlement en onafhankelijke rechters, met een vrije pers, actieve Europese samenwerking over grenzen heen, en bescherming van vluchtelingen.
Ontevreden grondstroom
Ik voel nu weer een ontevreden grondstroom, net als toen. Inmiddels is die liberaal-democratische elite - wij, van de twee generaties na de oorlog - zelf het mikpunt. 'Het volk', zo wordt ons verzekerd, wil dat die mooie dingen er aan gaan: uit Europa moeten we, ons nep-parlement en onze nep-rechters moeten worden vervangen, grenzen moeten dicht, arme landen zoeken het zelf maar uit, eigen volk moet eerst, iedereen moet kunnen zeggen en twitteren wat-ie wil, kwetsbare groepen zorgen maar voor zichzelf. In Polen en Hongarije laten ze het ons al zien. Het is dus niet een creatieve opstand tegen de elite, het lijkt meer een negatieve, angstige rebellie die terug wil naar een 'toen' dat nooit bestaan heeft. En wij van de LDE maar denken dat we wezenlijke waarden gegrondvest hadden.
Het is ook duidelijk dat een aantal van de verworvenheden naast positieve gevolgen ook negatieve neveneffecten heeft gehad: de globalisering van de economie, de open grenzen, migranten uit andere culturen die moeite hebben met het
waardensysteem van de LDE. Maar het is niet zinvol om de bestaande elite scherp daarop aan te vallen zonder zelf nieuwe waarden voor de samenleving aan te dragen. Daarmee worden het dragend ethos van onze samenleving ondergraven, zonder uitzicht op iets beters. Er zal zich een nieuwe elite moeten ontwikkelen, die poogt een creatief antwoord te vinden op negatieve effecten van ons huidige waardensysteem.
Waar zijn de vernieuwers?
In deze tijden lijken de jaren zestig en zeventig zich qua veranderingsgezindheid te herhalen. Ik heb grote zorgen. Niet zozeer dat nieuwe, anders samengestelde, elites zich aandienen - maar dat ze zich juist NIET aandienen.\\
Destijds konden bijvoorbeeld CDA, PvdA en VVD, met behulp van nieuwe formaties als D66 en GroenLinks zichzelf hervormen en zo een nieuwe, naoorlogse elite vormen, samen met vernieuwers in de rest van de samenleving. Met alleen, zoals nu, bars 'nee' roepen tegen die bestaande elite wordt deze niet vernieuwd, maar afgebroken. En door onze democratische rechtsstaat te ondermijnen, die de vorming van een nieuw elan een bedding kan geven, is die kans helemaal verkeken.
De vernieuwing zal dus moeten komen vanuit de bestaande elite. Die LDE moet zich weerbaarder opstellen tegen ondermijnende tendensen, zij moet de rechtsstaat verdedigen, onderling samenwerken, idealen uitdragen, oplossingen vinden. Makkers, tot den strijd ons geschaard!

Wie zijn de populisten? (Erik Jurgens Volkskrant 16 november 2016 p. 29):
Niet kiezers zijn populisten, maar de politici die voornamelijk inspelen op onderbuikgevoelens die bij kiezers leven. Zulke politici geven zich verder geen rekenschap van wat zij wakker roepen. En zij hebben weinig redelijke opvattingen over onderwerpen die niet worden geraakt door die gevoelens in de onderbuik.
Arnout Brouwers (Commentaar V zaterdag 12 november) waarschuwt ons terecht dat het het democratisch recht is van degenen die met deze onderbuikgevoelens behept zijn om daaraan uiting te geven. Maar schunnig is het om als politicus schaamteloos op die gevoelens te spelen, met als enig doel stemmen te winnen. Dit zonder tegelijk een algemener program te bieden waarin andere hoofdzaken positieve aandacht krijgen.
Brouwers hoopt dat tegenover onderbuikgevoelens 'het betere idee kiezers wel kan overtuigen'. Als ik zie hoe het afliep met Hillary, die betere ideeën had, heb ik er een hard hoofd in.

Tien Trump-lessen voor Nederlandse politici (Elsevier 10 november 2016):
Het succes van Donald Trump wordt wel op één lijn gesteld met de uitslag van het Britse referendum over de Brexit en met de opkomst van ‘populistische partijen’ in West-Europa. Er zijn inderdaad overeenkomsten. Er zijn dan ook Nederlandse lessen te trekken uit de winst van Trump. Minstens tien, schrijft Syp Wynia.
Les 8: Lobbycratie blijft niet langer onbestraft Aan Hillary Clinton kleefde dat zij als minister van Buitenlandse Zaken benaderbaar was voor rijke en omstreden donateurs van de Clinton Foundation, die waarschijnlijk mede daardoor honderden miljoenen dollars kon vergaren. Ook hield zij voor veel geld – evenals haar man Bill – toespraken om grote bedrijven te behagen. Het heeft er alle schijn van dat de Nederlandse lobbycratie (politici en ex-politici worden gehuurd door bedrijven en lobby’s) ook niet langer buiten schot gaat blijven. Als dat zo is, ondervinden vooral partijen als VVD, CDA, PvdA en D66 daar hinder van.
Clinton FoundationWaarom verzweeg Clinton-stichting miljoenendonatie van Qatar?
De stichting van Hillary en Bill Clinton ontving in 2011 een miljoen dollar van de overheid van Qatar, in ruil voor een afspraak met Bill. In strijd met de regels werd de gift niet doorgegeven aan het ministerie van Buitenlandse Zaken, waar Hillary de baas was.

Erica Benner Als een vos Machiavelli's levenslange zoektocht naar vrijheid (recensie Elma Drayer Volkskrant 16 juni 2018 Sir Edmund p. 32-33):
'De meeste mensen meten als ze jong zijn het succes van hun leven af aan de lof die ze ontvangen van hun tijdgenoten. Maar naarmate ze ouder worden gaan ze zich afvragen of ze ook dingen hebben gedaan waar men na hun dood nog aan terug zal denken.'

Niccolò Machiavelli en zijn politieke filosofie:
‘Amorele’ Realpolitik
De middelen die een doel ‘heiligden’ hoefden niet per se slecht te zijn, of in strijd met ethiek, godsdienst en zedelijkheid. Het uiteindelijke streven was een politiek beleid dat ‘toevalligheden’ zoveel mogelijk uitsloot. Om stabiliteit te garanderen en het volk in toom te houden, kon zelfs zoiets vreemds als religie (in de vorm van religieuze vrijheid) een handig instrument zijn. Machiavelli formuleerde zo een politieke filosofie die niet zozeer ‘immoreel’ (indruisend tegen de wetten van de ethiek), maar ‘amoreel’ was: een ethische dimensie was irrelevant. Hoewel denkers vóór hem zich ook wel in meer of mindere mate met staatkundige vraagstukken bezig hadden gehouden, was Machiavelli de eerste die de politiek op deze manier ‘isoleerde’ en beschouwde als een op zichzelf staande wetenschap. Het soort opportunistische politieke opvatting dat hier uit voortvloeide, wordt ook wel aangeduid als Realpolitik – een beleid dat bijvoorbeeld eeuwen later ook door Von Bismarck zou worden gehuldigd.

Stelling: Hoe onder- en bovenwereld versmelten is een weerspiegeling van het amorele, politieke opportunisme in de wereld en dit was al bij Niccolò Machiavelli bekend.

Het ancien régime zag de revolutie ook niet aankomen (Eelco Runia NRC 17 december 2016):
‘Weldenkenden’ die al netwerkend door het leven glijden, de regels van het spel naar hun hand zetten, zijn zich er nauwelijks van bewust hoe geprivilegieerd ze zijn. „Maak je deel uit van het oude speelveld, dan voorzie je slecht het nieuwe”, schrijft historicus Eelco Runia.
De humanisten wisten zich totaal geen raad met de ‘Trumps’ van hun tijd: Cesare Borgia en paus Julius II. Die deden geen enkele moeite redelijk te zijn en hadden tóch succes. Voor de humanisten waren het ongeleide projectielen, houwdegens: ze lieten zich meevoeren door hartstochten, waren lichtgeraakt en haatdragend, joegen mensen tegen zich in het harnas, waren ijdel en praalzuchtig en leken geen enkele boodschap te hebben aan hun welbegrepen eigenbelang. Het is de verdienste van Machiavelli geweest dat hij afstand nam van de
humanistische weldenkendheid. Hij bouwde een politieke leer op het inzicht waarom Cesare Borgia en Julius II succes boekten – niet ondanks maar omdat ze zich niets gelegen lieten aan ragione en ruim baan gaven aan virtú (zie Machiavelli, deugd, '). Een begrip dat misschien het best vertaald kan worden als ‘stoutmoedigheid’.

Voetnoot Subliem of Trumps overwinning was een sublieme gebeurtenis (Arnon Grunberg Volkskrant 22 december 2016):
'Het is de verdienste van Machiavelli geweest dat hij afstand nam van de humanistische weldenkendheid', aldus historicus Eelco Runia in een fascinerend stuk over weldenkendheid en revolutie, zaterdag in NRC.
Volgens Runia was de verkiezingsoverwinning van Trump een revolutie, een 'sublieme historische gebeurtenis'. Het sublieme is een begrip uit de esthetica: dat wat fascinatie én afgrijzen oproept.
Ja, Trumps overwinning was een sublieme gebeurtenis zoals ook oorlogstaferelen en aanslagen dat kunnen zijn. En de weldenkenden zijn inderdaad, zoals Runia betoogt, blind voor het feit dat weldenkendheid de geschiedenis zelden stuurt.
Maar revolutie - of Trumps overwinning dat is zal blijken - komt niet zozeer voort uit weerzin tegen privileges van weldenkenden als wel uit de verveling van de bourgeoisie of in andere tijden de aristocratie.
Men snakt naar het sublieme. Niet alleen in de kunst, waar het thuishoort, maar ook in de politiek, waar het sublieme dikwijls eindigt in catastrofaal sadisme.

Voetnoot Dom of Vroeger hield de kerk de mensen dom, nu doen ze het zelf (Arnon Grunberg Volkskrant 26 november 2015):
Ongeveer rond deze tijd in 2002 was Saddam de vijand du jour. Saddam was een gewetenloze, bloeddorstige dictator, wat niet wegneemt dat hij lange tijd door het Westen werd gesteund, onder andere tijdens de Iraans-Iraakse oorlog (1980-1988, circa een miljoen doden). Iran werd de winnaar van de door Amerika geleide invasie van 2003. De Iraakse soennieten voelden zich de verliezer, vermoedelijk niet ten onrechte. En Saoedi-Arabië zag met lede ogen aan hoe de Iraanse invloed in Bagdad toenam.
Een gedeelte van wat nu IS heet, bestaat uit voormalige officieren van Saddams leger. IS is niet zozeer een islamitisch fenomeen als wel een resultaat van politieke ontwikkelingen en machiavellistische strategieën in het Midden-Oosten, ontwikkelingen die het Westen ten dele zeer bevielen.
Veel burgers in het Westen lijken dit niet te begrijpen. Vroeger hield de kerk de mensen dom, nu doen ze het zelf. Men heeft de kerk geïnternaliseerd.

Facebook Frans en de Turken of De beloftes van 'Facebook Frans' (Dirk Jan Eppink Volkskrant 28 oktober 2015 p. 26):
Frans Timmermans heeft vele kwaliteiten maar ijdelheid is zijn zwakte. Dat is menselijk, maar een slecht eigenschap voor een onderhandelaar. In zijn 'Zondagsbrief' op Facebook, een soort herderlijk schrijven voor zijn volgers, schrijft hij 'goede afspraken' te hebben gemaakt met Erdogan. In 1513 schreef Machiavelli: 'Een man die zich overal en altijd goed betoont, gaat noodzakelijk te gronde temidden van zovelen die niet goed zijn'. Dat geldt nog steeds.
Op 2 september 2014 zei Timmermans, toen minister van buitenlandse zaken, in zijn H.J. Schoo lezing: 'De wereld roept om Realpolitik'. Hij definieerde dat met 'je best doen om het wenselijke met het mogelijke te verenigen'.
Poetin en Erdogan voeren Realpolitik; ze breiden macht en invloed van hun staten uit. Poetin spiegelt zich aan het Tsarenrijk; Erdogan aan het Ottomaanse Rijk. Erdogan wil greep houden op de Turkse diaspora, vooral op de miljoenen Turken in Duitsland. Zij vormen een electoraal machtsblok. In 2002 won bondkanselier Schröder de verkiezingen met 6.027 stemmen verschil. Hij deed een beroep op de 'Turkse stem' door Turkije sneller EU-lidmaatschap te beloven. Met deze hefboom in Duitsland heeft Erdogan een hefboom in Europa. Macht wint altijd van 'goede afspraken'.
Timmermans voert geen Realpolitik maar gevaarlijke beloftepolitiek. Een visumvrije Turkse toegang tot Duitsland maakt de Turks-Iraanse grens tot buitengrens van Schengen. Dat is het einde van Schengen; overal zullen hekwerken en grenscontroles herrijzen. In de meeste EU-landen brokkelt het politiek centrum af. Meerderheden vinden is moeilijk; regeringscoalities worden instabiel. Zie Nederland. Dan komt Timmermans met versneld Turks EU-lidmaatschap. Geruststellend zegt hij dat er nog veel 'voorwaarden en criteria' zijn. Die waren er ook bij het eurosysteem. Ze zijn allemaal geschonden.
Naarmate de EU haar uitbreiding sneller forceert, ontrafelt zij van binnen. Dat resulteert in een explosieve sfeer met opstanden bij de stembus of op straat.
Kiezers zien hun leiders als keizers zonder kleren. 'Facebook Frans', deze keer geen 'vind-ik-leuk'.

Psychologie van de verliezer (Thanneke van de wiel Volkskrant 19 december 2016 p. 19):
De radicalisering van Nederlanders, door velen 'populisme' genoemd, komt niet voort uit onwetendheid, maar uit het diepe besef dat de rekening van het establishment betaald wordt door de man in de straat. Het zich nog steeds in zelfgenoegzaamheid wentelende bedrijfsleven wil bij monde van Frans Blom nog eens uitleggen waar de omzet van een bedrijf vandaan komt (Ten eerste, 17 december).
Blom vergeet hierbij een belangrijke zaak: De psychologie van de verliezer. Gedreven door afkeer is men bereid alles op te offeren. Dus ook welstand. Men breekt op zeker moment alles af omdat men liever offers brengt dan doorsukkelt. Woede en frustratie winnen het van rede. Ongeacht de schade.
Wij zijn in Europa hard op weg die kant op te gaan. Politici als Rutte, Juncker, Merkel, Hollande helpen daar niet bij. Blom hoeft niet uit te leggen waar het geld vandaan komt. Dat is bekend. Men wil weten waar het blijft.

Hoe de elite zich voorbereidt op Wilders of Bestuurlijke elite houdt hart vast voor 'rampjaar 2017' (Wilco Dekker Volkskrant 17 december 2016 p. 10-13):
De bestuurlijke elite beleeft angstige tijden. Geert Wilders klimt maar door in de peilingen. Wat gebeurt er achter de schermen om zijn verkiezingszege volgend jaar maart te voorkomen, of ten minste in goede banen te leiden?
Onderklasse
Het probleem van de tweedeling gaat de gehele maatschappij aan, zegt Frans Blom van The Boston Consulting Group. Hij is betrokken bij het Dutch Transformation Forum, een gezelschap 'op raad van bestuur-niveau' uit het bedrijfsleven en de publieke sector dat een 'nieuw fundament voor de toekomst van Nederland' wil leggen en dat vorige maand confereerde over 'inclusiviteit als prioriteit voor politiek en bedrijfsleven'.
Want de gevolgen van de tweedeling, zoals de onvrede bij de maatschappelijke verliezers over thema's als Europa, immigratie en inkomensonzekerheid, brengen de economische groei van iedereen in gevaar, zegt Blom. En dus moeten de maatschappelijke winnaars zich ook zorgen maken om de verliezers, om zo toekomstige groei veilig te stellen. 'We moeten de taart beter gaan verdelen zodat zij groter kan worden voor iedereen. Vanuit een moreel leiderschap en vanuit welbegrepen eigenbelang.'
Blom stelt dat de houding van terughoudendheid bij de bestuurlijke elite begint te draaien. 'Mensen willen zich weer uitspreken, niet om te zeggen hoe het moet, wel om uit te leggen hoe het in elkaar zit. Zoals één bestuursvoorzitter me zei: 'Ik vertel mijn mensen nooit hoe we 90 procent van onze omzet verdienen in het buitenland en dat we dus gebaat zijn bij open grenzen en bij de EU. Maar ik denk dat ik het in mijn nieuwjaarstoespraak nu toch eens ga uitleggen.''
Dat is nog iets anders dan echt het publieke debat opzoeken. Daarvoor voelt men enorm veel aarzeling, zegt Blom. 'In het publieke debat heb je weinig te winnen en veel te verliezen, het komt al snel neer op oneliners of je wordt zonder echte discussie doorgezaagd. In de media ben je als bestuurder uit het bedrijfsleven ook maar een mening. Dan kun je beter binnen je eigen bedrijf met mensen de dialoog aangaan. Dat werkt.'
De vraag is dan wel wat voor de werkgevers de
'krijtlijnen' zullen zijn: welke populistische thema's zijn onderhandelbaar en welke niet? Een Nexit-referendum ongetwijfeld zeker niet, net zoals diskwalificatie van minderheden, maar concessies over de gezondheidszorg of over de AOW-leeftijd misschien wel.
Het wordt, zeggen waarnemers, een enorme uitdaging die om groot politiek leiderschap vraagt, en om de bereidheid op bepaalde thema's je verlies te nemen. 'Zeker is dat een deel van wat de werkgevers afgelopen jaren hebben bereikt, zoals de herziening van de sociale zekerheid, zal worden teruggedraaid', zegt een analist. 'Je zult wellicht een soort recollectivisering gaan zien. In die zin kan het bedrijfsleven de verliezer zijn.'

Rutger Bregman Gratis geld voor iedereen over het basisinkomen, de 15-urige werkweek en een wereld zonder grenzen
Het probleem is niet dat we het niet goed hebben, het probleem is dat we niet weten hoe het beter kan. In deze tijd, met koopkracht als laatste ideaal, schetst historicus Rutger Bregman nieuwe vergezichten. Van een basisinkomen voor iedereen tot een werkweek van vijftien uur, van een wereld zonder grenzen tot een wereld zonder armoede - het is tijd voor de terugkeer van de utopie.
De historicus, schrijver en columnist Rutger Bregman (1988) is een aanstormend jong talent. In dit boek, in korte tijd zijn derde, constateert hij dat het ons niet ontbreekt aan welvaart maar aan visie. Wij hebben het nog nooit zo goed gehad, maar wij hebben geen idee hoe het nu verder moet. Bregman doet ons zes ideeën aan de hand: een werkweek van vijftien uur, een onvoorwaardelijk basisinkomen, het uitroeien van armoede, een ander belastingstelsel, nieuwe maatstaven van vooruitgang en een wereld zonder grenzen. Elk van die ideeën onderbouwt hij met een veelheid van verwijzingen, namen en getallen. Desondanks leest het boek als een trein: het is hoopvol, uitdagend en creatief.

'Mensen hunkeren naar iets groters' (Laura de Jong en Frank van Zijl interviewen Rutger Bregman Volkskrant 17 december 2016 p. 24-25):
Zijn laatste boek wordt komend jaar in vijftien landen uitgegeven en hij kan zich verheugen in een groeiende populariteit. Rutger Bregman, historicus en utopisch denker. 'Er is behoefte aan een radicaal ander verhaal.'
Sinds de Frankfurter Buchmesse lijkt de geest uit de fles: 2017 wordt voor Rutger Bregman een jaar van veel reizen. Zijn boek Gratis geld voor iedereen wordt tot in Japan verkocht. Zijn pleidooi voor een basisinkomen voor iedereen, of de 15-urige werkweek mag door veel politici worden weggezet als dagdromerijtjes van een jeugdige idealist, ondertussen groeit zijn het gehoor maar door. Bregman is hot en trekt volle zalen als hij aan universiteiten spreekt.
Hoe verklaart u dat uw idealistische taal zo aanslaat?
'Mensen hunkeren naar een nieuw verhaal dat niet uitgaat van het slechte in de mens. Ik kom uit de leerschool van Rob Wijnberg (oprichter van de Correspondent, red.): nieuws gaat over de uitzondering, over crises en rampen. Het Journaal is een belangrijke reden dat mensen een zwartgallig wereldbeeld hebben.
Je kunt de media toch niet verwijten dat ze boodschappers zijn van slecht nieuws?
'Wat goed gaat, is bovendien meestal geen nieuws. Een voorbeeld is de vluchtelingencrisis van vorig jaar. De meeste media - en weer is het Journaal de grootste boosdoener - hadden het over Steenbergen waar een paar raddraaiers tekeergingen. Die week belde m'n zus me op, een beetje pissig, want ze wilde vrijwilligerswerk doen, maar was op een wachtlijst beland. Toen vroeg ik me af: ik ga eens opzoeken of dat op meer plaatsen speelt.
Blijkt dat er in Nederland meer vrijwilligers zijn dan vluchtelingen. Daar hoor je alleen in de marge over, dat is de banaliteit van het goede. Ik wil meer balans en het goede in de mens benadrukken.'
Drijft u met al die getuigenis niet mijlenver af van de journalistiek? Had u niet beter dominee kunnen worden, net als uw vader?
'We hebben het hier veel over op onze redactie: hoe activistisch kun je als journalist zijn? Als je altijd maar zegt: enerzijds-anderzijds, krijg je een
valse balans.
'Je moet op een gegeven moment terugduwen. De Correspondent is er ook om mensen in beweging te krijgen. En dan niet door te roepen: stem op die partij, maar door nieuwe perspectieven aan te rijken.
Journalistiek is bovendien te lang eenrichtings-verkeer geweest: journalist zendt naar lezer. 'Wij willen het verschil maken, en dat lukt niet met 's ochtends je Volkskrantje openslaan en roepen: gut o gut, het gaat niet goed.'

Wim Couwenberg Onafhankelijkheidsideaal als moderne pretentie getoetst aan de realiteit Bespreking van: Onaf. Over de zin van onafhankelijkheid in cultuur en media. Onafhankelijkheidsideaal als moderne pretentie getoetst aan de realiteit (20 augustus 2014)
Ook de andere medewerkers, resp. Jos de Putter, Coco Schrijber, Xandra Schutte en Rutger Bregman, onderzoeken vanuit hun eigen praktijk en expertise de intellectuele inhoud en betekenis van het onafhankelijkheidsideaal, hoe relevant dat nog is of weer kan worden. Al met al een heel geslaagde uitgave over een dierbare pretentie van onze moderne democratische samenleving en cultuur.

Wim Couwenberg CDA een confessionele partij? Nostalgia! (13 januari 2014)
Er is iets raars aan de hand met het paradijs dat Nederland volgens internationale ranglijstjes zou moeten zijn. Ondanks alle vooruitgang woekert hier meer dan ooit het verlangen naar vroeger. Die nostalgie doet alle vooruitgang vergeten, zo begint de jonge historicus Rutger Bregman zijn prachtige boek . Bij Radio Nostalgia weten ze het, nostalgie heeft de toekomst, noteert hij. Ik moest daar onwillekeurig aan denken, toen ik in het dagblad Trouw las dat volgens recent onderzoek het CDA door 50 procent van de kiezers nog al confessionele partij wordt gezien en dat CDA leider Buma tv-kijkers in een reclame filmpje oproept met kerstmis naar de kerk te gaan.

Nederland in pessimisme-top-3: waarom de onvrede hier zoveel groter is (Rutger Bregman Volkskrant 23 september 2012)
Hoe komt het dat het met het ongenoegen in Nederland zo veel erger is gesteld dan in landen om ons heen? De politiek is hier een mengelmoes van inhoud en entertainment. En feiten tellen minder dan gevoel.
Het Schnabel-effect
Het is de economische versie van de paradox die Paul Schnabel, directeur van het SCP, al in 2004 formuleerde: 'Met mij gaat het goed, met ons gaat het slecht'. Nergens in Europa gaapt zo'n groot gat tussen de beleving van het 'wij' en het 'mij'. En dat nu al zo'n tien jaar. Schnabels uitspraak is inmiddels bijna een cliché. Toch is er nog altijd één vraag onbeantwoord: waarom is ons collectieve chagrijn zo veel groter dan in andere landen?

Engagement, of toch weer disco-idealisme? (19 september 2009):
De netwerk-idealisten
De
anti-globaliseringsbeweging, die rond het millennium in vrijwel alle ons omringende landen voor veel ophef zorgde, werd in Nederland nauwelijks serieus genomen. Weliswaar werden de boeken van Naomi Klein en Noreena Hertz gretig gelezen, maar het kwam niet tot protest op straat. Anti-globalisten bleven voor velen een soort krakers met een mobiele telefoon. Geen serieuze deelnemers aan het publieke debat.
De vraag ‘waarom niet?’ kunnen ze geen van allen simpel beantwoorden. Maar ergens raakt het aan het thema van hun volgende symposium: overvloed. En dan vooral: een overvloed aan beelden en informatie. ‘Onze ouders waren afhankelijk van twee tv-zenders en een paar kranten,’ zegt Steije Hofhuis. ‘Voor ons is er geen excuus meer om niet te weten wat de problemen zijn. Het gaat erom: wat doe je met al die informatie?’ Volgens
Hofhuis raak je daardoor ‘een beetje lamgeslagen’.
‘Ik zie bij mijn
generatie zo’n sterk realiteitsbesef,’ zegt Rob Wijnberg, ‘dat ze de optie om idealistisch te worden niet eens meer overwegen.’ Die realiteit is weliswaar overrompelend, maar klopt bij de Nederlandse jongere toch nog niet echt op de deur. ‘We zijn nog altijd enorm welvarend, onze zorgen zijn betrekkelijk en de grote problemen zijn abstract. Wij zien de economische crisis in cijfers en grafieken. Terrorisme is een soort alarmschaal met de kleuren groen, oranje en rood. Of het is letterlijk ver weg, in Irak of Afghanistan.’

Rechtstreeks uit William Blakes buurt of 'Je moet ook de duivel leren kennen om je te ontwikkelen' (Menno Pot Volkskrant 29 oktober 2016 bijlage Sir Edmund p. 54-59):
Ach wat, bij Kate Tempest loopt alles door elkaar. Haar poëzie is hiphop. Haar proza is poëzie. De stenen die de huizen bouwen is de romanbewerking van het album Everybody Down. Ze staat in de traditie van John Cooper Clarke, The Streets en Scroobius Pip, op het breukvlak waar literatuur, popmuziek en het grotestadsleven elkaar raken.
2. Boek: Wlliam Blake: The marrige of heaven and hell (1793)
The Marriage of Heaven And Hell is een poëtisch essay over de essentie van het leven: een tirade die toch altijd poëtisch blijft, vol rake observaties en maatschappijkritiek.
De boodschap? Je moet niet alleen God leren kennen om je te ontwikkelen, maar ook de duivel. Dat was nogal een bewering, in een tijd waarin beheersing de norm was. Zijn visie ging er bij jongeren natuurlijk goed in.
Lééf. Durf. Probeer. Maak fouten. Alleen dan kun je leren. ' The road of excess leads to the palace of wisdom. Of: ' You never know what is enough until you know what is more than enough. ' Het zijn Blake-citaten die ten grondslag liggen aan bijna alles wat ik schrijf. Je zou ze haast als mijn manifesten kunnen zien. Als iemand me ertoe heeft aangezet zelf te gaan dichten, dan was het Blake, die in zijn tijd voor gevaarlijke, alcoholistische gek werd versleten.
3. Schrijver: Sophocles
Vooral Sophocles greep me.
Van alle oude Grieken die ik las, legt hij het best de vinger op de tragische frictie tussen ons handelen en ons lot: in hoeverre heb je eigenlijk invloed op je wat je overkomt?
'Mijn roman The Bricks That Built The Houses speelt zich af in het Londen van vandaag, maar het is één en al Sophocles.
7. Land: Brazilië
'
In Engeland is kunst steeds meer iets voor hoogopgeleiden met geld geworden. De bovenste sociale laag is met kunst bezig, de onderste geeft er niets om. In Brazilië is dat gelukkig niet zo, en het droevige is: ooit was het in Europa ook zo. En plotseling dacht ik: als ik een piepkleine bijdrage zou kunnen leveren aan het herstel van die traditie, hoe kleinschalig ook, dan is mijn missie geslaagd.'

Johan Reijmerink DE ANDERE STEM Over het dialogisch dichterschap van Bernlef
Bernlef: dichter van het zwijgen en de taalwerkelijkheid
Bernlef legt zich vanaf 1977 toe op poëzie waarin het inhoudelijk steeds weer en steeds meer en ‘steeds onomwondener gaat om de essentie van het leven’ 48. Deze essentie kan enkel voor een moment in beelden worden betrapt. Daarmee reikt Bernlef naar de ervaringen die we ook terugvinden bij mystici als Meister Eckhart.49 Hij verlangt ernaar dat de essentie zich in al haar zuiverheid aan hem zal openbaren. Zijn poëzie doet onder meer denken aan de minimalistische muziek van de Amerikaanse componisten Philip Glass en Steve Reich, de beeldende kunst van Alberto Giacometti, zoals is te lezen in ‘Stilleven’ uit de bundel Stilleven (1979): ‘Iedere tekening staat op het punt het papier te verlaten.’50 Hij heeft daarmee definitief de anekdotische Barbarber-periode achter zich gelaten.

Willem Broens: 'In een artikel over Faverey en Meister Eckhart wees dichter C.O. Jellema op het feit dat God weliswaar onnoembaar is bij de mysticus, maar dat hij geen deus absconditus is, zich onttrekkend aan het bestaande. Dat stemt overeen met het beeld in Favereys gedicht, waar god - met een kleine letter - 'op aarde' is. Hoe de beschreven 'doorboring' van God vervolgens begrepen kan worden, blijkt uit Blanchots tekst over Meister Eckhart. Hij legt uit dat in de mystiek het 'ik' kan samensmelten met 'het goddelijke jij'. De eenheid die dan ontstaat, is anders dan alle gewone structuren van subject en object. Dat verklaart misschien waarom de mystieke gedichten bij Faverey ook vaak liefdesgedichten kunnen zijn, of gedichten over het 'ik'. Het denken over God blijkt vaak een denken over identiteit en identificatie. De erotische aspecten van Favereys mystieke gedichten komen aan de orde in de interpretatie van Heynders, die minder exclusief 'mystiek' is dan die van Jellema. Voor haar wijst het optreden van de vrouw, zoals in het bovenstaande gedicht, niet op 'bruiloftsmystiek', maar laat het een direct erotische interpretatie toe:'lichaam, genot en vervoering lagen dicht bij elkaar in een begrip als orewoet dat echec én extase omvat'.
'Door de herhaling van 'leegte' ontstaat er tussen die twee woorden, in de pauze van de komma, een nog overstijgende leegte. Tegelijk 'kantelt' de leegte in die komma. Daarna blijkt er immers toch nog iets te zijn: het gaat om leegte die ademt. In het typografisch wit. Je zou kunnen zeggen dat in deze 'bezieling' van de leegte rond het gedicht Favereys meest metafysische momenten schuilgaan. Een manier waarop Faverey 'het Niets' zou kunnen uitdrukken, is door de woorden zichzelf te laten tegenspreken, zodat hun eindresultaat ook niets is. De paradoxen die vaak voorkomen in zijn gedichten, draaien rond een scharnier, waarbinnen twee tegenstrijdige beweringen even waar kunnen zijn: waar dood ook leven is, of leegte ook niet-leegte. Dat scharnierpunt krijgt een plaats in het typografisch wit. Peter van Lier schreef over Faverey vanuit zenboeddhistisch perspectief, en wees erop dat zijn paradoxen 'typisch boeddhistisch' zijn. Voor Van Lier is het grote verschil dat Faverey de uiteindelijke 'Ja-ervaring' in het 'veld van de leegte' niet bereikt. Ik ben het daar niet mee eens. Ik heb de indruk dat Favereys poëzie wel degelijk af en toe raakt aan dat moment - alleen eerder in de witregels dan in de tekst. Bijvoorbeeld in de velden van wit die de op zichzelf staande, niet-talige dieren, bomen of mensen omringen: [...]

Zie de mens (VPRO boeken 2 oktober 2016):
Kunstredacteur/schrijver Hans den Hartog Jager (1968) is ook te gast met zijn boek Zie de mens. Dit is een fascinerend overzicht van de visie op de mens in de portretkunst van de afgelopen honderd jaar. Het portret is een belangrijk genre in de beeldende kunst – niets zo prettig als ongegeneerd kijken naar een ander. Het proces van de verandering van portrettering legde Hans den Hartog Jager vast door honderd portretten bij elkaar te brengen. telkens van één mens en uit elk jaar één. Het boek toont de meest uiteenlopende artistieke en sociale gebeurtenissen, van de nasleep van de Eerste Wereldoorlog, via het feminisme tot de celebrity-cultuur en de selfie. Zie de mens stimuleert om beter te kijken naar de kunst en naar de wereld om ons heen, en daarmee naar onszelf.

Bhagavad Gita leert al dat tat tvam asi het uiteindelijke doel van elk mens is, dus uit te vinden wie hij werkelijk is.

Dr. I.K. Taimni boek Śiva-Sūtra De hoogste werkelijkheid en hoe deze te realiseren
De eerste Sutra in deel III is bijna gelijk aan de eerste Sutra in deel I. Het is verstandig om dan ook meteen even te kijken naar de eerste Sutra in deel II. Er volgt dan een mooie aanhaling uit de Katha Upanishad 1-2-20: Het Paramatma dat in het hart van het individuele Atma verblijft, is ijler dan het ijlste en groter dan het grootse. Alleen degenen die volledig vrij zijn van alle soorten begeerte en zorgen kunnen het aan zijn glorie her-kennen. Door middel van de teksten uit de Upanishaden kunnen we een beter inzicht krijgen in: DAT ben jij; jij bent DAT (Tat Tvam Asi). We zijn wezenlijk van dezelfde aard als het Allerhoogste...
Deel III heeft mij persoonlijk het meest getroffen. Daarin wordt onder andere over het Wezen van een Mahatma gesproken. Dit deel is minder abstract en daardoor toegankelijker. Er wordt gezegd dat de Meesters ons willen doen inzien dat we goddelijk zijn.
De mens, ieder mens, is goddelijk kan voor ons zeer inspirerend en toepasbaar zijn. Deze zin kan een echte mantra worden. Het innerlijk herhalen van deze mantra kan onze benadering van de ander veranderen, immers: hij/zij is in wezen goddelijk…

Islam gaat terecht niet mee in het reli-polderen (Stefan Gärtner Volkskrant 26 augustus 2016 p. 17):
Religie en samenleving
Het zuiveren van religieuze uitingen, als de boerkini, uit het publieke domein, is de verkeerde weg.
Als kinderen bang zijn, sluiten ze hun ogen. Wat zij niet zien, bestaat niet meer. Het gevaar lijkt bezworen. Dezelfde infantiele strategie gebruiken westerse landen waar het gaat om religie. Door deze uit het publieke leven te bannen, lijken haar gevaarlijke trekken onschadelijk gemaakt. De scherpe kantjes zijn er afgehaald, maar de heilzame eveneens.
Als Nederland godsdienst neutraliseert om haar gevaren te bezweren, worden deze positieve trekken even-eens van tafel geveegd.
Religie is echter niet alleen oorzaak van conflict en geweld, maar tevens van cohesie en engagement. Omdat dit de meeste burgers niet meer voor ogen staat, gooien zij het religieuze kind met het badwater weg. Ogen dicht.

Strand (Jean-Pierre Geelen Volkskrant 25 augustus 2016 katern Vonk p. 3):
Waar zomergeluk heerste, marcheert nu de Franse modepolitie. 'Mevrouw, hier dragen wij enkel reetveters.'
Dinsdag zag ik een jong stel voorbijgaan; zichtbaar moslims, duidelijk verliefd. Zij droeg een tuniek op een spijkerbroek. En een lange hoofddoek. Die moest volgens de islamitische leer haar schoonheid verbergen, net zoals de boerkini vormen moet verhullen. 'Een ontkenning van het vrouwelijk lichaam', aldus de Franse rechter.
Ik heb geprobeerd het niet te zien, maar bij de vrouw die mij op het strand passeerde, spatte haar schoonheid overal doorheen. Of een hoofddoekje en boerkini vrouwen onderdrukken, weet ik niet zo goed. Wel weet ik nu: ze werken niet.

'Mijd zelfhulpboeken, ze maken je narcistisch' (Marco Visscher interviewt Svend Brinkmann Trouw 21 augustus 2016):
Of hij weleens een boek over persoonlijke groei heeft gelezen? Met een armgebaar wijst de Deense psycholoog Svend Brinkmann naar de boekenkast tegen de muur van zijn werkkamer.
Zijn boek over de zelfhulpcultuur is zojuist vertaald. De titel, 'Standvastig: Onder alle omstandigheden jezelf blijven', past uitstekend in het rijtje met zus-en-zoveel wetten voor succes en leven in het nu. Voor de zekerheid heeft zijn uitgever op de kaft gezet: '#1 anti-zelfhulp bestseller'.
Voor een boek tégen de zelfhulpcultuur staan er aardig wat adviezen in over hoe we ons leven moeten leiden.
"Klopt. Het boek is ten dele een ironische parodie op het zelfhulpgenre, maar de ironie is wel degelijk serieus. Mijn doel is te komen tot een culturele kritiek over het egocentrisme van onze tijd door gebruik te maken van het genre dat dit egocentrisme vertegenwoordigt."

Het is oké om te verliezen (Asha ten Broeke Volkskrant 26 augustus 2016 p. 16):
Als het allemaal niet zo wrang was, zou ik Maurits Hendriks dankbaar zijn. Het gebeurt immers niet vaak dat iemand zo treffend in het klein iets illustreert dat in het groot misgaat in onze maatschappij.
Het is een ideologie waarbij de zelfhulpindustrie garen spint. Die verkoopt miljoenen boeken, gevuld met de illusie dat falen een hoogstpersoonlijk issue is. 'Ze staan voor een heel beperkte, individualistische benadering van problemen', zei de Deense psycholoog Svend Brinkmann deze week in Trouw. Hij noemt zelfhulpboeken 'een symptoom van een problematische cultuur waarin we proberen te overleven door onszelf op onszelf te richten.' Het maakt dat grotere, structurele, maatschappelijke kwesties blijven liggen, merkt hij op.
De enigen voor wie de neoliberale leugen troost noch bezwering biedt, zijn de mensen die al veel verloren hebben; de zieken, de zwakken, de overvraagden, de gediscrimineerden, de pechvogels. Zij weten vaak dondersgoed dat het niet hun mindset was, laat staan hun schuld - er kan een hoop gebeuren in een mensenleven waarover je geen controle hebt. Het zou fijn zijn als we dat als samenleving zouden erkennen: verliezen hoort bij het bestaan. Het is gewoon soms het onvermijdelijke gevolg van het feit dat je iets hebt durven proberen. Dat is niet iets negatiefs, of iets dat koste van alles vermeden moet worden. We kunnen niet allemaal altijd winnaars zijn. En dat is oké.

Rob Riemen Wachten op de barbaren
De Europese geschiedenis is weliswaar mede getekend door brandstapels, guillotines, slavernij en concentratiekampen, maar dat alles is voorbij. Bij ons heerst nu beschaving – of althans, dat denken we. Wereldwijde recente gebeurtenissen illustreren dat ook vandaag de dag wreedheid en barbarij aan de orde zijn. Het is daarom van onontkoombaar belang om niet te vragen ‘wie zijn de barbaren?’, maar ‘hoe beschaafd zijn wij eigenlijk?’'
Omwille van het voortbestaan van onze eigen beschaving moeten we beginnen met onszelf een aantal ongemakkelijke, want kritische vragen stellen.
9: Maar heeft Nietzsche gelijk als hij in 1880 in een van de nagelaten fragmenten voor zijn boek Morgenrood schrijft:
'Een tijdperk van barbarij begint, en de wetenschappen zullen hem dienen!' Zal dan de ratio, zal rationalisme uitkomst bieden als pijler voor ons beschavingsideaal?
Ondertussen groeit overduidelijk het politie-maatschappelijke onbehagen in de maatschappij.
Donald Sassoon Beschaafde imperialisten
In meerdere Europese landen is het beschimpen van mensen met een andere etniciteit opnieuw onderdeel geworden van de heersende politieke trend: ‘wij’ en ‘zij’ staan loodrecht tegenover elkaar. Maar racistische sentimenten zijn al lange tijd gemeengoed in de Westerse wereld, als pijnlijke erfenis van de van bekeringsijver doortrokken visie van het negentiende-eeuwse liberalisme dat in de koloniale tijd al tot superioriteitsgevoelens leidde. Alleen als we het menselijk ras als ondeelbaar gaan beschouwen, kunnen we ons werkelijk beschaafd gaan noemen.
Ik durf te beweren dat zij die het menselijk ras als ondeelbaar beschouwen, de werkelijke beschaafden zijn - zij die het standpunt hebben overgenomen van Diogenes van Sinope, die, gevraagd naar zijn herkomst, trots antwoordde:
'Ik ben een wereldburger.'
156: Door zich superioriteit aan te meten, gedroegen de beschaafden zich als 'barbaren', aangezien ook de barbaren meenden de beshaafden te zijn.
157: Deze morele blindheid was David Hume al opgevallen. In zijn ATreatise of Human Nature, verschenen tussen 1738 en 1740, merkte hij in het derde boek over de moraal op dat
'wij meer sympathie hebben voor personen die ons nabij staan dan voor personen die ver van ons af staan, meer voor bekenden dan voor vreemdelingen, meer voor onze landgenoten dan voor buitenlanders'. Hij voegde daar echter onmiddelijk aan toe dat morele oordelen niet zouden mogen berusten op dergelijke irrationele gevoelens. Als iets moreel geldig is in Engeland, is dat eveneens moreel geldig in China.
Op een paradoxale manier zouden we IS er dankbaar voor mogen zijn dat het ons superioriteitsgevoel versterkt; de beweging zorgt dat we ons beschaafder voelen dan we zijn.

Antonie Börger kies: Vademecum Wijsgerige Ideeën, Ruimte en Tijd: Onder de indruk van de ontdekkingen van Isaac Newton, hield Kant zich vooral met kosmologische problemen bezig (zie kosmologie). Hij stelde een theorie op ter verklaring van het ontstaan van ons zonnestelsel: dit zou op louter mechanische wijze zijn ontstaan uit een oernevel door middel van aantrekkende en afstotende krachten, gehoorzamend aan de gravitatie. Deze theorie is later door Pierre Simon de Laplace, die Kants geschrift niet kende, opnieuw naar voren gebracht. Men spreekt daarom van de Kant-Laplace-theorie. Naast dit rationalistische standpunt werd Kant onder invloed van het Engelse empirisme, vooral van David Hume, gebracht tot een sceptischer houding, met als gevolg een nadere bezinning op de mogelijkheden en de grenzen van de metafysische kennis. Hij deed een felle aanval op de Zweedse ‘ziener’ Emanuel Swedenborg wegens diens zgn. kennis van hogere werelden en betwijfelt daarmee tegelijk de waarde van veel metafysische kennis (1766). Steeds meer kwam hij ertoe een duidelijk onderscheid te gaan maken tussen de door het verstand gekende en de door de zintuigen waargenomen wereld. Dit leidde o.a. tot het inzicht dat ruimte en tijd subjectieve kenvormen zijn, in tegenstelling tot zijn eerdere opvatting, dat de ruimte een absolute realiteit bezit en los van het menselijk kennen bestaat (zie bijv. tijd, natuurfilosofie). Zo kan men in de oratie van 1770 al de voorafschaduwing zien van het latere kritische standpunt.

Wim de Lobel (kies: Artikelen) boek De eeuwige generatie, Blauwdruk, (p. 28): Het scheppend vermogen van het heelal blijkt dus logisch doordacht te berusten op zelforganiserende processen. Paul Davies, de Engelse hoogleraar in de theoretische natuurkunde oppert in zijn boek Blauwdruk van de kosmos een opmerkelijke theorie. Hij stelt namelijk dat: Materie en energie van nature een neiging hebben tot zelforganisatie. Ook wijst hij op: het bestaan van logische organiserende principes. Verder constateert hij dat het creatieve heelal zijn eigen zelfbewustzijn organiseert. Volgens de wis – en natuurkundige Hans de Heer berust het wordings – en ontwikkelingsproces dat leidt tot bewustzijn, aanvankelijk op een wisselwerking tussen oer-informatie en elkaar aftastende interactieve bewegingsvormen.
P. 70, In de brahmaanse kennis komt het besef tot uitdrukking, dat er sprake is van een samenhang en een structureel verband tussen de Micro – en Macrokosmos.
P 87: In het bewustzijn vallen microkosmos en macrokosmos samen, weerspiegelen elkaar.

Wim de Lobel, boek De Eeuwige Generatie (p. 43): Heidegger verwijst naar een aantekening van Nietzsche, die hij na zijn Zarathustra heeft gemaakt (±1885), naar aanleiding en ter definiëring van het zijn van het wordingsproces. Heidegger citeert: “Aan het worden (wording) het karakter van het zijn te geven – dat is de hoogste wil tot macht.” Verder zegt Heidegger: “Het zijn, dat Nietzsche hier denkt, is de eeuwige wederkeer van hetzelfde.”

De kwintessens van het rapport 'E i V' is dat de tegenstelling aan elke crisis ten grondslag ligt.
De theosofie beweert dat niet te scheiden wederzijdse verbondenheid op kwantumniveau de fundamentele realiteit van het hele universum is en dat zich relatief onafhankelijk gedragende delen slechts bepaalde en toevallige vormen binnen dit geheel vormen.’ Deze ‘ongedeelde heelheid’, deze onderliggende procesmatige eenheid, deze ‘wederzijdse verbondenheid’, bestaat omdat al het leven één is. Dat wil zeggen dat het leven alles doordringt, alles in de natuur activeert (inclusief natuurlijk de mens). Het is één leven, het goddelijke, dat zichzelf manifesteert in ontelbare vormen.

Kauw de leerling niet voor wat hip is (Anouk Zuurmond Volkskrant 8 februari 2016 p. 18):
Docenten hebben de verantwoordelijkheid om jongeren onze wereld met zijn tradities te laten kennen.
De oproep van Christiaan Weijts om de verplichte canonieke werken op de leeslijst in te ruilen voor de 'lévende boeken' van de jonge generatie schrijvers kon op instemming rekenen. Toegegeven, makkelijk is het niet om jongeren kennis te laten maken met de klassieken. Gelukkig hebben veel docenten er terecht op gewezen dat ze een reeks van didactische strategieën hebben om deze canonieke werken succesvol te bespreken. Frank van Pamelen laat zien hoe ook dichters en acteurs hieraan een bijdrage kunnen leveren (O&D, 27 januari).
Koester canon
Toch verdedigt Arendt de overdracht van traditie in het onderwijs niet alleen met een beroep op het verleden. Het conservatisme van Arendt is vooral gebaseerd op haar liefde voor vernieuwing, op wat de toekomst ons zal brengen. Ze gebruikt daarvoor het begrip 'nataliteit', waarmee ze niet alleen verwijst naar de geboorte van een mens, maar ook naar al het nieuwe begin dat deze wereld met zich meebrengt: het vermogen van de mens om volstrekt origineel te denken en schrijven.
Juist om het vermogen tot vernieuwing van de toekomstige generatie te koesteren, moeten docenten vooral niet de misstap begaan door zélf te dicteren hoe die vernieuwing vorm moet krijgen. Arendt legt uit dat 'wij ouden' alleen onze hoop kunnen vestigen op elke toekomstige generatie wanneer we dat nieuwe niet proberen in de hand te krijgen - wanneer we bijvoorbeeld onze leerlingen alleen die literaire werken zouden voorschotelen waarvan wij denken dat ze hip en jong zijn.
De ontwikkelingen in de kunst of de politiek zijn afhankelijk van vernieuwingen: daarom is het van cruciaal belang dat docenten leerlingen niet hun eigen kans op het nieuwe ontnemen, concludeert Arendt. Wanneer je dus écht een liefhebber bent van jonge generaties schrijvers, koester dan de canon in je curriculum.

Ik wil de heilsleer van de islamisten begrijpen (Hans Achterhuis Volkskrant 18 november 2015 p. 25):
Natuurlijk heeft premier Rutte gelijk wanneer hij 'onze manier van leven' bedreigd acht door de terreurdaden in Parijs en natuurlijk horen terrasjes en poppodia hierbij. Maar er wordt meer bedreigd: het vrije denken om de wereld te begrijpen.
Elke keer als ik betoog dat het belangrijk is om de opkomst en het optreden van islamisten te begrijpen, word ik door een columnist - dit keer Elma Drayer - weggezet als een naïeve studeerkamergeleerde die begrip toont voor zielige terroristen.
Mijn poging tot begrijpen is nu juist gebaseerd op de filosofe Hannah Arendt, die in een aantal grote studies probeerde te 'begrijpen' waarom het nazisme op veel Duitsers, onder wie filosofische collega's en vrienden, grote aantrekkingskracht uitoefende.
Al dit soort studies om het nazisme te begrijpen, kunnen volgens Drayer kennelijk de prullenbak in. Hitler en zijn kompanen waren immers even glashelder over hun beweegredenen als 'de luitjes van Islamitische Staat'. In drie zinnen kun je weergeven waar het hen om ging.
Stap verder
Mag ik in mijn poging tot begrijpen toch nog een stap verder gaan? George Orwell was een van de eersten die in de jaren dertig van de vorige eeuw het nazisme begreep en daardoor juist kon oproepen om het te bestrijden. Orwell zei zelf dat hij het gevaar ervan onderkende, omdat hij bij zichzelf nazistische trekjes als mogelijkheid ontdekte.
In mijn pogingen om de heilsleer van IS te begrijpen, ontdek ik ook sporen ervan in de christelijke Europese ziel. Er heeft altijd een nauwe band tussen monotheïsme en geweld bestaan. Waarom is het ons moderne mensen gelukt om die grotendeels te overwinnen, waarom steekt ze bij islamisten in extreme mate weer de kop op?
Dit soort vragen lijken mij onontkoombaar om het nieuwe fenomeen van het moslimterrorisme beter te begrijpen en te bestrijden.

Gert-Jan Seegers Het hart van de Europese cultuur is leeg (Volkskrant 29 december 2009):
Bolkestein meent dat het Christendom ons heeft opgezadeld met een schuldcomplex en een gebrek aan zelfvertrouwen. Maar de politiek filosofe Hannah Arendt stelt dat juist vergeving een van de belangrijkste christelijke bijdragen aan de westerse cultuur is geweest. Die vergeving is in persoonlijke verhoudingen een bevrijdende kracht, maar heeft in de publieke orde nooit het onrecht door de vingers willen zien. Liefde die alles goedpraat, heeft niets met het christelijk geloof te maken. Vergeving die uit haar christelijke context wordt gehaald en in een seculiere samenleving tot publieke moraal wordt verheven, leidt tot een slapheid die niets met het christendom heeft uit te staan. De uitdaging van de Islam legt het lege hart van van de Europese cultuur bloot. Ze leidt tot een onzekerheid die Bolkestein terecht aanklaagt. Maar het is de onthoofding die de kip doet waggelen en het is de doorgehakte wortel die de boom doet verdorren. Alleen een nieuwe geboorte kan ons redden.

Friedrich Nietzsche
Übermensch
An einen Fortschritt in der Geschichte der Menschheit – oder in der Welt überhaupt – glaubt Nietzsche nicht. Für ihn ist folglich das Ziel der Menschheit nicht an ihrem (zeitlichen) Ende zu finden, sondern in ihren immer wieder auftretenden höchsten Individuen, den Übermenschen. Die Gattung Mensch als Ganzes sieht er nur als einen Versuch, eine Art Grundmasse, aus der heraus er „Schaffende“ fordert, die „hart“ und mitleidlos mit anderen und vor allem mit sich selbst sind, um aus der Menschheit und sich selbst ein wertvolles Kunstwerk zu schaffen. Als negatives Gegenstück zum Übermenschen wird in Also sprach Zarathustra der letzte Mensch vorgestellt. Dieser steht für das schwächliche Bestreben nach Angleichung der Menschen untereinander, nach einem möglichst risikolosen, langen und „glücklichen“ Leben ohne Härten und Konflikte. Das Präfix „Über“ in der Wortschöpfung „Übermensch“ kann nicht nur für eine höhere Stufe relativ zu einer anderen stehen, sondern auch im Sinne von „hinüber“ verstanden werden, kann also eine Bewegung ausdrücken. Der Übermensch ist daher nicht unbedingt als Herrenmensch über dem letzten Menschen zu sehen. Eine rein politische Deutung gilt der heutigen Nietzscheforschung als irreführend. Der „Wille zur Macht“, der sich im Übermenschen konkretisieren soll, ist demnach nicht etwa der Wille zur Herrschaft über andere, sondern ist als Wille zum Können, zur Selbstbereicherung, zur Selbstüberwindung zu verstehen.
Wille zur Macht
Der „Wille zur Macht“ ist erstens ein Konzept, das zum ersten Mal in Also sprach Zarathustra vorgestellt und in allen nachfolgenden Büchern zumindest am Rande erwähnt wird. Seine Anfänge liegen in den psychologischen Analysen des menschlichen Machtwillens in der Morgenröte. Umfassender führte es Nietzsche in seinen nachgelassenen Notizbüchern ab etwa 1885 aus.
Zweitens ist es der Titel eines von Nietzsche auch als Umwertung aller Werte geplanten Werks, das nie zustande kam. Aufzeichnungen dazu gingen vor allem in die Werke Götzen-Dämmerung und Der Antichrist ein.
Drittens ist es der Titel einer Nachlasskompilation von Elisabeth Förster-Nietzsche und Peter Gast, die nach Ansicht dieser Herausgeber dem unter Punkt zwei geplanten „Hauptwerk“ entsprechen soll.
Die Deutung des Konzepts „Wille zur Macht“ ist stark umstritten. Für Martin Heidegger war es Nietzsches Antwort auf die metaphysische Frage nach dem „Grund alles Seienden“: Laut Nietzsche sei alles „Wille zur Macht“ im Sinne eines inneren, metaphysischen Prinzips, so wie dies bei Schopenhauer der „Wille (zum Leben)“ ist. Die entgegengesetzte Meinung vertrat Wolfgang Müller-Lauter: Danach habe Nietzsche mit dem „Willen zur Macht“ keineswegs eine Metaphysik im Sinne Heideggers wiederhergestellt – Nietzsche war ja gerade Kritiker jeder Metaphysik –, sondern den Versuch unternommen, eine in sich konsistente Deutung alles Geschehens zu geben, die die nach Nietzsche irrtümlichen Annahmen sowohl metaphysischer „Sinngebungen“ als auch eines atomistisch-materialistischen Weltbildes vermeide. Um Nietzsches Konzept zu begreifen, sei es angemessener, von den (vielen) „Willen zur Macht“ zu sprechen, die im dauernden Widerstreit miteinander stehen, sich gegenseitig bezwingen und einverleiben, zeitweilige Organisationen (beispielsweise den menschlichen Leib), aber keinerlei „Ganzes“ bilden, denn die Welt sei ewiges Chaos.
Zwischen diesen beiden Interpretationen bewegen sich die meisten anderen, wobei die heutige Nietzscheforschung derjenigen Müller-Lauters deutlich näher steht. Gerade der Begriff Macht weist jedoch bei Nietzsche (mit seiner stets auf das gesunde Individuum ausgerichteten Weltanschauung) auf neuere positive Verständnisformen voraus, wie wir sie z.B. bei Hannah Arendt[41] finden – hier jedoch bezogen auf den Menschen in der Gesellschaft: die grundsätzliche Möglichkeit aus sich heraus gestaltend „etwas zu machen“.
Ewige Wiederkunft
Nietzsches zuerst in Die fröhliche Wissenschaft auftretender und in Also sprach Zarathustra als Höhepunkt vorgeführter „tiefster Gedanke“, der ihm auf einer Wanderung im Engadin nahe Sils-Maria kam, ist die Vorstellung, dass alles Geschehende schon unendlich oft geschah und unendlich oft wiederkehren wird. Man solle deshalb so leben, dass man die immerwährende Wiederholung eines jeden Augenblickes nicht nur ertrage, sondern sogar begrüße. „Doch alle Lust will Ewigkeit – will tiefe, tiefe Ewigkeit“[42] lautet folglich ein zentraler Satz in Also sprach Zarathustra. Eng mit der „Ewigen Wiederkunft“, für die Nietzsche trotz seiner nur sehr oberflächlichen naturwissenschaftlichen Bildung auch wissenschaftliche Begründungen zu geben versuchte, hängt wohl der Amor fati (lat. „Liebe zum Schicksal“) zusammen. Dies ist für Nietzsche eine Formel zur Bezeichnung des höchsten Zustands, den ein Philosoph erreichen kann, die Form der höchstgesteigerten Lebensbejahung.[43] Über die „ewige Wiederkunft“, ihre Bedeutung und Stellung in Nietzsches Gedanken herrscht keine Einigkeit. Während einige Deuter sie als Zentrum seines gesamten Denkens ausmachten, sahen andere sie bloß als fixe Idee und störenden „Fremdkörper“ in Nietzsches Lehren.

Mrs Piketty (Bob Witman Volkskrant 12 december 2015 bijlage Sir Edmund p. 72-79):
Sociologe Saskia Sassen, bekend door haar onderzoeken naar globalisering en migratie, is zo gepassioneerd van haar vak dat alle voorkeuren die ze met ons deelt eraan raken - van activistische kunst tot een boek van haar echtgenoot (de al even beroemde socioloog Richard Sennet).
Ze vormen misschien wel het beroemdste sociologenechtpaar ter wereld, Saskia Sassen en Richard Sennett. De Amerikaan Sennett is befaamd om zijn essayistiek over de creërende mens, zijn tijd en zijn gebouwde omgeving. Sassen (Den Haag, 1949) schrijft over globalisering en economische structuren die diep ingrijpen op ons dagelijks leven.
'Mensen denken dat wij de godganse dag serieuze discussies voeren. Nou, eigenlijk doen we dat nooit.'
Van Sassen verscheen onlangs Uitstoting, brutaliteit & complexiteit in de wereldeconomie. Het bezorgde haar de bijnaam 'de vrouwelijke Piketty', naar de Franse wetenschapper die groeiende economische ongelijkheid op de agenda kreeg. Sassen schetst een scenario waarin steeds meer mensen - ook in rijkere landen - worden buitengesloten van welvaart. Het flitskapitaal financiert minder echte handel en producten, maar hult zich in complexe financiële constructies waarop toezichthouders en de politiek nauwelijks greep hebben.
'Na de Tweede Wereldoorlog werd het geld geïnvesteerd in het produceren van goederen', zegt Sassen. 'De consumptiemaatschappij leverde winst en banen op. Natuurlijk waren er ook grote verschillen tussen arm en rijk en werden er mensen uitgebuit, maar toen profiteerden grote groepen van de welvaart. Het was een inclusieve economie.'
Nu verdwijnt het kapitaal in complexe hypotheekportefeuilles of in veel te luxe onroerend goed waar niemand woont, maar dat puur als belegging wordt gekocht. 'Het is een vorm van roofdiergedrag, het holt de sociale structuur van de stad, van de samenleving uit.' De negatieve effecten zijn niet alleen sociaal en economisch, maar ook ecologisch. 'Het is een bruut systeem. Ik vergelijk het weleens met mijnbouw. De mineralen worden gedolven, het landschap blijft verwoest en leeg achter.'

Werklozen van Wall Street (Peter Giesen Volkskrant 14 maart 2009):
De Amerikaanse socioloog Richard Sennett gelooft, kredietcrisis of niet, in de veerkracht van de samenleving.
Sennett houdt kantoor in een van de torens van de London School of Economics. Hij is een wetenschapper die filosofische vergezichten onderbouwt met etnografisch onderzoek naar toonaangevende groepen, zoals fabrieksarbeiders uit Boston in de jaren zeventig, whizz kids uit Silicon Valley in de jaren negentig en nu naar het nieuwe kantoorproletariaat van Wall Street. Zijn grote thema is de invloed van de economie op de cultuur. De westerse manier van leven wordt steeds vluchtiger, betoogde hij in zijn boek De cultuur van het nieuwe kapitalisme uit 2006. Sinds de jaren tachtig is de ster van managers en consultants gerezen. Zij verdienden enorme bedragen, zonder dat zij veel hoefden te weten van de producten die hun bedrijf maakte. De directeur van een autofabriek kon net zo goed directeur van een dropfabriek worden, of van een school of ziekenhuis. Management werd gezien als een neutraal en universeel proces, waarin het eigenlijke product als een black box werd rondgeschoven.Deze cultuur ging ten koste van degelijk vakmanschap, stelde Sennett met nog meer kracht in De ambachtsman uit 2008. De vakman houdt van het product dat hij maakt, los van de vraag hoeveel hij ervan kan verkopen.

Werkbezoek of Aboutaleb op werkbezoek in Saoedi-Arabië: lastig (Bert Wagendorp Volkskrant 26 november 2015 p. 2):
Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam vertrekt vandaag voor een vierdaags bezoek aan Saoedi-Arabië. Daar is niet iedereen blij mee. In Saoedi-Arabië worden mensenrechten geschonden en bovendien krijgt IS financieel steun van rijke Saoediërs. Terwijl Aboutaleb juist pleit voor het 'wegvagen' van de terreurgroep.
The New York Times publiceerde een week geleden een stuk van Kamel Daoud, columnist van de Algerijnse krant Quotidien d'Oran. Daarin beschreef Daoud Saoedi-Arabië als 'een IS dat het gemaakt heeft'. 'IS heeft een moeder, de invasie van Irak', schreef hij, 'maar het heeft ook een vader, Saoedi-Arabië en zijn religieus-industriële complex.'
Ahmed Aboutaleb gaat in Saoedi-Arabië onder meer bezoeken brengen aan grote jongens als Sabic (petrochemie) en Aramco (olie). Die zorgen in de Rotterdamse haven voor veel omzet en banen.
Ik vermoed dat Aboutaleb niet helemaal zonder twijfels afreist. Althans, de moedige Aboutaleb die we kennen van zijn uitgesproken opvattingen. Hopelijk laat hij tijdens zijn ontmoeting met studenten van de King Saud Universiteit nog een glimp van die Aboutaleb zien.
Maar in Riyad arriveert vandaag in de eerste plaats de Hollandse koopman Aboutaleb, die zich gedwongen ziet even een oogje toe te knijpen. Zakendoen en rechtlijnige opvattingen verdragen elkaar nu eenmaal niet altijd even goed.

J.A. de Vries Alternatieve geneeskunde en de wetenschap
Wetenschap is een model dat materie en geest verbind. Er zijn andere modellen die datzelfde op andere manieren doen. Complementaire geneeswijzen zijn gebaseerd op zulke andere modellen.
De westerse opvatting van wetenschap heeft kennelijk een soort van universele geldigheid waar niet vanaf mag worden geweken wanneer men onderzoek doet. Om misverstand te voorkomen: er zitten niet alleen nadelen aan het wetenschappelijk denken, en de westerse onderzoeksmethoden binnen de reguliere gezondheidszorg. Deze traditie heeft vele zegeningen voor de mensheid voortgebracht in de loop der eeuwen en is als zodanig onomstreden. De verworvenheden van de moderne geneeskunde zijn verbazingwekkend. De westerse wetenschapstraditie is echter niet alleen zaligmakend. Dit moge blijken uit het feit dat de eeuwen oude Chinese beschaving nooit een wetenschapstraditie heeft gekend of ontwikkeld, maar toch door de eeuwen heen er in is geslaagd een hoog ontwikkelde en effectieve geneeskunde te cultiveren.

Smeed coalitie tussen moslims en het Westen (Tineke Benema Volkskrant 18 november 2015 p. 24):
Moslims in Europa en het Midden-Oosten willen ook wonen in een democratische rechtsstaat. Betrek hen als bondgenoten bij de strijd tegen IS.
Wij-zij-denken
Het wij-zij-denken in de westerse publieke opinie en media ontwricht onze samenleving en de westerse regeringen hebben te weinig gedaan om dat beeld te nuanceren. Door moslims met extremisten te laten identificeren, bedien je je van dezelfde strategie als de terroristen, je valt namelijk onschuldigen aan.
Laten westerse overheden programma's opzetten om kennis te verspreiden over het Midden-Oosten en islam, op school, onder beleidsmakers, docenten. Zorg dat jongeren van het Morgenland en Avondland elkaar ontmoeten en ondernemingen op touw gaan zetten.
Van eminent belang is te begrijpen waarom een groot deel van de wereld 'ons' haat. Deze haat is niet irrationeel, maar politiek en historisch bepaald. IS heeft zich vaak bediend van het akkoord van Sykes en Picot uit 1916, waarin de Britten en de Fransen de regio in invloedssferen verdeelden, om zijn daden te rechtvaardigen. Alle Arabieren weten waar dit over gaat, maar in het westen bijna niemand. Die kloof moet gedicht.

Zinderende intensiteit (Persis Bekkering Volkskrant 10 oktober 2015 bijlage Sir Edmund p. 30-31):
Het leven van Karl Ove Knausgård wordt beheerst door zijn allang overleden dominante, kille vader. De enige manier om zich van hem te bevrijden, is door in manisch tempo te schrijven. 'Vrouw', het laatste deel van zijn serie 'Mijn strijd', is essayistischer dan ooit.
Het begin van mijn Knausgård-verslaving is echter exact te lokaliseren, want in mijn beduimelde exemplaar heb ik vanaf bladzijde 196 bijna elke pagina volledig onderstreept in slordige halen. 'Schrijven houdt in wat bestaat uit de schaduw te halen van wat we weten', is het eerste wat ik heb onderstreept.
Het is alsof zijn pen een lampje is dat steeds een schemerig hoekje van het leven belicht en hoewel de auteur wel degelijk nadenkt over een opbouw en structuur, voelt het toch vrij willekeurig: of hij nu de glinsterende natte straten van Bergen beschrijft, of het Zweedse gelijkheidsideaal bekritiseert, hij beschijnt het met evenveel aandacht. Soms schudt de lamp van opwinding over zo veel schoonheid, soms laat hij haar bijna zakken van ellende, maar het is steeds dezelfde lamp.
Bonkiger
In Vrouw zijn beide uitersten nog sterker aanwezig dan in de eerdere delen. Knausgård beschrijft de periode vlak voor het uitkomen van het eerste deel (Vader), de verschrikkelijke woede van zijn oom daarover, tot aan het voltooien van deel zes; als zijn vrouw Linda net een manisch-depressieve periode achter de rug heeft. Etc.
Maar aan het slot, over de ziekte van Linda, is daar weer die zinderende intensiteit die het lezen van Mijn strijd zo koortsachtig maakt. Sinds ik het boek dichtsloeg, bekijk ik de wereld anders: in hd. Ik zie meer. Niet alleen de druppels aan een kopje koffie, maar ook de sociale krachten die ons leven sturen. Dankzij Knausgård zijn de
schaduwen korter geworden.

De literatuur uit het leven in Karl Ove knausgard (Arjan Peters Volkskrant 10 oktober 2015 Volkskrantmagazine p. 13-17):
Toen het laatste deel van Mijn strijd erop zat, besloot Karl Ove Knausgård nooit meer te schrijven. Dat blijkt intussen mee te vallen.
Ik heb geen roman meer geschreven, alleen essays en artikelen. Losse dingen. Er komen nu vier boeken uit binnen een jaar.'
Pardon
'Klein werk hoor, niet meer dan duizend pagina's. Vier boeken met stukken van elk zo'n tweehonderdvijftig pagina's, die telkens door het seizoen zijn geïnspireerd. Herfst is zojuist verschenen, Winter heb ik ook al af, en je kunt wel raden welke twee delen volgend voorjaar verschijnen. Geen verhalen of fictie, maar teksten en beschouwingen. De cyclus draag ik op aan mijn jongste dochtertje Anna, die nu anderhalf jaar is en nog een flink tijdje zal moeten wachten voordat ze het kan lezen. Ze komt er niet in voor, maar het is voor haar. Mijn andere drie kinderen, Vanja die nu 11 is, Heidi die 8 is en John die 6 is, spelen alle drie al een rol in Mijn Strijd. Anna is na de voltooiing daarvan geboren.'
Ik dacht dat je genoeg had van een cyclus schrijven?
Schouderophalend: 'Het ging een beetje vanzelf. Eigenlijk heb ik na Mijn Strijd geen rust genomen. Ik heb elke dag verder gewerkt. Zo gaat het bij mij.'
Een jaar geleden sprak ik je vrouw Linda, ook hier in Malmö. Ze had uitgekeken naar het moment dat je klaar zou zijn met Mijn Strijd en droomde van het leven daarna. Samen reisjes maken.
'Zoiets zei ze, ja. Door Mijn Strijd ben ik van de schrijfkramp bevrijd die ik daarvoor had: het liep weer, het stroomde. Een geschenk voor een schrijver. Daar moest ik mee doorgaan.'
Een passage uit Vrouw: 'Als ik op het toneel met het publiek zit te praten, is de afstand groot. Daar kan ik mee omgaan en dan kan ik openhartig en hartelijk zijn. Als ik daarna samen met de organisatoren aan een tafel zit te eten, is de afstand tot hen klein, maar die in mezelf groot. Dan zeg ik niets en maak ik een tamelijk afwijzende en kille indruk, zeker niet hartelijk en openhartig zoals vlak daarvoor op het podium. Het is net alsof het nu ik een naam krijg, mogelijk wordt zo te zijn als ik eigenlijk ben of me voel, maar alleen in geënsceneerde situaties, niet in het normale, sociale verkeer. Daarom voel ik me daarna zo vals, hoewel ik eigenlijk meer mezelf ben geweest.'
Een passage uit Vrouw: Als ik op het toneel met het publiek zit te praten, is de afstand groot. Daar kan ik mee omgaan en dan kan ik openhartig en hartelijk zijn. Als ik daarna samen met de organisatoren aan een tafel zit te eten, is de afstand tot hen klein, maar die in mezelf groot. Dan zeg ik niets en maak ik een tamelijk afwijzende en kille indruk, zeker niet hartelijk en openhartig zoals vlak daarvoor op het podium. Het is net alsof het nu ik een naam krijg, mogelijk wordt zo te zijn als ik eigenlijk ben of me voel, maar alleen in geënsceneerde situaties, niet in het normale, sociale verkeer. Daarom voel ik me daarna zo vals, hoewel ik eigenlijk meer mezelf ben geweest.
'Optreden voor een zaal gaat vaak goed, want het publiek luistert en je hoeft je niet met hen te verstaan. Schrijven en optreden, dat lukt omdat er voor allebei geen interactie nodig is. Maar daarna vind ik het moeilijk, als ik met andere mensen moet praten. Adolf Hitler had volgens mij hetzelfde: die kon een volle zaal toespreken, maar had moeite met een persoonlijk gesprek.'
Zie je mensen vaak denken: die Knausgård schrijft boeken vol over zijn leven en praat een avond op het toneel, maar na afloop aan de bar komt er geen stom woord uit?
'Altijd. En dan denken ze dat ik een arrogante kwast ben of geen belangstelling heb voor anderen. Het is exact het omgekeerde; het kan me veel schelen, ik zie en voel alles, maar het blijft voor mij ingewikkeld om mezelf in een klein gezelschap aan de praat te krijgen.
'Wanneer je schrijft, of de geest krijgt tijdens een optreden, kun je tot in het extreme denken en praten. Maar in een doorsneeconversatie met een willekeurig iemand gaat het er helemaal niet om dat je iets briljants zegt, maar uitsluitend om het samenzijn. De waarheid heeft geen plaats in een sociale setting.
'Acteren, dat is het. Als mensen bij elkaar zijn voor de gezelligheid, acteren ze allemaal, terwijl ze denken volkomen naturel te zijn. Zo hoort het ook, hoor. Stel je voor dat iedereen de hele dag hardop zegt wat hij denkt, dan zou de hel losbarsten. Om een samenleving leefbaar te houden, is acteren noodzaak.
'Maar als ik schrijf, probeer ik juist niet te acteren - van deel 6 heb ik aanvankelijk de eerste tweehonderd pagina's weggegooid toen ik ineens in de gaten kreeg dat ik te zelfbewust bezig was en de effecten van wat ik schreef zat te calculeren. Het was nep. Ik ben helemaal opnieuw begonnen.'

Kennis zit niet meer in je hersenen (Aleid Truijens de Volkskrant 10 oktober 2015 p. 18):
Ik vind dit rapport niet inspirerend, om maar eens een woord te gebruiken waar het Platform dol op is. Het toont verbluffend weinig visie op onderwijs. Er worden stokoude vernieuwende ideeën ontvouwd, platgetreden paden uit vier decennia mislukte onderwijsvernieuwing. Stokoud is bijvoorbeeld het idee dat je op school moet leren 'sollicitatiebrieven te schrijven'. Natuurlijk moet dat. Alsof er één leraar Nederlands is die dat niet allang doet! Zo vaak dat voor belangrijker dingen als literatuur geen tijd overblijft.
Het bekendste is het cliché dat kennis 'in onze gedigitaliseerde tijd' minder ertoe doet en dat onderwijs er minder nadruk op moet leggen. Schnabel zegt daarover in Trouw:
'Vroeger zat je kennis in je hersenen en je boeken, nu is dat de computer.' Hij 'worstelde' eerst nog 'met de emotie om daarvan afscheid te nemen', nu is zijn visie hierop 'radicaal veranderd'.
Schnabel is dus om. Kennis zit niet meer in je hersenen. Goh. Welke profeten hebben hem zover gekregen? Zou deze wetenschapper, hoogleraar, oude baas van het Sociaal en Cultureel Planbureau echt niet weten dat kennis iets anders is dan informatie? Dat wie niks weet en snapt ook niet kan opzoeken? Dat het bij kennis gaat om een zinvol verband, niet om de feiten zelf maar om het begrijpen van hun samenhang? Dat zou treurig zijn.
Kennis is ongezellig. 'In Nederland hoor je weinig te weten. Als je dat toch doet, is het je geraden om het verborgen te houden', schreef de
wijze Remco Campert.
Wat gaan we kinderen onderwijzen? Dat moet de vraag zijn, niet 'wat moeten ze leren'. Leren doe je overal en altijd, thuis en op straat; school brengt je dingen bij die je niet vanzelf leert - een onderscheid dat pedagoog Gert Biesta terecht maakt.
Niet kneden, maar helpen vormen. Toekomstige volwassen de werktuigen bieden om kritisch na te denken over de wereld, dat zou de taak van onderwijs moeten zijn. Daarover zwijgt het rapport. Misschien iets voor het volgende 'voorstel'.

Filosofie en Opvoeding
Het kleine levensverhaal is altijd ook onderdeel van het grote verhaal. In dit artikel zal gekeken worden naar het standpunt van 4 verschillende filosofen t.a.v. de invloed en plaats van het grote verhaal. Het grote verhaal is in dit geval het verhaal van de Verlichting. Aan het eind van dit artikel worden deze ideeën in het kader van opvoeding en pedagogiek besproken.
De Verlichtingsfilosofie komt tot uitdrukking in de stelling van de filosoof Kant: 'Durf je eigen verstand te gebruiken'
Verlichtingsdenken: standpunten van vier filosofen
De standpunten van Gadamer, Habermas, Lyotard en Lemaire ten aanzien van het Verlichtingsdenken in het kort:
Gadamer: heeft kritiek op het Verlichtingsdenken en vindt dat de basis of grondgedachte van waarden en normen in de traditiegezocht moeten worden
Habermas: zoekt de criteria van ' het ware, schone, het goede in de Verlichting. Fundamenteel bij hem is dat de criteria totstandkomen in consensus (onderling overleg).
Lyotard: is een vertolker van het Post-modernisme en stelt dat de Verlichting voorbij is. Hij stelt het begrip legitimiteit centraal.
Lemaire: kiest niet voor of traditie of verlichtingsdenken, maar vertolkt de spanning tussen de verschillende posities vanuit een transculturele visie.

Henk Procee, hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Twente en directeur van Studium Generale is in juni 2011 met emeritaat gegaan en heeft als afscheidscadeau het boek Intellectuele passies geschreven. Als blijk van waardering en erkenning voor de manier waarop hij de academische vorming aan de UT gezicht en inhoud heeft gegeven, voor zijn diverse onderwijsvernieuwingen, zoals wijsgerige denkmethoden en systematisch reflecteren ontving hij tijdens het afscheidssymposium de erepenning van de Universiteit Twente. Voor Procee betekent academische vorming mensen een sterk onderzoekend karakter meegeven. Niet alleen in de wetenschap, ook in andere aspecten van het leven. Voor Procee bestaat er een essentieel onderscheid tussen kenner, kenproces en kenproduct. Academische vorming is het ontwikkelen van de kenner aan de hand van het kenproces, namelijk methodologie, en het kenproduct, al bestaande kennis. Het gaat dus primair om het leerproces (internalisering), de intermediair tussen kenner en kennis.
Hoofdstuk 6.
Reflecteren (p. 137-169):
Om van deze
reflectiemodellen (p. 149) herkenbare beelden te vormen heb ik ze een aan de meetkunde ontleende naam gegeven: de punt, de lijn, de driehoek, de cirkel.

W.L. Tiemeijer, C.A. Thomas en H.M. Prast (red.) De menselijke beslisser over de psychologie van keuze en gedrag
176/177: Conclusie: gevolgen voor beleid
Er zijn verschillende soorten omgevingen: de fysieke omgeving, de sociale omgeving en de symbolische omgeving. Uit de voorgaande paragrafen blijkt dat geen enkele omgeving neutraal is. Elke omgeving zendt boodschappen uit en heeft een sturende werking op het gedrag van mensen. Natuurlijk, omgeving is niet allesbepalend. Mensen hebben persoonlijkheden, attitudes, bepaalde preferenties, achtergronden, talenten en onhebbelijkheden. Gedrag wordt ook gestuurd door genen en persoonlijkheidseigenschappen. Echter, zoals psychologisch en psychiatrisch onderzoek steeds weer laat zien: persoonlijkheidseigenschappen zijn moeilijk te veranderen. En belangrijker: zelfs persoonlijkheidskenmerken, geïnternaliseerde attitudes, voorkeuren, of verwachtingen zullen gedrag niet beïnvloeden als ze niet ook cognitief zijn geactiveerd. Een consument kan een zeer milieuvriendelijke attitude hebben en vinden dat men vooral ecologisch verantwoorde producten moet kopen, maar als deze attitudes, gevoelens en cognities niet geactiveerd zijn op het moment dat er gekozen moet worden tussen product a en product b, zal de milieuvriendelijke attitude de keuze tussen a of b niet beïnvloeden (zie Meijers en Stapel 1990). Dit eenvoudige inzicht – dat gedrag vooral zal worden gestuurd door cognities die op het moment van gedragsuitvoering het sterkst zijn geactiveerd – is wellicht de meest onderschatte bevinding in de sociale en gedragswetenschappen (Cialdini et al. 1990; Lindenberg en Steg 2007). De consequenties van dit inzicht zijn immens, want het suggereert dat een reeds gevormde neiging van mensen om voor a of b te kiezen kan worden ‘omgebogen’ door de kracht van de omgeving, door cue-power.

Mathieu Weggeman Graag wat minder arrogantie in het debat over God (de Volkskrant 8 januari 2015 p. 30):
Onze verstandelijke vermogens zijn wellicht te beperkt om een betrouwbaar en valide antwoord op de vraag naar het bestaan van God te kunnen geven.
Ook de filosoof
William James (1842-1910) komt tot de bevinding dat geloven in iets met een perspectief uiteindelijk voordelen biedt. Zijn pragmatische opvatting is dat het zinvol is te geloven in hypothesen, mogelijkheden en fantasieën, zo lang die beantwoorden aan reële behoeften. Het is niet de bedoeling van James om op die manier allerlei flauwekul te legitimeren. Hij vraagt zich gewoon rustig af wat er op tegen is om te geloven in'het bestaan van een of andere ongeziene orde waarin raadsels van de natuurlijke orde kunnen worden verklaard'.
Het voordeel van het geloof in zo'n hogere orde is dat daardoor de energie kan ontstaan waardoor dat geloof - althans ten dele - werkelijkheid wordt.
James noemt dat het 'zelf-verifiërende geloven'. Zo werkt ook de tweede suggestie: door te kiezen voor het geloof in God, wordt een persoonlijke realiteit besteld waar je veel plezier van kunt hebben. En 'als het werkt, is het goed', zei Richard Rorty, de filosoof van het neo-pragmatisme.

HPB: Het bijzondere leven en de invloed van Helena Blavatsky / Sylvia Cranston, Carey Williams (research assistent)
HPB had een aantal vrienden in wetenschappelijke kringen, onder wie
Thomas Edison, Sir William Crookes, een vooraanstaande scheikundige en natuurkundige uit de negentiende eeuw, en Camille Flammarion, de beroemde Franse sterrenkundige. Ze waren alle drie lid van de Theosophical Society. Andere leden van betekenis waren de Amerikaanse filosoof William James en generaal-majoor Abner Doubleday, een held uit de Burgeroorlog, en zogenaamd de uitvinder van baseball. Doubleday, een geleerd man, liet zijn bibliotheek met zeldzame boeken na aan de TS, waarvan hij vicevoorzitter was geweest. HPB kende hem goed toen ze in New York woonde.
Tegelijkertijd beval hij met veel waardering een zekere
Hurrychund Chintamon aan, die voorzitter was van de Arya Samaj in Bombay en sindsdien correspondeerde ik voornamelijk met hem; het feit dat hij ons slecht behandelde toen we in Bombay aankwamen, behoort tot het verleden. . . Hurrychund las mijn uiteenzettingen van onze opvattingen over het onpersoonlijke van God – een eeuwig en alomtegenwoordig beginsel dat onder vele verschillende namen hetzelfde was in alle religies – en hij schreef mij dat de beginselen van de Arya Samaj overeenkwamen met de onze; en [hij] stelde dat het in dat geval zinloos was twee societies in stand te houden, omdat we door samenvoeging onze krachten en onze geschiktheid als instrument en onze kansen op succes zouden vergroten. . . . Nadat de zaak aan mijn collega’s in New York was uitgelegd, stemde onze raad in mei 1878 vóór het verenigen van de twee societies en het veranderen van de titel van de onze in ‘De Theosophical Society van de Arya Samaj’. . . .

Wetenschapsfilosofie
De wetenschapsfilosofie is nauw verwant met de epistemologie en de ontologie. Het poogt tot een beschrijving te komen van zaken als:
• het karakter van wetenschappelijke uitspraken en concepten;
• de wijze waarop ze worden ontwikkeld;
• hoe de wetenschap de natuur verklaart, voorspelt en beïnvloedt;
• methoden om de juistheid van informatie te bepalen;
• de beschrijving en de toepassing van de wetenschappelijke methode;
• de wijze van redeneren om tot gevolgtrekkingen te komen;
• en de implicaties van wetenschappelijke methoden en modellen voor wetenschap en voor de maatschappij als geheel.
Er wordt in de wetenschapsfilosofie onderscheid gemaakt naar:
ontologische kenmerken: hoe het is
• epistemologische kenmerken: hoe is het te kennen
• methodologische kenmerken: hoe is het te onderzoeken
• sociaal-filosofische kenmerken: hoe beïnvloeden het onderzoek en de omgeving elkaar
Elke wetenschap heeft een onderliggende filosofie, ook al wordt over die wetenschap het tegendeel beweerd. In de woorden van Daniel Dennett:
Filosofie-vrije wetenschap bestaat niet; er is hooguit wetenschap waarvan de filosofische bagage zonder nadere inspectie aan boord wordt genomen.

Ben A. Crul Inleiding bij David Ray Griffins boek "Reenchantment without Supernaturalism" - "Hernieuwde bezieling zonder bovennaturalisme"
Een niet-bovennatuurlijke, niet-almachtige, bovenmenselijke God - Een handboek ten dienste van ‘Het Genootschap tot Convergentie van Wetenschap en Religie’
Op de eerste plaats moet een zijnsleer geschikt zijn voor de totaliteit van wat we ervaren (‘ervaren’, zoals Whitehead dat bedoelt). Verder moet ze recht doen zowel aan veronderstellingen van het gezond verstand (genoemd in deel 3 van hoofdstuk1) als aan goedgefundeerde wetenschappelijke inzichten.
Op de tweede plaats moet een zijnsleer, om acceptabel te zijn, volledig consistent zijn, dat wil zeggen: ze moet in harmonie zijn met zichzelf en met de leer van de menselijke kennis (de epistemologie) waarmee zij is verbonden en waarvoor zij ook een verklaring moet geven.
Op de derde plaats moet een dergelijke zijnsleer volledig naturalistisch zijn; dat wil zeggen: zij moet, zelfs impliciet, geen bovennaturalisme huldigen in de betekenis, die is vermeld in het eerste deel van hoofdstuk 1.

Sjoerd L. Bonting Convergentie en dialoog, hoe? (p. 40):
1. Mijn benadering
1. Ik zie natuurwetenschap en theologie als twee wereldbeelden van éénzelfde realiteit, de kosmos waarvan wij onderdeel zijn. Beide zijn ons door God gegeven in de zin dat God zichzelf niet alleen openbaarde door menselijke geest en hand in de bijbel, maar ook in het wetenschappelijke inzicht dat wij mochten ontwikkelen met onze zintuigen en hersenvermogens.
2. Beide wereldbeelden hebben beperkingen: de natuurwetenschap kan zich niet bezighouden met het bovenaardse, de theologie kan niet bijdragen aan de wetenschappelijke aspecten van onze wereld. De natuurwetenschap kan ons leren over mechanismen, maar niet over doel, kan antwoorden op Hoe? - vragen. Theologie kan ons inlichten over Gods bedoeling, maar weinig over mechanismen, kan antwoorden op Waarom? -vragen.
3. Dialoog tussen beide wereldbeelden is mogelijk, omdat de beide disciplines veel gemeen hebben. Beide zoeken een rationele verklaring van basisgegevens, bijbelse gegevens in het geval van de theologie, waarnemingen en experimentele gegevens in de natuurwetenschap. Beide hebben bepaalde axioma's, zoals 'niets kan tegelijk bestaan en niet-bestaan terzelfdertijd en op dezelfde wijze'.
44/45: Erkend wordt door allen dat de taal van beide disciplines veelvuldig gebruikmaakt van modellen en metaforen. Maar als dit in een bepaald geval geconstateerd en de betekenis van het model of de metafoor verklaard wordt, dan behoeft dit niet tot misverstand te leiden. Peacocke benadrukt de realistische bedoeling van de natuurwetenschappelijke taal, en hetzelfde kan worden gezegd van de theologische taal. Daarom zie ik geen noodzaak om in de metafysica te vluchten, zoals vooral gedaan wordt door Barbour. Naar mijn mening dreigt dit zowel de wetenschappelijke als de theologische boodschap slechts te verduisteren zonder er iets waardevols aan toe te voegen. Ook het veelvuldige gebruik van filosofische termen als kritisch realisme, ontologie, epistemologie, 'bottom-up', determinisme, etc. vind ik onnuttig en maakt de over te brengen boodschap nodeloos moeilijk te begrijpen voor toehoorder en lezer. Voor mij kunnen theologische en wetenschappelijke uiteenzettingen geconfronteerd worden in hun directe taal zonder metafysica en filosofie als brug te gebruiken. Wel zullen we moeten beseffen dat in dit leven ons kennen en begrijpen altijd onvolledig zullen zijn, maar dit mag ons er niet van weerhouden te blijven streven naar dieper begrip door de dialoog naar 'convergentie'.

In zijn Phänomenologie des Geistes beschrijft Hegel de verschijningsvormen van de Geest. Hij beschrijft daarin de acht "Stufen" waarin via het bewustzijn zichzelf in het kennen overschrijdt naar de werkelijkheid:

I. Zintuiglijke zekerheid
II. Waarneming
III. Verstand
IV. Zelfbewustzijn (Heer en knecht)
V. Rede (Observatie van de natuur)
VI. Geest (Zedelijkheid en recht, vorming en moraliteit)
VII. Religie (Natuur, kunst en geopenbaarde religie)
VIII. Het absolute weten

Begrip kent volgens Ouspensky twee componenten kennis en zijn (ervaring, kies Taukompastheorie, Werking Taukompas, 2.2.1. Definities):
Hebben jullie wel eens meegemaakt dat in een discussie je gesprekspartner zei: " ja, ik begrijp je wel, maar ik ben het er niet mee eens." Dit komt omdat mensen kennis verwarren met begrip. Begrijpen betekent namelijk zowel Kennis als Ervaring en niet één van beide. Iemand kan je pas echt begrijpen als die persoon zowel de Kennis als het Zijn (de ervaring) gelijk heeft aan jou. Dus kan die persoon het nooit oneens zijn met jou. Overigens kan je wel een ervaring met iemand delen en wat je dan doet is de ander op dezelfde zijnsniveau brengen als die van jouw en dan begrijp je elkaar wel. Maar dat is een kunst, die velen maar wat graag zouden willen leren….en dat kan…. Kennis zonder ervaring bestaat. Er zijn vele denkers, filosofen en andere hersengymnastiekfanaten, die een onnoemlijke berg kennis bezitten, maar helaas zonder enig begrip ervan, omdat ze de ervaring missen en dus het "Zijn". Het is alsof ze je wel een geraamte geven, maar dan zonder het vlees, dus zonder leven. Andersom geldt ook: iemand die wel de ervaring bezit, maar niet de kennis ervan, kan het je ook niet leren. Dit is een probleem van vele (wereld)leiders. Zij bezitten wel de ervaring en ook wel de kennis, maar zo gauw er mensen zijn die het oneens zijn met hen, dan blijkt dat de kennis ontoereikend is om die andere groep mensen te bereiken en dus een gemis aan begrip en daarmee is het Weten, waar ze zo mee te koop lopen niet volledig. Blijf nou maar nederig en stil en blijf onderzoeken (met behulp van anderen eventueel) hoe je Weten kan vergroten (besef van niet-weten).

J.Krishnamurti: "De maatschappij is niet anders dan jij - jij bent de maatschappij. De maatschappelijke structuur is de structuur van jouzelf. Dus als je begint jezelf te begrijpen, dan begin je de maatschappij te begrijpen waar je in leeft. Die twee zijn niet elkaars tegengestelde. Voor een religieus mens gaat het er dus om een nieuwe manier van leven te ontdekken, van in deze wereld te leven, en een transformatie teweeg te brengen in de maatschappij waarin hij leeft. Want door zichzelf te veranderen verandert hij de maatschappij" (Bombay, 10 februari 1965)

Ingram Smith boek Waarheid is een land zonder paden, Een reis met Krishnamurti (p. 162):
Interviewer: En waar vindt u waarheid?
Krishnamurti: Alleen als het denken – en niet alleen het denken, maar ook het leven – volledig harmonieus is, zonder tegenstellingen. Alleen zo’n denken kan waarheid vinden, kan waarheid waarnemen. Waarheid is niet iets abstracts, waarheid is hier.

De fysicus Cees Dekker stelt een intrigerende vraag in de Volkskrant van 4 maart 2006, namelijk welk model past het zuiverst op de éne werkelijkheid?

Het betekent dat wanneer wij de werkelijkheid verkeert interpreteren we niet mogen verwachten dat we op basis van deze interpretaties wel de juiste oplossingen zullen vinden. Het gaat er om dat ons denken, onze gedachtevormen de éne werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk weerspiegelen.

Marco Iacoboni Het spiegelende brein (p. 12):
Ons uiterst subtiele begrip van andere mensen ontstaat dankzij bepaalde verzamelingen speciale cellen in de hersenen, die we spiegelneuronen noemen.
Zij zorgen ervoor dat wij mentaal en emotioneel met elkaar verbonden zijn.

Om de interacties tussen geest en materie te illustreren wordt van het 5D-concept en Ether-paradigma gebruik gemaakt. Het zelfbewustzijn, het reflexief bewustzijn brengt als het ware verschillende aggregatieniveaus van het bewustzijn (communicatie) tot uitdrukking.
Skanda's: Ook wel genaamd de vijf groepen van hechten van 'ik' en de 'ander', dat wil zeggen van de ontwikkeling van ego: vorm, gevoel, perceptie, gewilde activiteit en bewustzijn. Geen mens kan bestaan zonder ook maar één van deze vijf, ze zijn er altijd.

Het reflexieve bewustzijn beoogt de relatie tussen de microkosmos en macrokosmos te doorgronden. In de esoterie is het inductieve denken van Aristoteles complementair aan het deductieve denken van Plato.

De veritas duplex heeft op het Deus sive Natura, God als ‘achterkant’ van de natuur (“God in de natuur en de natuur in God”) van Spinoza betrekking. In organisaties draait het primair om hoe kunnen we de kwaliteit van de besluiten verbeteren. Er dient wel degelijk met de keerzijde van de evolutietheorie rekening te worden gehouden dat er van doelgerichtheid, entelechie in de natuur sprake is. Het gaat er dus om, zoals eerder Jared Diamond heeft betoogd, een manier te vinden om mensenmassa’s in bedwang te houden. Volgens Jared Diamond zijn daarvoor de religies uitgevonden. Maar dit is niet waar. Religies zijn niet uitgevonden, maar maken deel uit van ons innerlijke bewustzijn. De wet van harmonie, de karmische wet is met antropogenese verbonden. Antropogenese geeft een aanwijzing voor de oplossing van het lastige vraagstuk van de oorsprong van het kwaad, en laat zien dat de mens zelf het ENE scheidt in verschillende tegengestelde aspecten (De Geheime Leer Deel II p. 309).

 

Jan Wicherink, boek Ontheemde Zielen Ontwaken (p. 114): Het hologram van de gehele mensheid op aarde lijkt op wat Carl Jung de collectieve geest van de mens noemt.
158: Ervin Laszlo zegt dat we verder moeten kijken en dat we de evolutie van het universum in zijn geheel in de discussie moeten betrekken. Volgens Laszlo is de echte vraag hoe het universum zich heeft kunnen ontwikkelen tot een toestand waarin de biologische evolutie überhaupt kon plaatsvinden.
199: De fundamentele waarheid is dat er maar één oneindige Schepper is en dat alle percepties van individualiteit eenvoudigweg illusies zijn.

Ervin Laszlo schrijft in zijn boek The Creative Cosmos dat het Zero Point Field meer is dan een massa zinderende energie op de achtergrond van ons bestaan. Volgens Laszlo is het veld vooral ook een informatiedrager. ‘Dit kwantumvacuüm is de oorsprong van geest en materie – een blauwdruk van het universum. Zelfs onze eigen herinneringen liggen niet in onze hersenen opgeslagen, maar liggen als holografische informatie opgeslagen in het veld. Onze hersenen zijn vooral ontvangers en verwerkers van deze informatie. Wanneer zij resoneren met bepaalde frequenties krijgen zij toegang tot specifieke informatie.’

Richard Dawkins laat met zijn ‘natuurlijke selectie’ zien dat het leven op aarde een medaille met twee kanten is een geestelijke en een fysieke. Blavatsky en in haar voetspoor Ervin Laszlo legt de nadruk op de eerste en Darwin op de tweede. Net als Ervin Laszlo houdt Blavatsky zich bezig met zowel de symmetrie als de gebroken symmetrie (7 gemanifesteerde 'missing links'), die in de schepping zitten verborgen en de éne werkelijkheid, de oerbron tot uitdrukking brengen.

Ervin Laszlo bespreekt in zijn boek Het Akasha-veld, Verbinding en geheugen in kosmos en bewustzijn de relatie tussen de micro - en macrokosmos, René Meijer in zijn boek De Ether Bestaat aan de hand van 3 aanzichten, 6 gezichtspunten (Darshana's).

Morele kompas: 3 Aanzichten: Standaardmodel:
RuimteKwalitatieve as2e Top down en Bottom upFilosofie en EthiekMateriesymmetrie
MaterieKwantitatieve as1e Segulier en RegulierPsychologie en SociologieSpiegelsymmetrie
TijdVerticale as3e Analyse en OntwerpScheppingsleer en BewustzijnsevolutieTijdsymmetrie
PythagorasEsoterie: DühringFilognosieUnificatietheorieHoofdstukken: 2.14.64.7
1. Monade1e Logos1e Manifestatie4e WetLemniscaatZwaartekracht2.3.1Akasha2.47.48.4
2. Duade2e LogosGeest-stof3e WetI FeitenTijdsymmetrie2.2Synthese, Z.P.F.1.27.38.3
3. Triade3e LogosHiërarchie2e WetII PrincipesSpiegelsymmetrie2.1.1Antithese27.28.2
4. TetradeTetraktysPeriodiciteit, Karma1e WetIII PersoonMateriesymmetrie2.4.1These1.47.18.1

De 1e, 2e en 3e Logos komen met de geschapen scheppende orde 'Kether, Chockmah & Binah' (‘Wijsheid & Verstand’, ‘Passer & Winkelhaak’), de weerkaatsing van En-soph (Dat en Dit) overeen.

De verticale as is een richtingaanwijzer die laat zien hoe de kloof tussen probleem en oplossing kan worden verkleind. Het rapport ‘E i V’ geeft een nieuw perspectief op een oud vraagstuk. Primair gaat het om de kwaliteit van het recept, de Nieuwe levensrichting, het AOS-concept, BON, het Vierde Model of het Nieuwe Denken. Het rapport ‘E i V’ beoogt net als deze 'probleemgestuurde' modellen probleem en oplossing dichter bij elkaar te brengen. We zitten in ons eigen wereldbeeld gevangen. Het outside the box-denken komt centraal te staan.

De ‘Eenheid in Verscheidenheid’ wordt met behulp van de kubus c.q. bol tot uitdrukking gebracht. In het snijpunt van de kwantitatieve, de kwalitatieve en de verticale as, ofwel de as van resp. de persoon, de feiten en de principes, vinden we de alles samenvattende 6 gezichtspunten (Darshana's) van de filognosie, het neutrale punt waar de synthese en de realisatie plaatsvindt.

Het reflexief bewustzijn heeft een ruimtelijke, een materiële en een tijdsdimensie. De ruimtelijke dimensie hangt met de Spiegelsymmetrie, de materiële dimensie met de Materiesymmetrie (complementariteitsbeginsel) en de tijdsdimensie met de Tijdsymmetrie van het standaardmodel samen.

Het morele kompas is een metafoor die gebruikt wordt om te laten zien hoe de éne werkelijkheid, het innerlijke universum, de bewustzijnsevolutie en de scheppingsleer met elkaar zijn verbonden. Het morele kompas verbindt de zes Darshanas. Het enneagram, de vier kwadranten van Ken Wilber, het hexagram van de I Ching, het kernkwadrant van Ofman, het Tetragrammaton, het Circumplex en de systeemtheorie zijn modellen die nauw bij het morele kompas aansluiten.

Het besef moet nog groeien of je nu vanuit de wetenschap of de religie naar de éne werkelijkheid kijkt het beeld blijft hetzelfde. Hokjesgeest heeft tot gevolg dat we ons slechts op een kant van de medaille concentreren. Door een kant te negeren komen we zeker niet tot begrip. Om de éne werkelijkheid te leren begrijpen kan van het morele kompas gebruik worden gemaakt. Het model maakt het mogelijk de opvattingen in verschillende wetenschappelijke disciplines te integreren, een unificatie van de monadische -, verstandelijke – en stoffelijke evolutie tot stand te brengen. Het morele kompas kan een steentje aan de begripsvorming bijdragen. Het model reikt voor de holos-beschaving een macro - en microkader aan.

Otto Duintjer, gasthoogleraar filosofie en spiritualiteit aan de Universiteit van Amsterdam, kan wel enig begrip opbrengen voor de huidige wending naar het heden. Het heden is namelijk nogal eens veronachtzaamd en niet in de laatste plaats door filosofen. Duintjer: 'Immanuel Kant praat bijvoorbeeld over "de Caraibiër", die in het heden zou leven en die gelukkig is omdat hij niet denkt. Kant waardeert dat negatief, omdat hij geen bewustzijn erkent zonder denken.' Door overal over na te denken, geven filosofen zich niet direct over aan de ervaringen van het heden.
Het reflexieve bewustzijn verhindert, in de woorden van Duintjer, dat hun geest 'volledig tegenwoordig' in het heden kan zijn. Door over het heden na te denken verdeelt het reflexieve bewustzijn de aandacht met name over verleden en toekomst.

John P. Van Mater De broederschap van het leven
Onlangs kreeg ik een kranteknipsel in handen uit de Pasadena Star News (19 augustus 1986) waarin staat dat dr. Murray Gell-Mann en 72 Nobelprijswinnaars zich verzetten tegen de leer van het creationisme op onze openbare scholen. We hebben stellig bezwaar tegen het letterlijke geloof dat God de wereld in zes dagen heeft geschapen. Maar we behoeven ook niet aan te nemen dat de geboorte van werelden louter een astrofysisch verschijnsel is en niets meer; en dat de vermogens en krachten van de mens – zijn gedachten, aspiraties, begrip en bewustzijn – niets anders zijn dan ingewikkelde bijproducten van de stof. Kinderen worden opgeleid in de natuurwetenschappen en terecht. Maar er is een middenveld tussen deze twee uitersten waar ze kennis zouden kunnen nemen van de grootse religieuze en filosofische verklaringen van feiten, waarvan de natuurwetenschappen op het materiële gebied een beschrijving geven.
Wat ik probeer duidelijk te maken is, dat de ervaring of het besef dat de aarde en de kosmos leven, metafysische vragen met zich brengen, waarmee de natuurwetenschap nu door haar eigen diepgaande onderzoekingen begint te worden geconfronteerd. Wat is leven? Wat is substantie? Wat is bewustzijn? Zijn leven en bewustzijn producten van de stof, of is stof een van de uitingen van bewustzijn? Of zijn ze twee zijden van dezelfde medaille?

De evolutie van de mensheid (de gemanifesteerde werkelijkheid) op macroschaal, die op de psyche van de anonieme massa berust, creëert op aarde golfbewegingen (bv. Biogeochemische cyclus, Epigenetica, Conjunctuurgolf, Kondratiev-cyclus). Alles wat gebeurt, is altijd historisch. De geschiedschrijving (Akasha-kronieken) legt de macro evolutie vast. In elke cel van ons lichaam, en dat van andere levende wezens, bevindt zich een geweldig rijk archief. Het boek Mens tussen hemel en aarde van Willem Schulte Nordholt laat het euvel zien dat we nog steeds niet bereid zijn van de geschiedenis te leren. De geschiedenis is de vrucht van de innerlijke wereld. Maar is het wetenschappelijk bezien interessant dat door ‘trial and error’ bestuur het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden?

Het boek Mens tussen hemel en aarde van Willem Schulte Nordholt laat het euvel zien dat we nog steeds niet bereid zijn van de geschiedenis te leren. De geschiedenis is de vrucht van de innerlijke wereld. Maar is het wetenschappelijk bezien interessant dat door ‘trial and error’ bestuur het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden? Het rapport 'E i V' wil aantonen dat het wiel al is uitgevonden en dat het wel nuttig kan zijn van de geschiedenis te leren. Cultuuroverdracht, gedragsverandering, de wenselijk geachte mentaliteitsverandering kan alleen wat worden als we fouten durven maken, ze ruiterlijk toegeven en ervan leren. Solide, sterke ego’s durven hun fouten toe te geven. Grote ego’s geven externe omstandigheden de schuld. Dit geldt top down en bottom up, dus zowel voor de bestuurlijke elite als voor de man cq. vrouw in de straat.

De opwaartse - en neerwaartse spiraaldynamiek (beweging) brengt de eeuwige terugkeer van Friedrich Nietzsche tot uitdrukking.
Voor Alpha en Omega, die door een punt worden gesymboliseerd, is er maar een route.
Het is mogelijk de éne werkelijkheid vanuit een nieuw gezichtspunt te belichten. Het rapport 'E i V' wil aantonen dat de kwintessens van het verhaal echter gelijk blijft. De structuur van de eeuwige wederkeer impliceert een Droste-effect. Dit proces van zelfverwijzing heet recursie (chaostheorie).
Om de spiraalwerking te verklaren biedt, net als het boek Het spiegelende brein van Marco Iacoboni, de fractale zelfgelijkvormigheid een handvat.
Het is het zelfbewustzijn, het reflexieve bewustzijn dat mensen kenmerkt.
Reactie van Jules Ruis naar aanleiding van mijn vraag Is zelfgelijkvormigheid een eigenschap die zelfbewustzijn mogelijk maakt?
Jules Ruis veronderstelt dat het ontstaan van elementen in de natuur (net zo als dat pixeltje op het scherm) door bepaalde informatie wordt aangestuurd. De opgeslagen informatie heeft naar zijn mening iets met genen, memen en zelfbewustzijn te maken. Het samenspel van genen en memen noemt hij het speelveld van de ziel. Er zouden dan bijvoorbeeld ook gemen kunnen bestaan.

De éne werkelijkheid is dat het universum in het menselijke bewustzijn wordt weerspiegeld. De driehoek van Pythagoras en de categorieën van Aristoteles symboliseren al hoe de innerlijke wereld met de uiterlijke wereld, 'Wat en Hoe; Hoe en Wat' met elkaar worden verbonden.

Het rapport 'E i V' gaat er vanuit dat de snaartheorie uiteindelijk niet tot een definitieve oplossing leidt. Omdat de snaartheorie slechts de materiële kant behandelt mag niet worden verwacht dat deze theorie over de éne werkelijkheid uitsluitsel geeft. Door alleen beide complementaire kanten, 'Geestkunde en Natuurkunde' van de éne werkelijkheid te belichten komt de unificatietheorie een stapje verder. De unificatietheorie bevat het kader voor de pedagogische hoofdroute.

Le Pair denkt Dat Toonder zag dat Nederland bewoog in de richting van loze retoriek, aan het ‘verbommelen’ was, en daarom Heer Bommel een prominentere rol gaf. ‘De waardering voor slimheid is afgenomen in Nederland. Het gewicht van de natuurwetenschappen neemt ook af.’ Jaren was hij van plan deze theorie aan Toonder voor te leggen, maar toen hij eindelijk het initiatief nam, was het enkele weken voor diens dood. ‘Hij is er niet aan toegekomen mijn brief te beantwoorden.’
Gelet op het interview van Maud Kips met Marten Toonder zal hij vermoedelijk iets gezegd hebben in de sfeer van:
Het is zeker een rake typering, verhalen zijn echter een groeiproces en komen meer onbewust dan bewust tot stand. Achteraf kunnen we gemakkelijker bezien welke route we in het leven hebben afgelegd.

Een uitzicht op wereldvrede in eenheid en verscheidenheid ontstaat wanneer de mensheid er geleidelijk in zal slagen de drie gesignaleerde problemen van onwetendheid, identiteit en politiek integraal tot een oplossing te brengen. Een nieuwe syncretische benadering in de liefde voor de kennis die een mens tot mens maakt: de filognosie als de verzamelterm voor alle kennisgebieden gemoeid met het nieuwe natuurkundige paradigma van de etherfysica.

Het gaat om het plezier van het spelen en niet om de knikkers.

Reflexief bewustzijn (Weerspiegeling, Weerkaatsing, Twee kanten van één medaille, Authentiek leiderschap, Interdisciplinair)

Aristoteles: Alles wat in de ziel zit, is slechts een weerspiegeling van voorwerpen in de natuur.
Rumi: Wij zijn zowel de spiegel als het gezicht dat we er inzien.
Thomas a Kempis: Hoe meer iemand met zijn innerlijk zelf verbonden is en hoe meer hij innerlijk eenvoudig is geworden, des te meer diepere dingen kan hij moeiteloos begrijpen …
Carl Jung: Mijn leven is de geschiedenis van een zelfverwerkelijking van het onbewuste.
In de archetypen zijn alle ervaringen gegeven, die sinds de oertijd op deze planeet zijn voorgekomen.
Alleen dat wat iemand werkelijk is heeft helende kracht.
Tot persoonlijkheid kan niemand opvoeden, die dat zelf niet is.
Er is geen licht zonder schaduw en geen psychische heelheid zonder onvolmaaktheid.
Het enige dat er mis is met deze wereld is de mens.
De spiegel van de ziel kan niet tegelijk de aarde en de hemel weerkaatsen; de één verdwijnt van zijn oppervlak wanneer de ander erin wordt weerspiegeld. (Edward Bulwer-Lytton Zanoni boek 4, hfst. 9)
H.P. Blavatsky: Het occultisme is geen magie, hoewel de magie een van zijn gereedschappen vormt. Het occultisme is niet het verwerven van vermogens, zij het paranormaal of intellectueel, hoewel beide hem ten dienste staan. Noch is het occultisme het zoeken naar geluk, zoals de mensen dit woord begrijpen; want de eerste stap is opoffering, de tweede verzaking. Occultisme is de wetenschap van het leven, de kunst om te leven.
De aanroep van Annie Besant:
O Verborgen Leven, trillend in elk atoom;
O Verborgen Licht, stralend in ieder wezen;
O Verborgen Liefde, alles omvattend in Een Zijn;
Moge ieder die zich een voelt met U,
Zich daarom een weten met elk ander.
Annie Besant Bewustzijn en leven zijn identiek, twee namen voor het zelfde, beschouwd van het innerlijke en uiterlijke standpunt. Er is geen leven zonder bewustzijn; er is geen bewustzijn zonder leven ...
Joy Mills: Onze scheppingsmythen vormen een weerspiegeling van dat wat we van onszelf vinden. Ze geven vorm aan ons wereldbeeld.
Thomas Henry Huxley: De belangrijkste vraag voor de mensheid – het probleem dat aan alle andere ten grondslag ligt en interessanter is dan welk ook – is het vaststellen van de plaats die de mens in de Natuur inneemt en van zijn relaties met het Heelal van de dingen.
Mondriaan: Kunst is alleen maar een vervangingsmiddel zolang de schoonheid van het leven nog afwezig is. Naarmate het leven aan evenwicht wint, zal de kunst geleidelijk verdwijnen.
In het algemeen is het menselijke leven een mengeling van tragedie en komedie. Het verandert en verandert, net als het weer. Alles gaat voorbij. Maar in alles is er leven, eenheid. (Louis Veen: Het geschreven werk van Piet Mondriaan; voorstel tot een editie. 1997)
Ilya Prigogine: In navolging van Spinoza zei Einstein ooit tegen De Gaulle dat we marionetten zijn zonder dit zelf te beseffen.
Edward Snowden: Ik wil de maatschappij de kans bieden te bepalen of ze zichzelf wil veranderen (Sheila Sitalsing Volkskrant 30 december 2013).
Robbert Dijkgraaf: De architectuur van ons brein bepaalt en beperkt de wetenschap - Er is geen wiskunde zonder de mens - daar kwam ik achter (NRC 27 december 2008).
Anton Blok: Door vervreemding van het vertrouwde maakten ze zich vertrouwd met het vreemde om te komen tot de ontwikkeling van een nieuw gezichtspunt. (p. 281)
Elizabeth Colson: We leven tussen twee werelden en voelen ons enigszins onthecht van beide, maar elk wint betekenis door haar contrast met de ander.
Christian Wiman: Christus spreekt in verhalen omdat het bestaan niet een puzzel is om op te lossen, maar een vertelling die we erven. (Willem Jan Otten Trouw 26 oktober 2014)

Zeepbellen doen zich niet alleen op de financiële markten voor maar ook in de wetenschap. Een schoolvoorbeeld van halfslachtige denkkaders tonen wetenschappers als Victor Lamme en Dick Swaab, die zich slechts met één kant van de medaille, met Cargo Cult Science bezighouden. Victor Lamme maakt de denkfout dat een hersenscan niet meer toont dan de wetenschap waarop de EEG is gebaseerd. Een computer kan wel het denken, maar niet het voelen, de menselijke emoties (begeerte) simuleren. Of met andere woorden een EEG of fMRI kan wel elektromagnetische spanningen registreren, maar het is de mens die ze moet interpreteren en de cliënt die aan de hand van deze informatie moet leren zijn gedrag aan te passen.

Het gaat bij dit veranderingsproces om de wederkerigheid, de overdracht tussen micro en macro, individu en collectief. Het individu beïnvloedt de gemeenschap en de omgeving beïnvloedt het individu. Hoe virulent de chemie tussen leider en volk kan zijn tonen de voorbeelden uit het verleden van de totalitaire ideologieën van Stalin en Hitler.
Voor Stalin was dat een socialistische wereldrevolutie, voor Hitler de overheersing van een zuiver Arisch ras.
Op talrijke gebieden van het maatschappelijke leven – arbeidsverhoudingen, literatuur, schilderskunst, amusement, architectuur, rechtspraak, partijorganisatie - werd de bevolking in een staat van agitatie, enthousiasme en vrees gebracht (‘Het totalitaire perpetuum mobile’, Volkskrant 24 juni 2004).

De psyche (reflexief bewustzijn, zelfreflectie) werkt als een spiegel. Het is deze spiegel, het spiegelneuron dat zorgt voor de golfbewegingen in de geschiedenis. Welke kant van de medaille, de aardse Tetrade (Standaardmodel, de gemanifesteerde werkelijkheid) of de hemelse Triade (ongemanifesteerde werkelijkheid), laten we overheersen? Alleen wanneer we ons meer met de Triade verbinden komt de beschaving een stapje verder. Meer opties zijn er niet en dat was al bij Pythagoras (De Gulden Verzen van Pythagoras) bekend.

Van elk van deze negenenveertig constellaties (sterrenbeelden) wordt gezegd, dat ze een principe, kracht of hoedanigheid in de mens zelve symboliseren; het gehele stelsel vormt een symbolisch wezen, een hemelse mens (Adem Kadmon of Tetragrammaton), uitgebeeld op de sterrenhemel.
Benjamin Adamah schrijft in zijn boek Nulpunt Revolutie over Adam Kadmon ons zuiver negentropische alter ego.

De éne werkelijkheid is dat het universum in het menselijke bewustzijn wordt weerspiegeld. De driehoek van Pythagoras en de categorieën van Aristoteles symboliseren al hoe de innerlijke wereld met de uiterlijke wereld, 'Wat en Hoe; Hoe en Wat' met elkaar worden verbonden.
De éne werkelijkheid, de reflecties van de metafysica op de werkelijkheid vormen een samenhangend symmetrisch geheel.

De gelijkenis van ‘De Farizeeër en de Tollenaar’
De volgende gelijkenis vertelde Hij met het oog op mensen die overtuigd zijn van hun eigen rechtvaardigheid en neerzien op alle anderen:'Twee mensen gingen naar de tempel om te bidden, de een was een farizeeër, de ander een tollenaar. De farizeeër ging daar staan en sprak in zijn gebed over zichzelf: "God, ik dank U dat ik niet ben zoals de andere mensen, hebzuchtig, onrechtvaardig en overspelig, of zoals die tollenaar daar! Ik vast tweemaal per week en geef een tiende weg van al mijn inkomsten." De tollenaar daarentegen, die op een afstand bleef staan, durfde zelfs zijn ogen niet naar de hemel op te slaan. Hij sloeg zich vol berouw op de borst en zei: "O God, genade voor een arme zondaar!" Ik verzeker jullie dat deze man gerechtvaardigd naar huis ging, en de ander niet. Want ieder die zich verheft zal vernederd worden, maar wie zich vernedert zal verheven worden.'

Gelijkenissen, paradoxen uit het Nieuwe Testament en de koans van het zenboeddhisme.
Als voorbeeld de parabel van de verloren zoon uit het Nieuwe Testament.

De éne werkelijkheid, de eeuwige wederkeer, beweging drukt de eenheid uit. Teilhard de Chardin: Alles divergeert en moet ook weer convergeren, zich samensluiten.

Het geweten van katholiek Nederland (Peter de Waard Volkskrant van 24 december 2009). Het artikel dat naar aanleiding van het overlijden van Edward Schillebeeckx is geschreven stipt het thema van de dualiteiten aan. Schillebeeckx stelt dat er geen enkel theologisch argument is tegen de wijding van vrouwelijke priesters.
Schillebeeckx verklaart dat ‘de mens zonder relatie tot een levende God een absurd en onbegrijpelijk wezen zou zijn. Zonder vrije en goede God zouden goed en kwaad op hetzelfde niveau liggen.’ God sterkt volgens hem de mensen in de overtuiging dat het goede het wint van het kwade. ‘Kortom, dat het leven ondanks alle negatieve ervaringen toch zin heeft.’

Individuatie is het algemene begrip dat Carl Jung gebruikte voor het leren kennen van de totaliteit van de psyche en het toekennen van de centrale plaats aan het ‘Zelf’, en die niet uit te leveren aan het ego. De theosofie maakt daarentegen van het begrip individualiteit gebruik.
De vijf belangrijkste archetypen van Jung zijn de persona, de anima, de animus, de schaduw en het zelf. Deze zijn van groot belang bij de vorming van onze persoonlijkheid en oefenen op onbewust niveau invloed uit op ons gedrag.

Het ‘Pad der Linkerhand’, het ‘ieder voor zich’ laat zien dat de mens door het maken van verkeerde keuzes zelf verantwoordelijk is voor het kwaad. Het collectief onbewuste van Carl Jung geeft de feedback om bij te leren. Er is zeker een overeenkomst tussen Sven Kramer en het neoliberalisme, beide denken voor goud te gaan, maar plotseling staan ze met lege handen. We kennen het resultaat van een proces, maar niet het proces zelf. De processen die onze beslissingen, keuzes en voorkeuren bepalen spelen zich voor een belangrijk deel onbewust af. Het is de in het universum ingebakken dualiteit (dichotomieën) die persoonlijke groei mogelijk maakt.

Uiteindelijk kunnen we Max Stirner werk het best opvatten als een antwoord op de vraag:
Welke rol speelt het bewustzijn wanneer het alle vormen van "onware kennis" heeft doorlopen en is opgeklommen tot het absolute?

Grote leraren zijn ’leiders’ die de mens in het centrum plaatsen, de dubbelzinnigheden, dubbele agenda’s doorzien en ont-maskeren. De geschiedenis leert dat grote leiders en denkers naar eenheid streven. Het zijn evenwichtskunstenaars, die de Gulden middenweg bewandelen en contrasterende eigenschappen verenigen. Grote leiders kijken naar een verschijnsel van verschillende kanten, denken grenzeloos, multidimensionaal en interdisciplinair en willen dingen aan de mensen geven die nopen tot nadenken.

De mens: het dier dat zichzelf wil begrijpen (Marjan Slob):
Sinds mensenheugenis proberen mensen hun eigen soort te duiden. Hoe voelt het om een mens te zijn?
Wat maakt ons uitzonderlijk ten opzichte van andere dieren? Hoe kunnen we onszelf eigenlijk op een nuchtere, wetenschappelijke manier kennen zonder het bijzondere van mensen weg te redeneren? De mens is in ieder geval het enige dier dat zichzelf bestudeert.
De drang van mensen om zichzelf te begrijpen is namelijk van alle tijden. En hersenwetenschap is in rap tempo de belangrijkste manier geworden om ‘de waarheid over de mens’ boven tafel te krijgen. Althans, in de ogen van het grote publiek. In haar boek Hersenbeest verkent Marjan Slob de kracht én zwakte van die aanpak.

We kunnen ons de luxe van totale wanhoop niet veroorloven’ (Simone Korkus interviewt David Grossman De Groene Amsterdammer 20 oktober 2022, p. 48-53):
De carrière van de Israëlische schrijver
, winnaar van de Erasmusprijs 2022 met als thema ‘verbinders in een verdeelde wereld’, begon met een levensveranderend incident. ‘Zo’n veertig jaar geleden reed ik in de bus naar huis…’
Zijn romans, verhalen, kinderboeken, essays en non-fictie volgen elkaar in een onophoudelijk tempo op. Het ene verhaal haalt het andere aan en alles beklijft. Maar zijn literaire carrière begon met een eenvoudig doch voor hem
levensveranderend incident.
‘Zo’n veertig jaar geleden reed ik in de bus naar mijn huis in Talpiot’, vertelt hij, ‘een wijk van Jeruzalem. Het was een
Israëlische bus, modern, nieuw en goed uitgerust. Vlak naast ons reed een Palestijnse bus en die zag er verschrikkelijk uit, oud, vies en rommelig. Ik schrok van de gezichten van de Palestijnse passagiers. Die leken zo verschrikkelijk verslagen. Ik had het nooit vanuit dit oogpunt hoeven zien. Israël had in 1967 de Westoever bezet. Het verschil tussen degenen die hadden gewonnen, wij joden, en degenen die hadden verloren, de Palestijnen, was zo evident dat ik ervan schrok. Ik bedacht hoe vreselijk het moest zijn dat het hele leven van deze Palestijnse passagiers bij voorbaat verloren was. Wat zou het betekenen als je intimiteit zo wordt geschonden en niemand je toestemming vraagt om ’s nachts je huis binnen te vallen om je te zien vrijen met je vrouw? Wat betekende het als alles van de bezetter is: jouw tijd, jouw eer, jouw dorp en huis en je geld?’
Deze gedachten waren de aanleiding voor zijn eerste roman en bestseller uit 1983,
De glimlach van het lam, die zojuist in Nederland in herdruk is verschenen.

Israëlische schrijver David Grossman ontvangt Erasmusprijs (NOS Nieuws 4 maart 2022):
De Erasmusprijs 2022 is toegekend aan de Israëlische auteur
David Grossman (68). Dat heeft de Stichting Praemium Erasmianum bekendgemaakt. Koning Willem-Alexander is beschermheer van de stichting en zal de prijs aan Grossman uitreiken.

Onderzoekers: hersens te grillig voor betrouwbare fMRI-scans (Margreet Vermeulen Volkskrant 10 juni 2020 p. 4):
Een forse tegenslag voor neurowetenschappers die in het brein zoeken naar bewijzen dat een patiënt depressief is, schizofrenie heeft of ADHD. Volgens onderzoekers van de Amerikaanse Duke University zijn fMRI-scans van hersenactiviteit te onbetrouwbaar om daar uitspraken over te doen. Niet omdat de scans niet deugen, maar omdat hersenactiviteit te grillig is.
De onderzoekers van Duke doken in de data van 56 studies die zich baseren op fMRI-scans en zagen dat het brein van een bepaalde persoon telkens anders reageert op hetzelfde taakje of plaatje. ‘Het verband tussen de eerste scan en de tweede (vier maanden later) is heel zwak’, aldus onderzoeker Ahmad Hariri in een persbericht van Duke University.

Brainwash talks Annelien Bredenoord 19 juli 2020 NPO2
Wel of niet je ouders bezoeken, even snel een boodschap halen bij die drukke buurtsuper, of toch maar niet? Tijdens de coronacrisis werden ethische dilemma's onderdeel van het dagelijks leven, stelt ethicus Annelien Bredenoord . En dat biedt perspectief voor die andere grote crisis: die van het klimaat.
Als hoogleraar
Ethiek van Biomedische Innovatie aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht en de Universiteit Utrecht bestudeer ik hoe innovaties in de (bio)medische wetenschappen en nieuwe technologie op een ethisch verantwoorde wijze vertaald kunnen worden naar patiëntenzorg en de maatschappij. Op deze website vertel ik wat over mijn achtergrond. Ook zijn er links te vinden naar mijn wetenschappelijke artikelen, media optredens, openbare colleges en politieke activiteiten. Hier is een filmpje te vinden over mijn onderzoeksgroep!
Sinds juni 2015 ben ik lid van de Eerste Kamer der Staten Generaal. In mijn eerste termijn, van juni 2015 tot juni 2019, was ik vice-fractievoorzitter met als portefeuilles volksgezondheid, medische ethiek, privacy, databescherming, prostitutie en familierecht.
Ik 2019 was ik namens D66 lijsttrekker voor de Eerste Kamer Verkiezingen. In juni 2019 zijn we met een nieuwe fractie geïnstalleerd. Ik ben fractievoorzitter en heb daarnaast de portefeuille volksgezondheid, welzijn en sport.

Klaas van Egmond Homo Universalis Een moreel kompas voor een nieuwe Europese renaissance (Merel Kamp Trouw 3 juli 2019):
De oplossing
De oplossing zoekt de auteur in de reanimatie van bepaalde ideeën uit de Renaissance. Hij gaat te rade bij onder meer Leonardo da Vinci en leent diens ‘Vitruviusman’ (zie ook het omslag), die model staat voor de uit het zicht geraakte menselijke maat. Links van de Vitruviusman staat ‘universeel’, rechts ‘particulier’, boven ‘geestelijk’, onder ‘materialistisch’ en zo nog wat.

Verhaal Mijn oma, de piraat (Nirit Peled De Groene Amsterdammer 9 juli 2020 p. 94-97):
Ik kijk naar mijn vierjarige dochter Ella door de zoeker van mijn nieuwe camera: ze zit tegenover me te tekenen aan de keukentafel in ons huis in Amsterdam-West. Ik druk op record en vraag haar in het Hebreeuws: ‘Ella, ben jij Nederlands?’ ‘Ja’, antwoordt ze in het Nederlands, terwijl ze haar blonde krullenbol schudt. ‘En ben je Israëlisch?’ ga ik verder. ‘Nee, jij bent Israëlisch’, wijst ze naar mij. ‘Ben je joods?’ Ze stopt met tekenen en kijkt recht in de lens: ‘Wat betekent dat?’
Vanaf het moment dat ik in Nederland woon, beschik ik over een arsenaal aan identiteiten: Israëlisch, joods, Jemenitisch en Syrisch (mijn vaders afkomst). Naar gelang de situatie kan ik kiezen.
Na meer dan twintig jaar in Nederland ben je als immigrant gewend dat je identiteit ter discussie staat. Als ik aan mijn oma denk, besef ik dat we al generaties lang immigranten zijn: altijd in beweging, in de diaspora, voortdurend je identiteit herdefiniëren en verlangen naar een plek die je ‘thuis’ kan noemen.
De druk om zich aan te passen was hoog en
onrechtvaardig: hun Arabische identiteit en hun verhalen werden zo langzaam uitgewist.
Immigranten zouden de geuren en gewoonten die als verschillend worden gezien levend moeten houden – en zich niet moeten laten scheiden van wie ze werkelijk zijn.

Ontdekkingen (Ibtihal Jadib Volkskrant Magazine 16 november 2019 p. 21):
Er is weinig zó heerlijk als de ontdekking van een fantastische schrijver van wie je nog een heel oeuvre kunt verslinden. Thuisgekomen liep ik meteen naar de boeken van mijn schoonvader en ja hoor, er zat een tweede bundel tussen: De vrolijke jaren. Daarin geeft Carmiggelt blijk van zijn liefde voor Willem Elsschot; laat dat toevallig de schrijver zijn van mijn favoriete boek. Ik las Kaas voor het eerst toen ik 17 was en er een opstel over moest schrijven voor Nederlands. We moesten een fragment uit een boek kiezen en dat herschrijven vanuit een ander vertelperspectief.
Toen ik een paar weken later mistroostig in de rij stond met suffe kinderboeken, trof ik een meisje voor mij in de rij. Ze leek ongeveer even oud als ik en gaf aan de balie een stapel boeken af voor volwassenen met de tekst:
‘Deze zijn voor mijn moeder.’ U begrijpt, ook ik moest sindsdien opvallend vaak boeken meenemen voor mijn moeder.

Zo kijkt de overheid naar de burgerij die zij geacht wordt te bedienen (Martin Sommer de Volkskrant 28 november 2020 Opinie p. 23):
Oud-minister Donner had het in zijn onderzoeksrapport gehad over ‘institutionele vooringenomenheid’. Er heerste een kolossale tunnelvisie, die bestond uit een rijksbreed gedeeld wantrouwen tegen de burgerij. Hier was een overheid aan het werk die zich door de klandizie geen oor liet aannaaien, en precies daarover lange tijd reuze tevreden was. Dat gaat veel verder dan alleen Financiën.
In dit technocratische bestuur wordt tegenspraak vanzelf tegenstribbelen, in de Kamer belichaamd door Pieter Omtzigt en Renske Leijten. Zij werden lange tijd als populistische drammers beschouwd. Meer in het algemeen was Pim Fortuyn de eerste die de bestuurskaste
ont-maskerde. Ik weet niet wat eerder kwam, maar het openbaar bestuur is op zijn beurt de burgerij gaan ont-maskeren.

Wijsheid en wetenschap (Patricia van Bosse Civis Mundi Digitaal #104 1 december 2020):
Een paar maanden geleden werd mijn aandacht getrokken door een artikel in de Volkskrant, waarin de vraag werd gesteld – ik parafraseer nu – of oude wijzen niet gedateerd zijn. Intussen is er immers zo veel wetenschappelijke kennis waar zij geen weet van hadden. De auteur, Kees Kraaijeveld, directeur van de Argumentenfabriek, pleit voor ‘wijsheid die gebaseerd is op kloppende, wetenschappelijke kennis over de wereld en de mens’. Er werd verwezen naar recent werk van wetenschappers onder de noemer: Evidence Based Wisdom.
Tot slot
De rol van wijsheid om het leven van mensen te verbeteren kan nauwelijks onderschat worden. Alles wat de ontwikkeling van wijsheid bevordert zou een hele hoge prioriteit moeten hebben. Om die reden is alle aandacht voor wijsheid zeer welkom, dus ook vanuit de wetenschappelijke hoek, of het nu al veel heeft opgeleverd of niet.
Om welke benadering het nu gaat: wetenschappelijk, door de inspiratie van oude teksten, door kunst, door ervaringen in het dagelijkse leven, de belangrijkste les is om open en nieuwsgierig te zijn. En te reflecteren, dat lijkt essentieel in welke benadering dan ook. Als we het er over eens zijn dat wijsheid belangrijk is (en wie kan dat ontkennen?) en er zijn nu zelfs wetenschappelijk bevestigende inzichten, dan zouden deze toegepast moeten worden in het onderwijs, op alle niveaus en leeftijden. Ook een basishouding waarin het gaat om het belang van alle mensen en de wereld zou het ’wijsheidsgehalte’ van de politiek en de journalistiek verhogen, iets waar we allen veel baat bij zouden kunnen hebben. Het zou werkelijk een rol kunnen spelen om het leven en het functioneren van de maatschappij te verbeteren.

Logica (Sheila Sitalsing Volkskrant 1 december 2020p. 2):
Correspondent Mark Schenkel zocht het uit, voor een fraaie serie over winnaars en verliezers van de wereldhandel.
De bedoeling achter het belastingverdrag was om Nederlandse bedrijven te stimuleren bedrijvigheid in Oeganda te ontwikkelen. De Oegandezen dachten dat het weggeven van hun recht op belastingheffing niet zo erg zou zijn, dat er in ruil daarvoor zegen zou komen uit Nederland. De Oegandese belastingambtenaar die destijds mee onderhandelde zei tegen Schenkel dat zijn delegatie te weinig kennis had, als schooljongens zaten ze tegenover de Hollandse dealmakers, ze dachten dat het goed was.
Het was niet goed. Want de belastingafspraak bleek een
sluiproute voor multinationals uit China, India en Frankrijk.

Bij de worsteling met Cliteur is Cleveringa arbiter (Sander van Walsum Volkskrant 1 december 2020 p. 11):
Is Paul Cliteur, de mentor van Baudet, nog wel te handhaven als hoogleraar, vragen medewerkers van de Leidse universiteit zich af. Zij beroepen zich op Rudolf Cleveringa, de hoogleraar die in 1940 tegen het ontslag van Joodse hoogleraren protesteerde. Maar ook voor de medestanders van Cliteur is Cleveringa een lichtend voorbeeld: als voorvechter van de academische vrijheid.
Nu heeft Cliteur wellicht meer uit te leggen. Maar hoe het college van bestuur ook over zijn positie beschikt: het zal van links of van rechts het verwijt krijgen tegen de geest van Cleveringa te hebben gezondigd. Als het geen stappen onderneemt tegen Cliteur, verloochent het Cleveringa’s strijd tegen het antisemitisme. Als het Cliteur op non-actief stelt of anderszins straft, verloochent het Cleveringa als voorvechter van de academische vrijheid.

Dimensies van bewustzijn Deel 3: bewustzijnsverandering en maatschappelijke hervorming (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #105 24 december 2020):
Bespreking van: Christina von Dreien,
Bewustzijn schept vrede
Dit is het derde boek van en over Christina von Dreien, een inmiddels 19-jarige jongedame met bijzondere ervaringen van andere bewustzijnsdimensies, die daarover wereldwijd lezingen geeft. De twee boeken die haar moeder Bernadette over haar heeft geschreven zijn besproken in nr 101 en 102. De boeken zijn vertaald in twaalf talen en blijken internationale bestsellers te zijn. Dit derde boek heeft zij zelf gescheven. Het is een compilatie van teksten van haarzelf, samengesteld door haar uitgever. Inmiddels is er ook een vierde deel gepubliceerd met de opwekkende titel Uiteindelijk komt alles goed.
Slotopmerkingen: nogmaals eigen verantwoordelijkheid
Zodra we verantwoordelijkheid nemen voor alles wat we doen en niet doen... voor wat we doen met de informatie die we krijgen en ook waar we onze informatie vandaan halen, komen we in onze kracht te staan...
Mensen die in hun kracht staan, leven vanuit hun ziel, en als veel mensen vanuit hun ziel leven, kan het systeem dat we tot nu toe gehad hebben niet langer blijven bestaan” (p 312).
We nemen onze verantwoordelijkheid als we beseffen dat we... de toekomst creëren. Als je een beeld wil vormen van hoe de Aarde er in de toekomst uit uit zou moeten zien, denk dan na over wat je... kunt veranderen, zodat deze toekomst kan ontstaan... In de toekomstige samenleving moet iedereen op de plek zitten waar hij vanuit zijn ziel thuishoort, waarbij we met ons allen ook een eenheid vormen” (p 307-08).

De herwaardering van de publieke sector in het gedrang Falende uitvoering, wie zijn de schuldigen? (Willem Mastenbroek RedactieManagementsite 29 december 2020):
Problemen in de uitvoering van publieke organisaties wekken groot ongenoegen. De analyses van deze problemen zijn talrijk. Nieuwe onderzoekingen kondigen zich voortdurend aan. Zo gaat het al jaren. We blijven onderzoeken en analyseren. Is dat om het gebrek aan daadkracht te camoufleren? We willen een publieke sector waar we trots op kunnen zijn.
Door het netwerk van relaties –
verticaal en horizontaal – anders in te richten en mensen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid, krijgt deze beweging een eigen kracht. Er wordt niet uitgerold of geïmplementeerd. Al doende en intensief communicerend over waar het naar toe moet, maakt men meters.

Wijzer door corona (Marli Huijer de Volkskrant 30 december 2020 p. 25):
Mijn voorstel is daarom om een
multidisciplinair team in te stellen, met deskundigen uit de economie, biologie, sociale en geesteswetenschappen, dat in samenspraak met de bevolking een afgewogen, omvattende en gebalanceerde visie ontwikkelt. Onderwerp is dan niet hoe het virus weg te hameren, maar hoe we verantwoord kunnen samenleven met de vele andere soorten waarvan de menselijke soort afhankelijk is.

Diversiteit, inclusiviteit en safe spaces (Lotte Jensen de Volkskrant 30 december 2020 p. 29):
Was het een pluspunt als je Christen was of kon je toch beter atheïstisch zijn? Zou het in ons voordeel uitpakken als iemand uit onze groep biseksueel of homo was? Wat had dit nog met ons voorstel over historische dijkdoorbraken te maken?
Pas enkele weken later, toen ik naar het
Bilderdijk-journaal keek, wist ik wat ik achter mijn naam had moeten invullen: neerlandicus.
Dat neerlandici bescherming verdienen, is nu trouwens ook
officieel erkend door de Tweede Kamer, die 1,5 miljoen euro uittrekt om de opleidingen neerlandistiek in stand te houden en te versterken. Een verrassend eindejaarsgeschenk!
Intussen is diversiteit natuurlijk wel belangrijk. Alleen een Bilderdijk-journaal is ongehoord.
Ook de tegenpool van Bilderdijk verdient een eigen uitzending, Maria Aletta Hulshoff (1781-1846). Zij was voor democratie, tegen de monarchie en voor vaccinatie. Ze schreef in 1827 een vlammend pamflet, waarin ze Amsterdamse moeders aanmoedigde hun kinderen te laten inenten tegen koepokken. Bilderdijk vond haar maar een ‘hysterische dweepster’. Wij weten wel beter.

ABN schetst 4 scenario's van ict-sector na corona (9 juli 2020 Pim van der Beek).
De bank gaat uit van twee fundamentele onzekerheden: ‘Ten eerste is het om de ordening van economie en maatschappij te begrijpen relevant hoe we ons organiseren. Meer specifiek gaat het hier om de vraag of de overheid de bepalende factor is, of juist de markt (markt vs. overheid).’
‘Ten tweede kennen wij in Nederland een hoge mate van
solidariteit. De grote vraag is echter, zullen we solidair met elkaar blijven en wordt dit zelfs in toenemende mate afgedwongen, of gaat het recht van de sterkste gelden (individu vs. collectief)? Het antwoord kan ons vermogen tot collectieve besluiten over zorg, pensioen en de verdeling van inkomen en vermogen in de wielen rijden. Of mogelijk juist het relatief vrije ondernemerschap en de keuzevrijheid van consumenten aan banden leggen. Hieruit ontstaat een matrix met vier verschillende scenario’s.’
#1 Vrijheid voor de sterken
#2 Open hightech-gemeenschap
#3 De eigen staat
#4 De beschermende staat
De bank roept lezers van het rapport op om mee te discussiëren over de gevolgen van corona voor de ict-sector.
Net zoals de corona-app een dwaasheid is van de ict-sector, zal om het leerproces op aarde beter te begrijpen een computer algoritme het vraagstuk individu vs. collectief niet oplossen, dit zullen we echt zelf moeten doen.

Wilma de Rek interviewt Klaas van Egmond Volkskrant 28 december 2019):
Meer materiële groei kan de aarde niet aan, waarschuwt Klaas van Egmond. Besef hiervan moet leiden tot een herziening van het financiële bestel, hoopt de hoogleraar milieukunde. ‘Alle problemen die we nu hebben, hebben te maken met gebrek aan bewustzijn.’
‘We gaan in zwaar weer terechtkomen!’ is de alarmerende eerste zin van Homo Universalis van Klaas van Egmond, compleet met uitroepteken. In een werkkamer op de achtste verdieping van het Victor Meineszgebouw in de Utrechtse Uithof begint de 73-jarige hoogleraar milieukunde opgetogen te knikken. ‘Héél zwaar weer. Maar het komt goed, uiteindelijk. Denk ik.’

Hoe geven rampen de Nederlandse identiteit vorm? (Harriët Salm Trouw 31 januari 2019):
Ronkende verhalen over de Watersnoodramp in 1953 en de glorieuze bouw van de Deltawerken zitten de aanpak van klimaatproblemen in de weg, denkt hoogleraar Lotte Jensen.
Wij-gevoel
Dat verleden, zo betoogde zij vorig jaar in haar oratie
‘Wij tegen het water’, gaat overigens veel verder terug dan 1953. Ook de Sint-Elisabethsvloed van 1421, de Kerstvloed van 1717, de ondergelopen Betuwe in 1861 en nog veel meer watersnoodrampen hebben ons ‘wij-gevoel’ versterkt.
Omgang met de natuur
Hoe kan je zónder een nieuwe watersnoodramp de benodigde
solidariteit vinden voor krachtige maatregelen om een stijgende zeespiegel tegen te houden? Daarvoor is een cultuurverandering nodig, en dat is niet eenvoudig, zegt ze.''
“We moeten onze verhalen veranderen en we moeten een veel
deemoediger, bescheidener beeld maken van onszelf. Een nieuw narratief, een nieuw woord- en beeldregister over bijvoorbeeld de Watersnoodramp, kan helpen anders naar onze omgang met de natuur te kijken”, stelt Jensen. “‘Ruimte voor de rivier’ is al een goed voorbeeld. Daaruit blijkt dat we meebewegen met het water en niet het water glansrijk bedwingen.”

Primair draait het om het zelf-bewustzijn, het probleem van het ego, dat in het interview met Carola Schouten, de column van Ibtihal Jadib en het verhaal van Daan Heerma van Voss in de Volkskrant Magazine en in het boek Wit van Bret Easton Ellis (Boeken) van 11 mei 2019 naar voren komt.

Claudia Valk Hoofd, Hart en Onderbuik (Volkskrant 30 december 2011)
David Brooks stelt intuïtie gelijk aan onderbuikgevoelens' (28 december 2011). Dit is mijns inziens niet hetzelfde. Er moet hier onderscheid worden gemaakt tussen wat van het hoofd is (ratio, cultuur), wat van het hart is (gevoelens, intuïtie) en wat van de buik is (begeerten, verlangens, het primitieve beest). ‘De buik’ wordt in het algemeen onder controle gehouden door ‘het hoofd’ doormiddel van cultuur en aangeleerde regels. Zou men vanuit zijn buik gaan leven, dan wordt het een bende. Mede omdat de onderbuikgevoelens sterk egocentrisch zijn. De intuïtie van het hart heeft niets te maken met onderbuikgevoelens of met emoties, die vaak ook egocentrisch zijn. ‘Het hart’ is niet op zichzelf gericht, maar op de omgeving, het collectief, het geheel. Mensen die vanuit hun intuïtie leven, kennen een hogere moraal, omdat zij niet zichzelf centraal stellen, maar anderen. Iemand die leeft vanuit zijn/haar hart is zichzelf tot een wet en weet intuïtief wat wel en niet kan. In principe heeft zo iemand geen regels en cultuur nodig om zich ‘te gedragen’. Het nadeel van intuïtie is het gebrek aan samenhang. Het is moeilijk te ordenen en in woorden uit te drukken. Daarvoor is het hoofd nodig, het verstandelijk redeneren.

'We moeten onszelf niet eenvoudiger maken dan wij zijn. Wij zijn vrij' (Jan Drost Volkskrant 1 oktober 2011):
Hersenonderzoekers als Dick Swaab zijn zo populair omdat zij ons bevrijden van onze vrijheid en verantwoordelijkheid. Maar zij vertellen leugens. Wij zijn vrij.

'Vrije wil meet je niet met een hersenscan' (Daan Evers en Niels van Miltenburg Volkskrant 15 september 2011)
Swaab mag best meningen geven over dingen die buiten zijn specialisme vallen. Wel is het jammer dat hij zo weinig kritisch is over onderzoek dat met zijn mening overeenstemt.

Hersenbeest is meeslepend opgeschreven (Suzanne Weusten Volkskrant 7 mei 2016 Bijlage Sir Edmund p. 27):
In een meeslepend betoog wast Marjan Slob een groepje luidruchtige hersenwetenschappers de oren. Wij zijn niet ons brein, want hersenen denken niet, foetert de filosofe.
Hersenwetenschappers kunnen geen objectieve kennis vergaren over innerlijke ervaringen, betoogt Slob. Gedrag kun je observeren, gedachten zijn privé. Weliswaar kunnen scans de fysiologie van hersenprocessen in kaart brengen, maar daarna stuiten ze op de vesting van de binnenwereld. En daarom hebben ze de geesteswetenschappen nodig, die een verfijnd instrumentarium hebben ontwikkeld om de menselijke geest te onderzoeken. Kunstbeschouwers, filosofen en historici hebben een vocabulaire om begrippen als 'zelf', 'bewustzijn' of 'vrijheid' te duiden. Hersenwetenschappers zouden van deze taal moeten profiteren, vindt ze, in plaats van ze neerbuigend weg te zetten als 'subjectief'.
Dat hersenwetenschappers en geesteswetenschappers met een verschillend instrumentarium de essentie van de mens kunnen begrijpen, beargumenteert ze aan de hand van specifieke vragen: wat is het verschil tussen brein en geest? Hoe kun je jezelf blijven en tegelijkertijd veranderen? Wat is bewustzijn?

Prins Andrew graaft kuil voor zichzelf tijdens tenenkrommend interview (Patrick van IJzendoorn de Volkskrant 18 november 2019 p. 5):
In een tenenkrommend interview op de BBC heeft prins Andrew zaterdagavond gezegd zich niet te kunnen herinneren seks te hebben gehad met Jeffrey Epstein’s ‘seksslaaf’ Virginia Roberts. Tevens beweerde de tweede zoon van koningin Elizabeth geen spijt te hebben van zijn contact met de Amerikaanse investeerder en zedendelinquent omdat hij als handelsvertegenwoordiger baat had bij de contacten die Epstein had.
Reputatieherstel
Als reputatieherstel het doel van Andrew en zijn PR-adviseurs was, dan hebben ze zich verkeken. De prins werd een uur lang gefileerd door Maitlis, die haar verbazing soms niet kon verbergen. Vooral de vraag waarom hij naar Epstein toeging nadat deze uit de gevangenis was vrijlaten, bleek problematisch voor Andrew te zijn. Hij beweerde dat hij naar New York was gegaan om de vriendschap te verbreken. Om dat telefonisch te doen vond hij beneden zijn waardigheid.

Buitenland Rutger van der Hoeven Poetins ereronde (De Groene Amsterdammer 24 oktober 2019 p. 7):
‘Geopolitiek’ is zo’n term die bij leken een diep ontzag losmaakt: het vermoeden van hoge en ingewikkelde politieke manoeuvres die van zeer groot belang zijn voor van alles. In werkelijkheid gaat het gewoon om geld en militaire kracht en hebben de VS van beide het meest. Ondanks al het handenwringen zal Saoedi-Arabië de VS nooit inruilen voor Rusland, en hebben de VS nooit interesse gehad in Syrië. De VS hadden de hoofdprijzen van de regio al in de zak: Egypte, Israël en Saoedi-Arabië. Syrië was al arm en nu is het nog kapotgeschoten ook.
Niettemin wekt het de
ongezonde Amerikaanse aandrift om de toekomst van het Midden-Oosten te willen regelen. Maar de wereld wordt er niet slechter van als die uitdooft. Graag wat intelligenter en geduldiger dan Trump het doet, en loyaler aan vrienden. Maar de algemene richting van buitenlandse legers, het Midden-Oosten uit, is helemaal niet slecht.

Kandidaten Trump en Sanders stellen 'corrupte' politiek VS aan de kaak ( 6 augustus 2015):
Trump. In zijn campagne legt de multimiljardair een open zenuw bloot in het Amerikaanse democratische systeem: de ondemocratisch grote invloed van miljardairs en lobbyisten op het politieke proces.
Het vermogen van de gebroeders Koch wordt geschat op 86 miljard dollar.
De broers Charles (80) en David (75) hebben aangekondigd 900 miljoen dollar te investeren in de aankomende presidentsverkiezingen. Onder de nieuwe regels hoeven de Koch's niet bekend te maken waar dat geld vandaan komt en wie er gedoneerd hebben.

Trump is de vleesgeworden vlucht vooruit (Michael Persson Volkskrant 4 oktober 2019 p. 8-9):
Altijd naar de ander wijzen
Allereerst het overkoepelende element: het contra-narratief. Wat hij ook heeft gedaan, het is de altijd de andere partij die fout/corrupt/ondemocratisch is.
Vaak worden de wapens omgekeerd. Tijdens het onderzoek naar de Russische inmenging in de verkiezingen maakte Trump juist dat onderzoek verdacht, en nu is de dreigende impeachment-procedure weer een ‘staatsgreep’. In dit spiegelpaleis hoeft niemand te worden overtuigd van de waarheid – als de weg naar de uitgang maar uit zicht verdwijnt.
Ondersteunende elementen zijn leugens (‘Wie heeft de klokkenluidersregels veranderd!?), scheldwoorden (‘lowlife’ Adam Schiff, de leider van het impeachment-onderzoek), krachttermen (‘BULLSHIT’), verdachtmakingen (Schiff zou de klokkenluidersklacht zelf hebben opgesteld) en slachtofferschap (‘Er is geen president in de geschiedenis van dit land die zo slecht behandeld is als ik’), meestal in een zichzelf versterkende mix.
Is dat strategie? Een strategie veronderstelt een keuze, een besluit om een bepaalde richting in te gaan. Trump heeft geen keuze, Trump heeft een karakter. En dat is uitermate geschikt om zich te verweren tegen de crises die hij zelf veroorzaakt, zo is de afgelopen drie jaar gebleken.

Het rapport ‘E i V’ kiest voor de interdisciplinaire aanpak - de middenweg tussen de twee kanten van één medaille Geestkunde en Natuurkunde - de wisselwerking (wederkerigheid) tussen psychologie, sociologie, filosofie en ethiek of de synthese van wetenschap, religie en filosofie en kunst (Geestkunde - Zielkunde - Natuurkunde - Kunst). In het rapport ‘E I V’ staat religie in het bijzonder voor levenskunst, de moraal van het verhaal, te worden ingewijd in de oude mysteriën. Het reflexief bewustzijn, het projectiemechanisme (weerspiegeling, 'bewust en onbewust') leert dat we zowel waarnemer als deelnemer zijn. Het waargenomene duidt er op dat we allemaal deel uitmaken van de evolutie, de evolutionaire kringloop.

Paramartha
(Sanskriet) Paramārtha [van parama hoogste, meest sublieme + artha begrip, doel] Het echte of allerhoogste zelfbewustzijn. Ook een groot mystiek werk dat volgens een legende door oude ingewijden zou zijn overhandigd aan Nagarjuna.
Paramartha is in de ogen van boeddhistische ingewijden het laatste of hoogste doel dat bereikt kan worden in het huidige zevenvoudige planetaire manvantara door de strevende en vorderende adept. Wanneer hij het lagere viertal van zijn zevenvoudige constitutie heeft overwonnen of bedwongen en de eigenschappen ervan heeft omgezet zodat hij in het hoogste deel van zijn hoogste triade kan leven — wanneer hij zelfbewustzijn heeft bereikt terwijl hij leeft in zijn eigen monadische essentie — verwerft hij paramartha of dat absolute bewustzijn dat vanwege zijn bevrijding van alle menselijke kwalificaties of kenmerken, met hetzelfde recht absoluut onbewustzijn kan worden genoemd. Op een andere manier uitgedrukt is het het bewuste bestaan als een nirvani. Het is de staat waarin de hoogste triade van de boeddha overgaat wanneer hij eenmaal het boeddhaschap heeft bereikt. Het binnengaan van de hogere triade van de boeddha in nirvāṇa houdt zijn lagere viertal geenszins tegen van actieve dienstverlening aan de wereld, want zijn lagere viertal dat is gereinigd van alle kenmerken van de gewone persoonlijkheid en overschaduwd wordt door de hogere triade van de boeddha, is een nirmāṇakāya van een hoge graad.

We sjokken hier achter de feiten aan (S. de Groot Volkskrant 25 maart 2019 p. 19):
Rechtszaken die onnodig lang duren, door het achterblijven van digitalisering. Dat de kwaliteit van de rechtspraak in ons land in gevaar komt, zoals nu in een onderzoek naar buiten kwam (Ten eerste, Will Thijssen 22 maart), is voor mij als ceo van Sdu bepaald geen verrassing. Wij zien al veel langer dat organisaties in de juridische en fiscale sectoren niet klaar zijn voor de digitale toekomst.

Huawei (Buitenhof 24 maart 2019 NPO1):
Als Nederland voor de aanleg van een 5G-netwerk in zee gaat met het Chinese tech-bedrijf Huawei, brengt dat onacceptabele veiligheidsrisico’s met zich mee, waarschuwt ambassadeur van de Verenigde Staten in Nederland Pete Hoekstra. Kunnen we de overstap naar supersnel internet maken zonder de Chinese tech-gigant? Is Huawei echt zo gevaarlijk? Of wordt Europa pion in de machtsstrijd tussen de VS en China? In Buitenhof: Pete Hoekstra, ambassadeur van de VS in Nederland.
Verkiezingsoverwinning FvD
Wat zijn de gevolgen van de enorme verkiezingsoverwinning van Forum voor Democratie? Gaat het kabinet zaken doen met Forum? Wil de partij dat? En hoe gaat het verder in de provincies waar ze de grootste partij zijn geworden? Te gast zijn hoogleraar politicologie Tom van der Meer, raadslid voor Leefbaar Rotterdam Tanya Hoogwerf en priester en auteur Antoine Bodar.

Ieder z'n eigen klimaatprobleem (Yvonne Hofs Volkskrant 6 april 2019 Zaterdag p. 6-7):
Het is onwaarschijnlijk dat Jesse Klaver zijn CO2-heffing via de Eerste Kamer kan afdwingen, analyseert Yvonne Hofs. Anderzijds overdrijft Hans de Boer de nadelige gevolgen van zo’n heffing voor het bedrijfsleven. Doorschuiven van de klimaatrekening is geen optie.
Coalitiepartijen CDA en VVD hebben de belangen van het bedrijfsleven sinds jaar en dag hoog in het vaandel staan. Ze luisteren altijd goed naar de opperlobbyist van de werkgevers, VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer.
Groot dilemma
Ondertussen ligt de onbetaalde klimaatrekening nog altijd pontificaal op tafel. Het grootste dilemma van het klimaatbeleid blijft daarmee onopgelost en is misschien ook wel onoplosbaar.
Het kabinet moet het onverenigbare met elkaar verenigen.
In een geglobaliseerde wereld kunnen multinationals inderdaad vrij gemakkelijk besluiten hun investeringen elders te plegen als de Nederlandse regering hun het leven zuur maakt.
Dit in tegenstelling tot de burgers en mkb’ers die hechten aan hun Nederlandse huis en haard en afhankelijk zijn van de Nederlandse banen- en afzetmarkt. Die kunnen geen kant op.
Zij moeten de rekeningen die de overheid bij hen over de heg gooit gewoon betalen.
Mensen zijn psychologisch slecht in staat grote offers te brengen voor anderen die ze nooit zullen kennen. In de evolutie telde alleen het eigenbelang en dat van de eigen kinderen. Achter klimaatscepsis en kritiek op het klimaatbeleid gaat vaak materialisme schuil: mensen geven liever 10.000 euro uit aan een nieuwe badkamer of keuken dan aan isolatie en een warmtepomp. Dan is het wel zo prettig als er een in Griekse metaforen sprekende politicus opstaat die zegt dat klimaatverandering niet bestaat en dat Nederlanders hun energievretende levensstijl zonder schuldgevoel kunnen voortzetten.
Elke grote transitie maakt slachtoffers, maar creëert tegelijk nieuwe mogelijkheden.
Na ons de zondvloed
Er is overvloedig wetenschappelijk bewijs voor de menselijke oorzaak van klimaatopwarming.
Wie in dat licht vasthoudt aan het opportunisme van ‘na mij de zondvloed’, denkt nog steeds als een holbewoner.

Het boek DE GROTE WERELDRELIGIES en de twee vormen van elke religie van Antony Fernando bespreekt de middenweg (p. 58,62,63,64,68,69,73,74 en 76) van onvolwassenheid naar volwassenheid (p. 3,91,92,93,174,181).
185/186: Maar het ziet er naar uit, dat de wereld in de toekomst voor de vorming van een verenigde mensheid, een spirituele theologie nodig heeft, die de aandacht vestigt op de gemeenschappelijke wortels van alle godsdiensten. Zo'n theologie zal de realiteit moeten uitleggen van leven en dood, waarover alle religies het eens en waarvan alle mensen in hun onderbewustzijn overtuigd zijn. Samengevat zou deze deze op het vlak van de ervaring berustende realiteit zijn: Zonde en lijden horen wezenlijk bij het mens-zijn.
Maar alle mensen ongeacht hun kleur, kaste of geloof zijn begiftigd met de spirituele kracht deze belemmeringen draaglijk te maken en het eeuwige goddelijke leven deelachtig te worden.

Wat (volwassenheid) en Hoe (middenweg)op aarde
De grondslag voor de reciprociteit tussen het
'Wat en Hoe' in de microkosmos en het 'Hoe en Wat' in de macrokosmos is de Eeuwige wederkeer van Nietszche.

Het eeuwige leven: Jeroen Buve (1935-2017)
Strijdbaar tot na zijn dood voor de metafysica (Peter de Waard Volkskrant 2 oktober 2017 p. 16):
Met de reguliere, 'rationalistische' wetenschap lag Jeroen Buve in de clinch, zodat hij uiteindelijk zijn eigen universiteit oprichtte.
Jeroen Buve voelde zich miskend door de academische wereld, die slechts oog had voor kwantitatief meetbare efficiency en rendement. Daarom richtte hij een eigen universiteit op.
'Ik houd de strijd vol door eindeloos optimistisch te zijn. Hoe harder ze mij tegenwerken, hoe harder ik doorzet', zei hij in Trouw.
Postuum zullen nog boeken van hem verschijnen, waaronder zijn autobiografie Een onverantwoord leven en God in de democratie.
'Hij was overtuigd ooit na zijn dood de erkenning te krijgen van filosofisch genie', zegt Sybrand, die samen met zijn broer Gulliver het werk zal voortzetten.

In het universum geeft de weerspiegeling een wetenschappelijke onderbouwing van het projectiemechanisme van Carl Jung e.a. Zowel de Radboud Universiteit, de Universiteit Leiden als de Vrije Universiteit Amsterdam besteden aan het thema spiegelneuron serieus aandacht. De hamvraag is nu in hoeverre politici echt bereid zijn over hun eigen schaduw heen te stappen?
Het onderzoeksrapport ‘E i V’ verklaart de spirituele bewustzijnsverandering mede aan de hand van:
- Mimese (Plato)
- Deus sive Natura (Spinoza)
- Weerspiegelingstheorie (Hegel en Engels)
- Weerspiegeling, Weerkaatsing, Verbeeldingskracht (Blavatsky)
- Co-reflectie (Chardin)
- Projectiemechanisme (Freud, Herrmann, Jung, Kolb en Leary)
- Spiegelneuron (Iacoboni)
- Spiegelsymmetrie (Veltman, Standaardmodel)
- Zelfbewustzijn, Reflexief bewustzijn (Bewustzijnsschil)

Jeroen Buve van de Geert Groote Universiteit te Deventer is ‘de grootste Nederlandse filosoof van deze tijd’. Dat zegt Prof. Mr A.Q.C. Tak in de onlangs verschenen vijfde geheel herziene en geactualiseerde druk van zijn 4-delige standaardwerk over Het Nederlandse Bestuursprocesrecht in Theorie en Praktijk (Wolf Legal Publishers, 2014).
Daarom denk ik dat de Nederlandse filosofen pas wakker zullen worden als eerst de beoefenaren van alle andere disciplines in binnen- en buitenland het belang van de theorie van de veritas duplex zullen hebben ingezien. Maar ik ben hoopvol over de jongeren van nu: die begrijpen mijn verhaal meteen.’
Een nieuw paradigma. Niet minder dan dat wordt voorgesteld door Jeroen Buve, filosoof, bedenker van de theorie van de dubbele waarheid (veritas duplex) en geestelijk vader van een nieuw soort inrichting voor onderzoek en onderwijs, de Geert Grote Universiteit in Deventer. Zijn theorie staat compact vervat in Liber Universitatis. Aan de slapende intellectuelen van de Lage Landen.
J. Buve boek Liber Universitatis - Aan de Slapende Intellectuelen van de Lage Landen (Piet Ransijn recensie: Complementaire kennis en de ‘tweeledige waarheid’ van Plato en Aristoteles), het reflexief bewustzijn:

Plato onderscheidt in zijn Faidros (Phaedrus 246A ff., 253C ff.) drie aspecten van de menselijke ziel die hij vergelijkt met een wagenmenner achter een tweespan. Zowel de menner als wel de twee (gevleugelde) paarden zijn onderdeel van de tripartite ziel. Deze drie onderdelen zijn (in verschillende transcripties veelal hetzelfde):
- De menner, de logos of noes (nous) (intellect, het redenerende en kennende deel, Hoofd)
- Het nobele paard, de thumos, thumoeides (passie, wil, doorzettingsvermogen, Hart)
- Het weerspannige paard, epithumia, epithumetikon (trek, lust, driftleven, Onderbuik)

Denis Johnson (1949-2017), schrijver (Auke Hulst NRC 27 mei 2017):
De Amerikaan Denis Johnson was vooral een writer’s writer: de rauwe poëzie in zijn zinnen maakte hem een van de grootste stilisten. Hij leidde een turbulent leven, reisde naar brandhaarden en schreef daarover.
Hoezeer zijn reputatie gegroeid was, met name in de afgelopen vijftien jaar, blijkt wel uit het feit dat hij, als outsider weliswaar, steeds vaker genoemd werd als mogelijke Nobelprijswinnaar. Hoewel hij die prijs waarschijnlijk nooit zou hebben gekregen – te idiosyncratisch, te zeer de writer’s writer – heeft zijn overlijden die waarschijnlijk nu tot zekerheid gemaakt.

De wolf in ons (Maarten Keulemans Volkskrant 3 juli 2018 V4-6):
De wolf is in het land, en nee, dat is niet eng of gevaarlijk, zegt Elli Radinger, publicist en wolvenexpert. We kunnen zelfs van alles van de dieren leren, zegt ze. En moet je ze eens horen huilen.
Al meer dan twintig boeken, schreef ze daarover. En nu blijkt haar nieuwe boek, De wijsheid van wolven, opeens een internationale bestseller.
Begrijpelijk ergens wel, want het boek, vol adembenemend knuffelbare wolvenfoto’s, vindt het exacte midden tussen natuurmonografie en zelfhulpboek. Een werk waar je naast de nieuwste wetenschappelijke inzichten ook opeens zinnen kunt tegenkomen als: ‘Ontmoetingen met wilde wolven – of het nu in de werkelijkheid is of spiritueel – veranderen je in de kern van je bestaan.
Kom op. Een wolf als manager?
‘Of je nou een roedel leidt of een bedrijf, je hebt dezelfde kwaliteiten nodig. Je bent een goede leider door het goede voorbeeld te geven, en de kwaliteiten van anderen te erkennen. Bij wolven werkt dat, ze weten: we hebben goede babysitters, goede achtervolgers voor de jacht, goede dit en goede dat. Er hoeft niet een leider te zijn die zegt: jij doet dit, jij doet dat. En omgekeerd weten de wolven dat ze in situaties waar het moeilijk wordt kunnen vertrouwen op hun leider.’
De les die u daaraan verbindt in uw boek: samen zingen is fijn.
‘Precies. Er is een nieuwe trend in Duitsland: Rudelsingen, ofwel roedelzingen. Vreemden komen samen om op muziek met elkaar te zingen. Een soort karaoke, maar dan massaal.
Samen zingen, je wordt er gelukkig van, het werkt echt. En wolven weten dat.’

Motel Songs (VPRO boeken 24 juni 2018 NPO1):
Jeroen van Kan ontvangt Auke Hulst, de winnaar van de Bob den Uyl Prijs 2018. Met zijn boek Motel Songs won hij de prijs voor het beste Nederlandstalige reisboek uit het afgelopen kalenderjaar.
Gaandeweg kwam ik tot de conclusie dat het een reis was in de schaduw van de dood en werd me duidelijk dat dit iets te maken had met de dood van mijn vader, die heel jong is overleden.
Het is een merkwaardige kruising geworden tussen essay, songteksten, reisverhaal en autobiografie. Maar ik houd er wel van om grenzen poreus te maken. De cd en het boek zijn met elkaar verweven, die kun je niet uit elkaar trekken.

De debuutroman Keizer van Sarah Sluimer gaat over een gevierde Amsterdamse theaterregisseur die in New York zijn Nemesis ontmoet. 'Ik had wel zo'n man willen zijn, met een eigen koninkrijk.'
Strakke regie (Herien Wensink interviewt Sarah Sluimer Volkskrant 26 juni 2018) V8-9):
Met Keizer schreef Sarah Sluimer een roman over de ondergang van een megalomane toneelmaker en een Amsterdams acteursensemble. Maar nee, nu niet denken dat het een sleutelroman is. “Ik ken Ivo van Hove nauwelijks.” En actrice Elly dan, een kindvrouwtje van bijna 40 met een onvervulde kinderwens en een kolossaal vadercomplex?
Hij heet Leo. Twee lettergrepen. Drie letters, laatste een ‘o’. Net als Ivo. En dat is niet de enige overeenkomst tussen hoofdpersoon Leo Landrauff uit Keizer, de debuutroman van publicist en programmamaker Sarah Sluimer (1985), en regisseur Ivo van Hove, de directeur van Toneelgroep Amsterdam.
Heb je nooit overwogen zelf te gaan regisseren?
'Ik schrijf nu een stuk voor gezelschap Mugmetde goudentand en na de zomer speel ik mee in De Indië Monologen. En dan ga ik regisseren. Ik heb nog geen idee hoe en wat , maar het gaat gebeuren.

Sarah Sluimer: Op sociale media is er geen filter tussen jou en je behoefte tot aandacht (Volkskrant 4 juni 2017):
Iedereen met een actief Facebook- of Twitteraccount heeft de afgelopen jaren net zo lang geboetseerd tot zijn of haar internetpersonage lekker voelt. Je moet wel, die continue communicatie door middel van lettertjes vereist maskers die goed zitten en weerslag vinden bij de hongerige groep die jouw aanwezigheid moet belonen.
Daarbij kunnen we grofweg een paar categorieën onderscheiden: de ironische mens, de cynici en de emotiekickers.

Essay Het einde van de emancipatie
Een eeuwige voorwaardelijkheid (Mark van Ostaijen De Groene Amsterdammer 17 maart 2022, p. 50-53):
Denken via emancipatie maakt een permanente problematisering mogelijk, omdat het bestaat bij de gratie van
ongelijkheid en afhankelijkheid. De vraag is niet zozeer hoeveel emancipatie er nog nodig is, maar wat emancipatie dóet.
Want de nadruk op ‘
financiële zelfredzaamheid’ en ‘economische zelfstandigheid’ zet dezelfde afhankelijkheid voort door het alleen te verplaatsen van het privé-domein naar een marktdomein.
Met andere woorden: ik betwijfel, net als de sociologe
Marguerite van den Berg, hoe heilzaam het is dat we ‘bevrijding zijn gaan zoeken in een machtsrelatie met een baas’. Zo worden vrouwen ‘op dubbele wijze uitgebuit: buitenshuis door het kapitalisme en binnenshuis door het patriarchaat’, zoals de Franse historicus Ivan Jablonka stelt. Zodoende, aangezien emancipatie louter bestaat bij de gratie van ongelijkheid en afhankelijkheid, zou het verfrissend zijn om er afstand van te doen.
Mark van Ostaijen is als bestuurssocioloog verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en is managing director van het Leiden-Delft-Erasmus Centre Governance of Migration and Diversity. Momenteel werkt hij aan een boek met als werktitel Einde der emancipatie, waar dit essay op is gebaseerd

In de voorstelling van het Boeddhistische Levensrad wordt op een iconografische manier het proces aangeduid waardoor wij voortdurend de echte werkelijkheid vervormen tot onze eigen relatieve ervaring daarvan, die gekenmerkt is door de kwaliteit van lijden (vergelijk de Eerste Edele Waarheid). Dit universele proces, volgens welke elke mentale en materiële manifestatie tot stand komt, verloopt via twaalf stadia, die tezamen ‘de Keten van Ontstaan in Voorwaardelijkheid’, of ‘de Twaalf Nidanas’ worden genoemd.

Dat de vrije wil niet bestaat, is niet bewezen (Margreet vermeulen Volkskrant 27 juni 2018 p. 27) is een thema dat de gemoederen al millennia bezig houdt. De vrije wil, het thema dat Lieke Asma bestudeert heeft op de zelfregulering van de mens betrekking.

Na crisis oogst Keynes meeste lof (Peter de Waard Volkskrant 29 mei 2015):
Bij het vorige onderzoek in 1995 vierden marktwerking en deregulering hoogtij. Maar de hoge verwachtingen daarvan zijn niet ingelost. 'Zelfregulering is een mooi theoretisch principe maar in de praktijk is het een recept voor uitvretersgedrag', aldus de samenstellers van de lijst. Nu geven economen toe dat 'het op afstand plaatsen van publieke organisaties van de rijksoverheid is mislukt, net als marktwerking in de bancaire sector'.
Deze beleidsmislukkingen en het misplaatste vertrouwen in zelfregulering hebben ertoe geleid dat economen de hoogmoed van zich hebben afgeschud en nu vooral deemoed tonen - 'als we dan degenen met de grote mond op de televisie even vergeten', aldus Van Dalen.
Keynes kan men toch beschouwen als de laatste politieke econoom van formaat. Hij pleitte met veel overtuigingskracht voor een meer activistische houding van de overheid om uit een crisis te geraken.' Maar de hernieuwde waardering voor de persoon Keynes betekent volgens hem niet dat de Nederlandse economen zich ook keynesiaans gedragen.
Keynes en ook iemand als Jan Tinbergen stelden de wetenschap in dienst van verhoging van de welvaart voor alle burgers: het landsbelang.
Daarvoor zijn geen grote nieuwe ideeën, al hebben economen wel duidelijke visies op deelgebieden, zoals Lans Bovenberg op pensioenen.
Moderne universiteit
De moderne universiteit is volgens de samenstellers van de lijst vooral een bolwerk dat zich richt op het applaus van de eigen collega's. 'Om dat te bereiken richt men zich op het eigen subspecialisme omdat daar, net als in de speldenfabriek van Smith, de arbeidsproductiviteit kan worden verhoogd', aldus Van Dalen.
Als illustratie daarvoor wordt een uitspraak van Geert Mak geciteerd:
'Wat nu telt, zijn vooral de zogenaamd éígen keuzen en prestaties, de eigen show, ook al bouwt men in werkelijkheid eindeloos voort op de inspanningen van anderen.'
Opvallende verschijningen
Opvallende verschijningen in de toptien zijn de namen van de Israëlische psycholoog en gedragseconoom Daniel Kahneman (bekend van het boek Thinking, Fast and Slow) en de Turks-Amerikaanse econoom Daron Acemoglu (bekend van Why Nations Fail).

Rechts Amerika keert zich tegen 'stomme oorlogen' (Stieven Ramdharie Volkskrant 13 april 2018 p. 7):
President Trump voelt de hete adem in de nek van zijn trouwste aanhangers nu hij op het punt staat Syrië aan te vallen. Nadat de VS 4.500 miljard dollar hebben besteed aan de oorlogen in Irak en Afghanistan, dreigen ze opnieuw een 'militair avontuur' aan te gaan. Terwijl Trump juist had beloofd een einde te maken aan het voeren van kostbare oorlogen.
Coulter en Carlson, gesteund door sommige conservatieve Republikeinse Congresleden, vrezen dat Trump met een aanval op Syrië juist kiezers in de steek zal laten die op hem stemden omdat hij af wilde van de bemoeienis met het Midden-Oosten. Trump wees in de campagne voortdurend op de duizenden miljarden dollars die waren 'verkwist' in Irak en Afghanistan. Ook bekritiseerde de miljardair president Obama toen deze in 2013 Assad dreigde te straffen voor de grote gifgasaanval in Ghouta. "Wat zal het bombarderen van Syrië ons opleveren’" tweette Trump destijds, "behalve nog meer schulden en een langdurig conflict?"

Theater (Wensink Volkskrant 13 april 2018 p. V7):
Stelling: Othello kan ook als slachtoffer racisme aan de kaak stellen.
Wekker had liever een krachtige Othello gezien, een held die zegeviert, maar dat is dramatisch niet interessant (en dat geldt óók voor witte antihelden uit het toneelrepertoire). Overigens speelt acteur Werner Kolf de rol te allen tijden uiterst waardig: hij is geen slachtoffer, hij wordt tot slachtoffer gemaakt. Daarbij is dit personage goddank niet feilloos (hoe saai is dat?) maar lijdt hij ook onder zijn eigen karakterzwaktes: gebrek aan vertrouwen en de daaruit volgende jaloezie - die overigens ook weer heel geraffineerd 'institutioneel' worden verklaard.
Het is goed om te lezen hoe een zwarte toeschouwer het expliciete racisme in de voorstelling ervaart - en vooral het feit dat daar door witte toeschouwers soms om gelachen wordt. Wekker vraagt zich af of de ontoelaatbaarheid van zulke taal dan wel overkomt. Maar betekent lachen automatisch instemmen? Er is de lach uit ongemak, de lach uit gêne, de ongepaste lach waarop je jezelf betrapt, waarna je je schaamt en gestimuleerd wordt na te denken over dit soort 'humor' - de lach die als een graat in je keel blijft steken.
Die momenten zetten misschien wel meer te denken over de eigen aannamen en het onbewuste racisme dan een al te rechtlijnig vertoog met een geheven vingertje. De toeschouwer subtiel manipuleren tot verstrekkend zelfinzicht - dat is wat intelligent theater vermag.

Theater - Othello - het Nationale Theater (Hein Janssen Volkskrant 5 februari 2018):
Daria Bukvic gaat met lef en brutaliteit deze klassieke Shakespeare te lijf. Geef dit talent vooral vrij baan. Bukvic maakt met haar radicale bewerking van Othello een statement over de gevolgen van sluimerend racisme.

Piep! Tot rust komen! Nu! (Barbara Ehrenbach De Groene Amsterdammer 12 april 2018 p. 36-41):
Nadat de zelfbenoemde ‘meesters van het universum’ van Silicon Valley massa’s mensen hebben omgeturnd tot ongeconcentreerde en egocentrische wezens willen ze nu nep-boeddha’s van ze maken.
In de strijd tussen lichaam en geest ziet bijna iedereen de geest als de good guy, de morele overwinnaar die terecht zegeviert. Het lichaam krijgt in de huidige fitnesscultuur hooguit de status van adviseur: we moeten er wel naar ‘luisteren’, want het is per slot van rekening in staat tot heel veel goede dingen, van het helen van wonden tot het laten groeien van foetussen, zonder enige waarneembare instructies van ons bewustzijn.
De dader was snel genoeg gevonden – in Silicon Valley of, algemener, de hightechindustrie die de verleidelijke apparaten en sociale netwerken produceerde die zoveel van onze tijd opslokken. Silicon Valley was niet alleen de bron van het probleem; het bleek ook de ground zero te zijn van de epidemie van het aandachtstekort.
In de ongekende hoogmoed van Silicon Valley streeft men naar niets minder dan onsterfelijkheid. De reden waarom Kurzweil zichzelf heeft veranderd in een wandelend chemielab is dat hij daarmee zijn levensduur hoopt te rekken tot de volgende biomedische doorbraak, zeg in 2040, als we ons lichaam kunnen volladen met miljoenen nanobots die geprogrammeerd zijn om ziekten te bestrijden.
Tegenwoordig heeft mindfulness zich in zijn gelikte en seculiere vorm tot ver buiten Silicon Valley en zijn kenmerkende industrie verspreid, en is het zelfs een alomtegenwoordig stopwoord geworden in ons verbale landschap, zoals eens ‘positief denken’ dat was. Terwijl de eerdere, meer gestrenge versie van het boeddhisme afgezien van Richard Gere maar weinig beroemdheden trok, heeft mindfulness een hele schare prominente beoefenaars, onder wie Arianna Huffington, Gwyneth Paltrow en Anderson Cooper. Het maakte in 2013 in Davos zijn debuut voor de massa, en Wisdom 2.0-conferenties worden niet alleen meer in San Francisco, maar ook in New York en Dublin gehouden, met aanwezigen die doorgaans uitzwermen om als de missionarissen van de nieuwe mindset een coachingbureau te beginnen of app te ontwikkelen.
Natuurlijk stuiten we hier op een klein filosofisch probleem. Wie is de baas?
Bij lichamelijke fitness gaat het om de strijd tussen het lichaam, dat als inert wordt beschouwd, en de geest, voorgesteld als een immateriële essentie, de plek van het ‘ik’ of ‘wij’. Maar als ook de geest gereduceerd wordt tot een substantie, een die gelukkig plooibaar is en naar je hand kan worden gezet, waar is dan het ‘ik’? Het is maar een van de paradoxen in het streven om met behulp van de geest, die als een bewuste entiteit wordt gezien, de geest zelf in bedwang te houden.

Orgeltoon, orgeltoon... (Xandra Schutte De Groene Amsterdammer 12 april 2018 p. 59):
Bij elkaar geeft het boek een prachtig beeld van de veelzijdigheid van Dorresteins schrijverschap. Ze brengt in herinnering wat voor ‘feministische Pietje Bell’ ze was in een hilarische lezing over de clitoris die ze in 1988 voor een zaal vol mannelijke seksuologen hield, met fijne zinsneden over hoe de clitoris ‘enkele eeuwen na Amerika – maar gelukkig nog net voor mijn geboorte –, eindelijk was ontdekt’. Uit het naschrift bij de lezing geeft ze toe dat ze wist dat het ‘de gemiddelde man dit, de gemiddelde man dat’, dat ze voortdurend terug liet komen, de zaal woest zou maken. Inderdaad kwam na afloop van haar verhaal het voltallige bestuur van de Rutgers Stichting op haar afgestampt en blafte de voorzitter haar toe: ‘Jij bent zeker nog nooit behoorlijk geneukt.’
Maar naast de sarrende en de polemische Dorrestein is er in dit boek ook de wijze, de empathische, de soms genadeloze maar meestal heel aardige, de bewonderende, de fantasievolle, de betrokken, de dappere, de geestige en de ernstige Dorrestein. Zoals in het scherpe en principiële stuk over de moraal van het verhaal dat ze in 2009 schreef, waarin ze de smetvrees van veel critici hekelt voor romans met een boodschap – ‘onder het motto “boodschappen doe je maar in de supermarkt”’ – en tegelijk een pleidooi houdt voor literatuur die vraagtekens plaatst bij de moraal van onze tijd.

Het reflexief bewustzijn het projectiemechanisme (weerspiegeling, 'bewust en onbewust') leert dat we zowel waarnemer als deelnemer zijn. Het waargenomene duidt er op dat we allemaal deel uitmaken van de evolutie, de evolutionaire kringloop, het ontwikkelen van "nieuwe hersenpaden" (neurale plasticiteit, trekkermechanisme van Prof. van Peursen). In het interview met Renate Dorrestein komt (VPRO boeken NPO1 17 december 017) naar voren dat de relatie tussen Leven en Dood een groot mysterie is. Ook in interview van Herien Wensink met Daria Bukvic (Volkskrant Magazine 16 december 2017 p. 14-19) blijkt dat we nog lang niet uitgeleerd zijn. De geschiedenis leert dat het niet zozeer gaat om de boodschapper, maar om de moraal van het verhaal. De echte innovaties vinden op het snijvlak tussen disciplines plaats. De moraal van het verhaal wordt op het snijvlak van individu en collectief manifest. Vijand denken, het competitieve denken plaatst vaak superieur tegenover inferieur. Je wordt niet superieur door de ander als inferieur te zien.

De bloedrode zon symboliseert er is niets nieuws onder de zon. Dit wordt niet alleen door boeken als De weg van Michael Puett en Leraar met hart en ziel Over persoonlijke en professionele groei van Parker J. Palmer, maar ook door recent besproken boeken De ondergrondse spoorweg (Buitenhof 22 januari 2017), De Nederlandse paus Adrianus van Utrecht 1459-1523 en Halleluja (VPRO boeken 22 januari 2017) tot uitdrukking gebracht.
Fritjof Capra heeft uiteindelijk een positieve boodschap: de mensheid als geheel, maar ook elk individu, kan keuzes maken tussen de kansen en bedreigingen die de toekomst brengt. Wij kunnen tegengestelde ontwikkelingen met elkaar verzoenen om het leven op deze planeet te behouden en te versterken.

Verzacht de gruwelijkheid van het kolonialisme niet (Ewald Vanvugt Volkskrant 1 februari 2018 p. 25):
Is de kritiek op Johan Maurits en de slavenhandel overdreven, zoals Piet Emmer beweert? Een repliek.
Onder invloed van het slavernijdebat en de Zwarte Pietendiscusssie - termen voor de omslag in Nederland naar een nieuwe omgang met het koloniale verleden - besloot het Mauritshuis een beeld van Johan Maurits van Nassau-Siegen (1604-1679), de bouwheer en naamgever van het museum, niet langer als een gastheer in de hal te plaatsen maar als iemand met een beschadigde reputatie buiten zicht in een depot te zetten.
Dit gedrag vindt de Leidse emeritus hoogleraar Piet Emmer maar 'een vreemde geste van het Mauritshuis'. Hij is in het openbaar bezig met een omscholing tot pamflettist en van de ophef rond Maurits begrijpt hij niets: 'Hij was geen eigenaar van een plantage of van een suikermolen, en hij heeft geen vermogen verdiend aan de slavenhandel.' (Ten eerste, 16 januari).
Dat iemand de rol van apostel van het weldoende kolonialisme op zich neemt om reacties in het publieke debat uit te lokken overschrijdt de grens van het fatsoenlijke. Dat een pamflettist tot iedere prijs aandacht zal vragen hoort bij zijn bezigheid. Maar dat een gepensionneerde professor belegen propaganda en desinformatie verspreidt als wetenschap, moet worden weersproken.
Propaganda voor het weldoende kolonialisme lijkt tegelijk het schrille licht te willen verzachten op de gruwelijke basiskennis dat het ene volk met veel geweld het andere onderdrukte en voor zich liet werken.

Verdiep je in de ander en bestrijd zo racisme (Tahrim Ramdjan Volkskrant 1 februari 2018 p. 24):
In het racismedebat dat al jaren ons land beheerst, worden twee fouten gemaakt. Dat belet ons de werkelijke uitweg te vinden, terwijl die voor ons ligt. Zonde, gezien velen het debat moe zijn.
'Racisme is toch overwonnen in onze prachtige, moderne rechtsstaat?' Begrijpelijk, maar we zijn er nog niet. Want het gaat om institutioneel racisme: een onbewust racisme dat zich heeft vastgeroest in ons doen en laten, van zowel witte als donkere mensen. Je moet het alleen nét zien.
Moddergooien of met de beschuldigende vinger wijzen is daarom volslagen zinloos. We zijn collectief verantwoordelijk om institutioneel racisme te bestrijden. Dat kan echter alleen door naar elkaar te luisteren in plaats van te blijven schreeuwen.
Waarom proberen we het niet eens, bijvoorbeeld als dit jaar de Zwarte Pietendiscussie losbarst? Laten we eens elkaars opiniestukken lezen, ons verdiepen in elkaar, oprechte interesse en empathie tonen naar elkaar. Noem het een links ideaal, maar beschaafde dialoog heeft nog nooit slachtoffers, ordeverstoring en leed veroorzaakt.
Daarom is zo'n beschaafd discours een pijler van onze rechtsstaat, en is er geen andere uitweg uit dit debat. Als we blijven verzaken dat in te zien, saboteren we onszelf weer een jaar - als individu en samenleving - om institutioneel racisme op te lossen.

Het geheim van Jordan Peterson (David Brooks Volkskrant 30 januari 2018 p. 22):
Jordan Peterson is erg negatief over de mensheid, maar zijn methode helpt jonge mannen wel degelijk. Gedurende lange tijd, redeneert Peterson, heeft het christendom de menselijke neiging tot barbarisme in toom gehouden. Maar God stierf in de negentiende eeuw en de christelijke leer en discipline stierven met hem. Dat bracht ons het tijdperk van de ideologie, van fascisme en communisme - en daarmee Auschwitz, Dachau en de Goelag.
Leven is lijden, herhaalt Peterson. Laat je niet in de maling nemen door het naïve optimisme van de progressieve heilsleer. Het leven is een aanhoudende strijd en pijn. Het is jouw neiging om te zeuren, om het slachtoffer uit te hangen, om op wraak te zinnen.
Peterson vertelt jonge mannen om dat nooit te doen. Stijg uit boven de slachtoffercultuur die je overal om je heen ziet. Hou op met zeuren. Geef anderen niet de schuld en wees niet wraakzuchtig. Kies in plaats daarvan voor discipline, moed en zelfopoffering. Lieg nooit. Vertel je baas wat je echt denkt. Wees streng voor je kinderen. Dump de vrienden die jou omlaag halen.
Veel van de raadgevingen van Peterson komen bij mij banaal over. Net als Hobbes en Nietzsche beeldt hij zich een brute wereld in, bijna zonder welwillendheid, schoonheid, verbondenheid en liefde. Zijn recept voor zelfverbetering is solitair en emotieloos.
Ik zou zeggen dat de levens van jonge mannen meer door liefderijke verbondenheid verbeterd kunnen worden dan door Petersons vreugdeloze oproepen tot zelfopoffering.

'Bolkestein bereidde weg voor Fortuyn' (Hans Wansink de Volkskrant 30 januari 2018 p. 25):
De rechts-conservatieve opleving van begin deze eeuw, met Pim Fortuyn als opvallendste voorman, kwam niet uit het niets, betoogt socioloog Merijn Oudenampsen. Al veel eerder maakten denkers uit de elite dit geluid mogelijk.
Sprong nieuw rechts in het gat dat links liet vallen?
'Zeker. De leegte van links was dat de PvdA op het terrein van de economie naar rechts opschoof, maar dat niet durfde uit te dragen.
De Derde Weg van Kok, Blair en Clinton depolitiseerde de economie en liet de economen over het beleid beslissen. Heel technocratisch. Het enige dat nog politiek was, betrof de vraag of je nog aan flankerend sociaal beleid deed of niet. Daar win je de harten van de mensen niet mee. Vandaar dat nu weer een soort hard links opkomt: Bernie Sanders, Jeremy Corbyn, Podemos, Syriza. Links gaat weer de economie politiseren.'
De conservatieve omarming van links
'Nieuw rechts is inmiddels twintig jaar oud en blijft steeds op hetzelfde aambeeld hameren. Het conservatieve tij verloopt. Internationaal zie ik een nieuwe linkse golf opdoemen. Alleen in Nederland nog niet;
daar slagen de linkse partijen er nog niet in een deuk in een pakje boter te slaan.'

Balanceeract met dronken neushoorn (Arnout Brouwer Volkskrant 2 oktober 2017 p. 18):
Wat wordt Amerika's rol in de wereld nu de 'eenzame supermacht' is opgelopen tegen de grenzen van haar macht? En nu Amerikanen met de keuze voor Donald Trump zelf hun vermoeidheid met de Amerikaanse hegemonie en de daaraan verbonden verplichtingen hebben aangegeven?
Na 9/11 braken onder Bush jr de hoogtijdagen aan van de interventionisten en de maximalisten. Oorlogen in Afghanistan en Irak volgden, maar ook oorlogshandelingen in tal van andere landen in het Midden-Oosten en Afrika. Het werd een ruwe kennismaking met verschillende soorten woestijnzand.
De geloofwaardigheid van Amerikaanse verplichtingen hangt af van een minimale reputatie van competentie en dat is precies wat Trump en de zijnen hard aan het verspelen zijn, vindt Walt. 'Jij zou ook voorzichtig opereren als je in een kamer stond met een dronken neushoorn - maar je zou de neushoorn waarschijnlijk niet vragen om geopolitieke adviezen.' En dat is iets waar realisten en idealisten - en de meeste andere stromingen in Amerikaanse debatten over strategie het eens over zullen zijn.

Geef ons postpopulistisch leiderschap (René Cuperus Volkskrant 2 oktober 2017 p. 19):
De kortsluiting tussen bestuurders en kiezers had misschien niet zo dramatisch hoeven zijn als beter gereageerd was op de afbrokkeling van de politieke partijen en de grotere mondigheid van burgers. Bijvoorbeeld met staatkundige en bestuurlijke vernieuwing. Daartoe was de gevestigde politiek niet in staat. En nu is het te laat. De geest van het populisme is uit de fles. De volksangst bij bestuurders en hoger opgeleiden is tot hysterische hoogte gestegen.
Gevraagd: politici die een verzoening tot stand brengen tussen establishment en populisme. Niet door antipopulistisch leiderschap, maar door postpopulistisch leiderschap. Door politici die het gevaarlijke alarmsignaal van het populisme echt tot zich hebben laten doordringen.

Miljard extra maakt alles slimmer (Martijn van Calmthout interviewt Robbert Dijkgraaf Volkskrant 19 april 2017 p. 27):
'Het is een basisvoorziening, goede wetenschappers'
Een miljard extra voor wetenschap, dat is volgens Robbert Dijkgraaf broodnodig. Een fiks deel daarvan moet naar natuur- en scheikunde. Daar profiteren ook andere sectoren van.

Stop met bewieroken van Trump (Heleen Mees Volkskrant 19 april 2017 p. 25):
Het enige winstpunt lijkt dat Xi Trump aan het verstand heeft weten te brengen dat er geen gemakkelijke oplossing is voor het conflict met Noord-Korea. Dat verklaart ongetwijfeld de Amerikaanse terughoudendheid na de mislukte raketlancering afgelopen zondag. Zoals Trump het zelf zei in The Wall Street Journal: '(President Xi) ging in op de geschiedenis van China en Korea. En na tien minuten luisteren realiseerde ik me dat het allemaal niet zo gemakkelijk is. Ik dacht dat China een enorme macht over Noord-Korea had maar het is niet wat je zou denken.'

Is het ene kind een merk en het andere merkloos (Peter de Waard Volkskrant 19 april 2017 p. 31):
Standenmaatschappij
De celebrity-cultuur heeft de 19de eeuwse indeling van klassen (upper, middle en working classes) op zijn kop gezet. De upper class van graven en hertogen is verarmd, de arbeidersklasse is bij de teloorgang van de industrie ontslagen en nu wordt de middenklasse de middenklasse door digitalisering en robotisering weggevaagd.
Daarvoor in de plaats is geen egalitaire samenleving ontstaan, maar een nieuwe indeling van super class en under class, haves and have nots, merk en merkloos. En net als twee eeuwen geleden speelt geboorte een belangrijke rol. Want ondanks het ideaal dat alle dubbeltjes in deze tijd een kwartje kunnen worden, hebben de kinderen van de geprivilegieerde superklasse meer kansen. Wie op het Mediapark rondloopt ziet daar als nieuwe paradepaardjes opvallend veel telgen van mensen die veertig jaar geleden ook al de televisieshows haalden. Hetzelfde geldt in de politiek of het bedrijfsleven. Afkomst blijkt daar nog altijd belangrijker te zijn dan inzet en talent. De Beckham-kinderen zijn de 21ste-eeuwse aristocraten, de merkloze rest de merkloze paupers.

Tandenknarsend geven we Trump een kans (Nicholas Kristof Volkskrant 11 november 2016 p. 27):
Trump heeft gelijk als hij zegt dat het economisch systeem is vastgelopen voor gewone Amerikanen, vooral voor mannen uit de arbeidersklasse. Sinds 1979 zijn de netto uurlonen voor mannen in de onderste helft van de inkomensklasse onveranderd gebleven. Ongelukkigerwijs versterkt de politiek van Trump de ongelijkheid die hij in zijn campagne wilde aanpakken.
En normale
checks and balances zullen niet van toepassing zijn, want hij gaat werken met een Republikeinse Senaat, een Republikeins Huis en een Hooggerechtshof met een Republikeinse meerderheid. Een cruciale check zouden de nieuwsmedia kunnen zijn, als we dat tenminste aankunnen. Ik ben dit jaar erg kritisch geweest over de rol die de media, vooral de kabel-tv, hebben gespeeld bij de opkomst van Trump. We moeten waakhonden zijn, geen schoothondjes.

Moet de kletsende klasse niet worden vervangen (Peter de Waard Volkskrant 11 november 2016 p. 32):
Het waren de drie p's: populisme, polarisatie en proteststemmen. De kletsende klasse die afgelopen tijd in de media had gecommuniceerd dat Trump niet kon winnen, kroop woensdag in de keuvelprogramma's bijeen om te verklaren waarom Trump wel had gewonnen.
Het media-establishment op televisie zal blijven doen of het de wijsheid in pacht heeft en de natie vertellen wat de politieke elite niet ziet wat het zelf ook niet ziet.
En zo blijft het infotainementcircuit zichzelf in stand houden. Als Duitsland eind volgend jaar heeft gekozen, begint de aanloop naar de volgende Amerikaanse verkiezingen weer. Politiek is een continue wedstrijd geworden van de poppetjes waar de inhoud er niet toe doet.
En zo wordt er door de kletsende klasse automatisch voor gezorgd dat steeds meer mensen hun proteststemmen aan polariserende populisten geven.

De revolutie van de gewone man (Derk Jan Eppink Volkskrant 9 november 2016 p 29):
De drieschaar - anti-immigratie, antiglobalisering en anti-establishment - die de Brexit veroorzaakte, is geen eendagsvlieg. Dezelfde factoren splijten de Verenigde Staten. Trump, aanvankelijk weggehoond als buitenstaander, leidde eigenlijk een anti-establishmentbeweging.
Democratische leiders lieten, net als Europese socialisten, demografie voorgaan op sociologie. Via de voordeur haalden ze nieuwkomers binnen, als nieuw electoraat. Tegelijk joegen ze de arbeidersklasse eruit via de achterdeur. Als de oude, trouwe kiezers klaagden, kregen ze te horen dat ze racisten waren. 'Witte mannen.'
Politieke correctheid werkt niet meer als zweep voor groepsdenken. 'Seksist, racist, fascist' werden dode letters van culturele elites. De media, onderaannemers van het establishment, werden de 'leugenpers'. Het paternalisme van gevestigde media vervangen door de rebellie van sociale media.

De relatie tussen navel (buik) en hart (p. 15):

De bijlage van hoofdstuk 2.1.1 bevat twee modellen om de zevenvoudige samenstelling van de mens weer te geven, een van de Purucker en een van Pryse. De overeenkomst tussen beide modellen vormt de doorsnede ‘Voertuig, Dierlijk-astrale-Ziel, Ziel en Geest’ van de Joodse Kabbalah.
De viervoudige indeling van de Kabbalah geeft de zevenvoudige samenstelling van de mens compact weer. Het is de basisstructuur, die in het boek van Pryse ook wordt weergegeven als 'Genitaliën - Navel - Hart - Hoofd'. Pryse werkt in zijn vierkant ‘I – II – III – IV’ het vierkant van de Joodse Kabbalah zeer gedetailleerd uit.
Het zal niet nodig zijn te zeggen dat beide auteurs uitgaan van de aanwezigheid in de Natuur van het Ene eeuwige element, het onkenbare 1e Beginsel van de theosofie. De tien beginselen van de mens bestaan uit een hogere en lagere Triade en een viertal. De twee driehoeken, Triaden beelden het conflict tussen de geestelijke- en dierlijke principes uit. De twee Triaden en het viertal beelden de tien Sephiroth van de Levensboom uit.
De “staf” (p. 96) waarmede het goddelijke kind de volkeren zal hoeden, is natuurlijk de caduceus (11e dimensie) van Hermês, de voorbeeldige schaapherder van de zielen. In de oudere mythologie vindt men deze magische staf in de hand van Neb, de God van wijsheid en “de bewaarder van de scepter van kracht”.

Weg met de tweedeling (Rob Witteveen Volkskrant 16 juli 2016 p. 29):
Goed dat René Cuperus in zijn column 'We zijn volk noch elite' (O&D, 11 juli) ruiterlijk erkent tot nieuwe inzichten te zijn gekomen. Ik ben de polarisatie op allerlei gebieden allang zat. Wit contra zwart, elite versus volk, hoogopgeleiden tegen laagopgeleiden, intellectuelen tegenover de onderklasse. Vreselijke typeringen over en weer. Heel zwart-wit redeneren dus, terwijl de grote middenmoot chronisch wordt overgeslagen ofwel in het midden gelaten. Nooit lees je wanneer je hoogopgeleid bent, wat zwart is, wat onderbuikgevoelens zouden zijn; elke nuance ontbreekt.
In de kranten die ik lees, komen de verstandigste inzichten doorgaans van lezers die brieven inzenden. De 'opinies' van de zich beroepshalve (soms krampachtig) profilerende broodschrijvers vind ik van veel minder gewicht. Het zijn vooral luchtbellen.

Lesje creatief boekhouden van Schiphol en Den Haag of Een lesje creatief boekhouden van 'Rupsje-nooit-genoeg' Schiphol (Marcel van Lieshout Volkskrant 16 juli 2016 p. 32):
Schiphol aast op een fikse uitbreiding. Kan mak-ke-lijk, beweert de luchthaven. Maar nieuwe vluchten moeten sowieso over dichtbevolkt gebied zoals Aalsmeer. Daar zijn bewoners het 'gechoogel' met cijfers spuugzat. Het nu al voortdurende geraas van vliegtuigen trouwens ook.
Deze maatregelen zijn volgens steeds meer bewonersorganisaties samen te vatten als 'creatief boekhouden'. Begrippen als 'Rupsje-nooit-genoeg' en Schiphol als 'staat in de Staat' duiken weer vaker op.

Wereldburgerschap en mensheidsbewustzijn in een mondiale samenleving(Piet Ransijn Civis Mundi 19 mei 2016):
In de crisistijd na de Franse Revolutie en de Napoleontische oorlogen probeerden de grondleggers van de sociologie Saint-Simon en Comte en anderen, inzicht te krijgen in de dynamiek van sociale structuren met bedoeling deze dan beter te kunnen sturen. Dat blijkt niet gemakkelijk te gaan. Inzicht alleen is niet genoeg. Men dient er ook naar te leven en te handelen. Daarbij zijn waarden, normen en doelen bepalend die niet worden bepaald door de wetenschap. Waardoor dan wel?
“Alle Menschen werden Brüder.” Het officieuze Europese volkslied uit de 9e symfonie van Beethoven werd geïnspireerd door de idealen van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Wat is ervan terecht gekomen? We zijn er nog steeds mee bezig. Ongelijkheid en concentratie van rijkdom nemen toe. Dit gaat gepaard met toenemende maatschappelijke tegenstellingen, waardoor saamhorigheid en samen werking minder worden. Broederschap en begrip ten aanzien van vluchtelingen en andere religies en culturen laten te wensen over, terwijl de mondialisering en Europese integratie voorgaat. Of wordt het desintegratie met Brexit en Grexit en opkomende extreem rechtse partijen? Eigenbelang eerst en eigen volk eerst, zijn vaak principes die zwaarder wegen dan vrijheid, gelijkheid en broederschap die ook voor anderen gelden.

Populisme is geen oplossing voor vervaging van waarden. (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #38juli 2016 ):
Emoties in politiek en economie
Emoties spelen een grote rol in onze politiek en economie. Dat bleek bijvoorbeeld bij het fascisme.4 Veel politici hullen zich in holle retoriek en vage beloften, die vaak niet worden nagekomen. Ook wanneer er geen directe noodzaak is tot het sluiten van compromissen, zoals in onze coalitiepolitiek. Dit geldt voor linkse en rechtse regeringen. Het verschil tussen beide zit hem vooral in welke doelgroepen het meest worden gedupeerd of gesteund.
Ook de economie wordt verregaand beïnvloed door emotionele drijfveren, lusten en lasten, die al of niet aanvaardbaar zijn. Dat geldt bijv. voor consumptie, koopgedrag, reclame, marktwerking en vooral bij paniek en crises bij beurskoersen en investeringen. Zoals het hele leven, zijn politiek en economie verstrengeld met emoties.
“Twee belangrijke prikkels voor economisch handelen zijn angst en hebzucht… de menselijke psyche en kuddegedrag zijn onvoorspelbaar… Centrale banken kunnen wel honderden miljarden nieuw geld in de economie pompen, als mensen angstig zijn gaan ze dat niet uitgeven… Mensen kunnen ook handelen vanuit altruïstische motieven. Gedragseconomen proberen deze factoren in modellen te incorporeren… Economie wordt samengebracht met psychologie, sociologie en zelfs neurowetenschappen… Het [oude] vak economie voldoet niet meer in de huidige tijd,” schrijft Peter de Waard in De Volkskrant 26 jan 2016. Economie gaat nu onder meer over elitaire banken die geld uit het niets creëren en daarvoor rente vragen aan het volk. Geen wonder dat de ongelijkheid en kapitaalconcentratie toeneemt. Ook hier is collectief bewustzijn een cruciale factor, zie mijn artikel hierover in nr.37.

Moet het vak economie verdwijnen? (Peter de Waard Volkskrant 26 januari 2016 p. 25):
Twee belangrijke prikkels voor het economisch handelen van mensen zijn angst en hebzucht. Superbelegger Warren Buffett huldigt de stelling dat je moet kopen als mensen angstig zijn en verkopen als ze hebzuchtig zijn. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Niemand weet wanneer angst of hebzucht de top bereiken. De menselijke psyche en kuddegedrag zijn onvoorspelbaar, zodat zelfs Buffett af en toe de mist in gaat.
Bart Nooteboom, parttime hoogleraar aan de universiteit van Tilburg, schreef onlangs op de economensite Me Judice dat economie niet in staat is tot interdisciplinariteit. Daarom vallen de wetenschappers terug op de oude, ondeugdelijke modellen. Hij vindt dat het vak economie moet verdwijnen omdat het niet meer voldoet in de huidige tijd. 'Als een systeem zich niet van binnenuit kan veranderen dan moet het weggevaagd worden door creatieve destructie van buitenaf', zo stelt hij.
Een jonge generatie moet daarom totaal iets nieuws uitvinden. 'Die zal zich misschien niet laten verstrikken in de oude dogmatiek.' Ook als dit als onprofessioneel wordt gekwalificeerd, moeten ze zich daar niet door laten afschrikken.
Kijk of deze prikkel aanslaat.

Wat houdt de samenleving bij elkaar? Sociologie en collectief bewustzijn (Piet Ransijn Civis Mundi Digitaal #37 19 mei 2016):
Hoe zit de samenleving in elkaar? De samenhang van sociale structuur, cultuur en bewustzijn
De samenleving bestaat uit een sociaal verband van mensen en groepen die onderling verbonden zijn door gemeenschappelijke gevoelens, opvattingen, gewoonten, normen en waarden. Deze vormen hun cultuur en collectief bewustzijn en geven hun leven zin en betekenis. Cultuur komt overeen met wereld 3 bij de wetenschapsfilosoof Karl Popper: geobjectiveerde geest of bewustzijn. Wereld 1 is de materiële wereld; wereld 2 is de geest, het bewustzijn met alle bewustzijnsinhouden zoals gedachten, gevoelens, gewaarwordingen, enz.
Emile Durkheim omschrijft collectief bewustzijn als gemeenschappelijke opvattingen en gevoelens in The Rules of Sociological Method. Dit bewustzijn vormt als het ware de geïnternaliseerde ‘binnenkant’ van de samenleving. Peter Berger noemt dit ‘de samenleving in de mens’ in zijn inleiding in de sociologie Sociologisch denken / Invitation tot sociology of ‘de maatschappij als subjectieve realiteit’in The Social Construction of Reality (Sociologische bouwstenen).
Het (objectieve) sociale verband, de sociale structuur, wordt gevormd door het netwerk van onderling verbonden mensen en groepen, sociale structuren en processen, die door Norbert Elias figuraties worden genoemd vanwege hun dynamische karakter. Structuren zijn niet statisch, zoals bouwwerken, schrijft hij in zijn inleiding in Wat is sociologie?
De structurele ‘buitenkant’ en de ‘binnenkant’ van collectief bewustzijn
Sociale structuren of figuraties en de materiële cultuur vormen de meer zichtbare en tastbare ‘buitenkant’ of ‘objectieve realiteit’ van de samenleving, aldus Berger en Luckmann. Deze omvat zowel de sociaaleconomische onderbouw als de juridische, ethische, filosofische en religieuze bovenbouw in de zin van Marx. Het collectieve bewustzijn en de verinnerlijkte cultuur komen overeen met de minder tastbare ‘binnenkant’ of ‘subjectieve realiteit’ van de samenleving. Mensen hebben deze eigen gemaakt of verinnerlijkt en gesocialiseerd als ‘sociaal zelf’, aldus George Herbert Mead in Mind Self and Society en andere sociologen zoals Sorokin. In termen van Freud is dit sociale zelf het superego of Über-ich, een integraal aspect van hun persoon(lijkheid).
Verandering van sociale structuren, cultuur en bewustzijn
Max Weber heeft het over een ‘profetische doorbraak’, die door ‘de koek der gewoonten’ heen breekt, zie The Sociology of Religion. De protestantse ethiek werd gedragen door een puriteinse minderheid.
De implicatie van deze visie van Tiryakian is dat een sociologische analyse van structurele verandering de culturele en levensbeschouwelijke religieuze achtergrond in quasireligieuze groepen buiten de zichtbare gevestigde sociale kaders in beschouwing dient te nemen, meer dan tot dusver het geval was. Hij noemt als voorbeeld het motto van de Franse Revolutie: Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap. Het marxisme is een ander voorbeeld van een ideologie als een seculier substituut voor religie. Ook wetenschap kan een dergelijke functie vervullen, wanneer deze levensbeschouwelijke proporties krijgt, zoals Dessaur laat zien in haar boek De droom der rede. Tiryakian geeft nog meer voorbeelden.

Ethiek – het overbruggen van vrijheid en verantwoordelijkheid (Paul Zwollo):
Ongelimiteerde vrijheid voor de mens is ondenkbaar en onwenselijk. Misschien was dat de reden waarom het motto van de Franse revolutie in 1793 werd Liberté, Egalité et Fraternité (vrijheid, gelijkheid en broederschap). Door gelijkheid en broederschap toe te voegen aan vrijheid, hoopte men de mogelijk gevaarlijke nadelen van vrijheid alleen te vermijden. Daar de staat van de menselijke ontwikkeling verre van volmaakt was en is, is het ideaal van vrijheid ernstig misbruikt en is er afbreuk gedaan aan de waarden gelijkheid en broederschap.

Kan nationalisme ook verantwoord zijn? (Peter de Waard Volkskrant 16 juli 2016 p. 31):
Globalisme is uit, nationalisme is in. Zelfs de grootste propagandisten van de mondialiseringselite vallen van hun geloof.
Deze week bleek de Amerikaanse hoogleraar Larry Summers (minister van Financiën onder Clinton, voormalig hoofdeconoom van de Wereldbank en president van Harvard) te zijn bekeerd. Hij is sinds deze week 'verantwoord nationalist'.
Zo stelde het Centraal Planbureau deze week dat het vrijhandelsverdrag TTIP van de VS met de EU de Nederlandse handel naar Amerika doet verdubbelen. Dat levert 1,7 procent extra groei voor Nederland op. Maar in plaats van tegenstanders te overtuigen dat TTIP toch misschien niet zo slecht is, oogst het CPB slechts hoon. Het volk voelt zich door deze sommetjes voorgelogen. Economische pluspunten van globalisering worden gezien als even grote verzinsels als leven op Mars.
Alleen mogen de EU en de ECB zich niet meer met het financiële beleid van Italië en Griekenland bemoeien. En TTIP moet niet doorgaan. Dit 'werktuiglijk internationalisme' leidt in de ogen van Summers alleen maar tot 'meer verontrustende referenda en populistische demagogen die om het hoogste ambt strijden'.
Blijkbaar schaart hij zich niet achter Trump, Boris Johnson of Le Pen, maar probeert ze te dwarsbomen door zelf deels nationalistisch te worden. Hij denkt te weten wat het volk irriteert. De onvrede die tot Brexit leidde, wordt vooral veroorzaakt door technocraten die handelsverdragen in elkaar zetten en waken of de landen die ook naleven: de EU in Brussel, de WTO in Geneve (die doet overigens al 15 jaar niets meer) en IMF in Washington.
Maar misschien wordt de onvrede juist veroorzaakt door de gekozen politici in Den Haag, Londen en Washington.
Dat de pensioenen worden gekort - een van de meest boos makende maatregelen - kan moeilijk EU, IMF en WTO worden verweten. Het opzeggen van handelsverdragen zal de immigratie niet verminderen.
Er is geen enkele onderbouwing, laat staan garantie dat iets van 'verantwoord nationalisme' een antwoord is op de frustraties van vandaag.
Verantwoord internationalisme zou een betere optie zijn.

Wie houdt het Westen een spiegel voor? (Jip Schreibers Volkskrant 2 november 2015):
Waarom willen we schuldigen aanwijzen, de baas spelen, onszelf superieur voelen en geweld gebruiken? Ik wil dat niet. Ik doe er niet aan mee.
Ondoordacht
Althans; voor onze eigen westerse maatschappij doen we dat niet, bij de ander doen we dat graag. Het is makkelijk een groep aan te wijzen, om simpele oplossingen te zoeken, maar het is ook uiterst dom. Het is een emotionele reactie, het is ondoordacht.
Het is gevaarlijk dat zelfs in de politiek en de media dit soort gedachtegoed centraal wordt gesteld. Het lijkt of de westerse wereld de rest van de wereld een spiegel voor wil houden hoe de wereld er zogenaamd uit zou moeten zien. Maar wie houdt ons de spiegel voor?
Wat zijn wij wel niet aan het doen? Hoe egocentrisch en bijna narcistisch is het wel niet om te denken dat wij wel geweld kunnen en mogen gebruiken? Samenlevingen bombarderen en verafschuwen omdat bepaalde groepen individuen met extreme ideeën ons lijken te bedreigen (personen die niet het geluk hebben gehad zich in een veilige en gezonde omgeving te kunnen ontwikkelen).

Speculatie of Met bed-bad-brood ging het al bijna mis (Sheila Sitalsing Volkskrant 23 oktober 2015 p. 2):
Vele uren zendtijd en evenzovele kolommen krant laten zich moeiteloos vullen met speculaties over 'de houdbaarheid van de coalitie', speculaties die er achteraf vaak nét naast blijken te zitten. Etc.
Wel omdat dit - in vergelijking met waar we het mee hebben moeten doen in het recente verleden, en ondanks alle krankzinnigheid, ondoordachtheid, dwangmaatregelen, flutvoorstellen, dédain voor de rechtstaat, fixatie op beeldvorming, schadelijke plannen en andere malligheden - een goed kabinet is. Dat de ramen heeft opengezet, meer in gang heeft gezet dan vier kabinetten Balkenende bij elkaar, knap manoeuvreert in een versplinterd politiek landschap, taboes doorbreekt, de af en toe krankzinnige eigen Kamerfracties weet te apaiseren, en bevolkt wordt door een gezelschap dat onverwoestbaar vrolijk door de drek en de haat waadt.
Graag aanblijven dus. Maar ze zullen - waarschuwing: speculatie - wel weer niet luisteren.

Om het nieuwe paradigma te verklaren worden kwadranten gebruikt. Deze modellen tonen op eenvoudige wijze de polariteiten, de tegenstellingen waarop de wereld stoelt. De kwintessens (5Ddenkraam), de imaginaire verborgen 5e dimensie (perspectief) heeft op de levenskunst, de zingeving van het leven betrekking en ligt in de 4e dimensie besloten. Welke route kiezen we in het leven (vrije wil), dus waar gaan we voor in het leven?

Annine van der Meer Maria Magdalena ontsluierd Verborgen bronnen herstellen haar geschonden beeld
In dit boek onderzoekt Annine van der Meer het evangelie van Johannes en ontdekt vele overeenkomsten met een in 2010 vrijgegeven evangelie, dat door Maria Magdalena zelf geschreven zou zijn. Vergelijking leert dat bij Johannes juist die cruciale passages, die de geestelijke en fysieke band bewijzen tussen Maria Magdalena en Jezus, zijn weggelaten. In combinatie met andere verborgen bronnen kan nu een verloren Maria-Magdalena-teksttraditie gereconstrueerd worden en haar geschonden beeld hersteld worden. Verborgen bronnen geven hét doorslaggevend bewijs dat Maria Magdalena op de hoogte is van hogere kennis en op grond daarvan als éérste een leidende positie heeft in de vroege kerk. Haar voorbeeld is in de eerste twee eeuwen van de kerk gevolgd door vele vrouwelijke leiders na haar. Dit boek brengt deze revolutionaire feiten opnieuw boven water en helpt ons de hogere kennis van Maria Magdalena als dochter van Wijsheid, opnieuw te herinneren.

Annine van der Meer DE UITDAGING VAN DE ZIEL, waarheid, weten en wijsheid (Theosofia maart 2014)
Bewustzijnsontwikkeling
Ik ga er vanuit dat er een drieledige mensheidsontwikkeling is. Vanuit een toestand van eenheid of ‘het paradijs’ (de nul-fase) gaat de geestvonk, omhuld door diverse zielelichamen, op een kosmische reis: het is de zoektocht naar de parel uit Het Lied van de Parel uit de Handelingen van Thomas, Was hij-zij een onbewuste hemelbewoner, dan wordt hij-zij uiteindelijk een van geest en ziel bewustgeworden aardebewoner. Het gaat vanuit Bezield Onbewust via Onbezield Bewust naar Bezield Bewust, zoals mijn collega Eileen van der Sande-Horvers bij het Jungiaans Instituut in haar cursus ‘De reis van de ziel’ scherp heeft opgemerkt. De eerste fase (nog dicht bij het ‘paradijs’) staat in het teken van de Moeder; de tweede (waarin wij ons nu als mensheid bevinden) in het teken van de Vader; de derde in het teken van hun verbinding, Moeder-Vader-Kind. Dat tijdperk van geïntegreerd bewustzijn van de Moeder-Vader in hun vrouwmannelijke Kind staat op het punt geboren te worden. Het is een tijdperk van nieuwe Bezieling en Geest. Mijn visie op de mensheidsontwikkeling is dat het teloorgaan van het bewustzijn van de Moeder mens en wereld heeft beroofd van ziel en geest, van de verbinding tussen geest, ziel en stof. Dit is echter slechts een tijdelijke fase en een noodzakelijk proces. De geboorte van de Nieuwe Mens is op handen: de Wereldmoeder verkeert in een heftig barensproces.

Verbeeldingskracht (universeel bewustzijn, kosmisch bewustzijn, autopoiese, aion, ideatie, actieve imaginatie van CarlJung), de kernkwaliteit creativethink - Ilya Prigogine heeft het over de ervaring van creativiteit - is het positief tegenovergestelde van chaos. Middels de ommekeer is het mogelijk ons met de natuurlijke kringloop (flow), te verbinden. We zijn medescheppers van iedere situatie die in ons leven ontstaat. Ieder initiatief, elk mens kan door het vlindereffect de zelfordening positief beïnvloeden. De chaostheorie leert dat alles met elkaar verbonden is en de onderzoeker niet af te scheiden is van het onderzoek. Alleen door dat wat is te accepteren komt de evolutie een stapje verder.

Tijd (Bert Wagendorp Volkskrant 31 december 2011)
Op 15maart 1955 overleed Michele Angelo Besso, sinds hun gezamenlijke jaren in Zürich de grootste vriend van Albert Einstein. Op Besso’s begrafenis zei Einstein dit: ‘Besso heeft deze vreemde wereld iets eerder dan ik verlaten. Dat betekent niets.Mensen zoals wij, die geloven in de natuurkunde, weten dat het onderscheid tussen verleden, heden en toekomst niet meer is dan een hardnekkige en voortdurende illusie.’
Ruim een maand later overleed Albert Einstein zelf en kon hij zijn theorie eindelijk empirisch toetsen – als tijd niet bestaat is de dood ook niet het einde van de tijd. Gezegend de taal van de Hopi-indianen, waarin woorden voor tijd en ruimte ontbreken en werkwoordvorming zich beperkt tot de tegenwoordige tijd – geen verleden en geen toekomende. Dat scheelt een hoop sores en bespiegelingen over vroeger en straks.
Wat voor jaar was 2011? was het een kanteljaar, waarin de contouren van een nieuwe tijd zichtbaar werden? Een tijd waarvan we ons nog amper een voorstelling kunnenmaken, maar die ons ooit nostalgisch zal doen terugkijken op dat laatste jaar van de oude tijd, toen onze dromen en illusies nog enigszins intact waren – een fijne zorgeloze tijd?
Het was per slot van rekening het jaar waarin het SCP vaststelde dat het nog steeds heel erg goed ging in Nederland –met hier en daar een klein donderwolkje aan de horizon. Was het een jaar waarin de stormaanwakkerde die in de jaren erna alle zekerheden omver zou blazen?
Misschien was het een jaar waarin de tijd zich juist groot en nadrukkelijk liet gelden, althans de tijd volgens de definitie van Aristoteles: ‘Wie praat over tijd praat over gebeurtenissen en relaties tussen gebeurtenissen. Tijd is demaatstaf van verandering.’
De tijd zal het leren, veelmeer kun je er niet van zeggen. Ik heb al te vaakmeegemaakt dat ogenschijnlijk rampzalige gebeurtenissen bij nader inzien vermomde zegeningen bleken. Met die ervaring leg ik beginnende wanhoop met een het zwijgen op.
Of was 2011 wellicht gewoon een jaar als alle andere, waarin we de consequenties van de gebeurtenissen onder onze neus schromelijk overschatten, omdat ze zich groot en dreigend aan ons voordeden en de relativerende tijd – goed, de illusie van de tijd – zich er nog niet over had ontfermd?
Het jaar 2011 was in elk geval het jaar van de sprintende neutrino – het deeltje dat de snelheid van de tijd versloeg. Tenminste, daar leek het op, als we ons niet schromelijk vergisten. In 2012 gaan we het nog eens goed nameten, want we geven zelfs de zekerheid van onze diepe onzekerheden niet graag op. Kunnen we weer helemaal opnieuw beginnen.
‘Het zou kunnen’, zei de natuurkundige Robbert Dijkgraaf vorige week in de Volkskrant, ‘dat straks blijkt dat 2011 een ongelooflijk jaar was.’ Het jaar waarin al onze zekerheden kantelden en oorzaak en gevolg van plaats verwisselden.

Stelling: Alleen een interdisciplinaire grensoverschrijdende benadering, een integrale denktrant, de synthese van de alfa-, béta- en gammawetenschappen, het onderkennen van de twee kanten van één medaille brengt de Theorie van alles een stapje verder.

Mark Rutte (Raoul du Pré en Philippe Remarque interview Volkskrant 31 december 2011)
Nederlanders hebben veel te veel schulden opgebouwd. Is het niet gewoon onbehoorlijk bestuur om al die waarschuwingen te blijven negeren?
‘Nee. De aftrek is een heel goed instrument. Eén: het corrigeert de veel te hoge belastingen in Nederland. Twee: het stimuleert de bezitsvorming. En over die vermeende schulden: ja, wacht eens even, het gaat niet om vakanties. Onder die schulden liggen stenen, grond – een huis dat gewoon waarde heeft…Bovendien staan tegenover die schulden onze pensioenpotten met 700miljard. Er is geen land ter wereld met zoveel spaargeld.’
De waarde van die huizen vermindert met de dag.
‘Ja, nadat die waarde jarenlang enorm is gestegen. Er loopt nu lucht uit de markt. Dat is onvermijdelijk. Huizenprijzen kunnen niet altijd blijven stijgen.’
Hoe verklaart u dat u zo’n beetje de laatste Nederlander bent die het probleem niet ziet?
‘Ik denk dat heel veel Nederlanders het met mij eens zijn. Misschien niet in de hoogste lagen, misschien niet de deskundigen, maar wel de bevolking.’
U bent bang voor de kiezers en De Telegraaf.
‘Nee. Nee. Oprecht niet. Ik ben echt overtuigd dat de aftrek een goede maatregel is. Ik zie niet in waarom ik met al die anderen mee zou moeten rennen naar die rode lap van de aftrek. Ik zie het echt niet.’

Denktank met Wijffels wil financiële sector veranderen (Volkskrant 26 november 2011)
Een denktank onder leiding van oud-Rabotopman Herman Wijffels de financiële sector definitief veranderen. Het doet daarvoor negen aanbevelingen. Afschaffen van de bonussen, nuts- en zakelijk bankieren uit elkaar halen, hogere kapitaalbuffers en meer ethiek in de sector zijn daarvan een paar voorbeelden.

De oplossing van de schuldencrisis komt een stapje dichterbij wanneer met de aanbevelingen van de Denktank van Wijffels een serieus begin wordt gemaakt. Blijft dit achterwegen dan mag niet worden verwacht dat de situatie verbeterd. De schuldencrisis is niet exclusief Europees maar doet zich ook in de Verenigde Staten, Japan en de UK voor en dient mede in een wereldwijd perspectief te worden geplaatst. Het ligt voor de hand dat banken lobbyen om maatregelingen die hun groei beperken tegen te houden. Er dient dus in nauwe samenwerking met de bankensector naar gemeenschappelijke oplossingen te worden gezocht.

Hallo, met Angela (Sheila Sitalsing Volkskrant 2 januari 2012)
Er zijn buitengewoon veel beproefde manieren om van ongewenste regimes of dito clubleiders af te komen. Verkiezingen liggen voor de hand, maar als dat niet lukt, kan het ook anders.
Stel dat Merkel besluit dat Knot en Teulings groot gelijk hebben met hun roep om structurele hervormingen in Nederland, te beginnen met de hypotheekrenteaftrek. Stel dat ze het mooie eindejaarsinterview heeft gelezen, afgelopen zaterdag in deze krant, waarin Mark Rutte heel precies uitlegt waarom hij niets aan de aftrek wil doen: ‘Ik denk dat heel veel Nederlanders het met mij eens zijn. Misschien niet in de hoogste lagen, misschien niet de deskundigen, maar wel de bevolking.’ Oei! Was dat niet het motto van Berlusconi: het volk vindt me leuk, fuck de deskundigen. Niet veel later was datzelfde volk buitenspel gezet en waren ‘de deskundigen’ aan de macht. Straks rinkelt op Paleis Noordeinde de telefoon.

Mark Rutte (Volkskrant 3 januari 2012)
Het interview met Mark Rutte oogt als een wedstrijdje touwtrekken met groene zeep. De premier heeft zijn onwrikbare waarheid verankerd in geroutineerd taalgebruik. De interviewers krijgen geen enkel houvast. Tenenkrommend. Hypotheekrenteaftrek is een heel goed instrument volgens onze premier. Eerste argument: ‘Het corrigeert de veel te hoge belastingen in Nederland.’Maar wat krijgen we nu, zijn die belastingen alleen te hoog Voor mensen met een hypotheek? Uitgaande van het gelijkheidsbeginsel, zou ik zeggen:meteen afschaffen die aftrek en het belastingvoordeel laten toevallen aan alle belastingbetalers. Altijd werd de aftrekregeling verdedigd met het argument dat de waarde van de huizen sterk zou dalen bij afschaffen van de regeling. Dat kunnen we de huizenbezitters (en de banken misschien?) niet aandoen. Nu de huizenprijzen aan het dalen zijn, is dat voor Mark Rutte geen probleemmeer. Ze zijn te veel gestegen: ‘Er loopt nu lucht uit de markt. Dat is onvermijdelijk.’ Wat een verademing deze premier, maar er loopt wel erg veel lucht uit. (Folkert Boersma)

Rens van Tilburg (O & D Euro in de knel Volkskrant 31 december 2011)
Nederland kent de twijfelachtige eer met Zwitserland en Ierland te behoren tot de mondiale topdrie als het gaat omde omvang van de bankensector in verhouding tot de eigen economie. We zouden daarom juist voorop moeten lopen met de beveiliging van de banken. Echter, waar elders hard wordt gestudeerd op bijvoorbeeld een splitsing van de risicovolle zakenbanken en spaarbanken waarvoor garanties gelden, heeft het kabinet deze mogelijkheid al als onwenselijk en onmogelijk terzijde geschoven (7 februari 2011).

Gedrag maakt de economie (Frank Kalshoven Volkskrant 31 december 2011)
Om de economie te maken die we willen, is geen middel zo krachtig als ons eigen gedrag. We ‘vullen’ het op zichzelf lege model van de sociale markteconomie zelf met onze voorkeuren en ons keuzegedrag. Mijn idee zou zijn om ons vaker de vraag te stellen: handel ik juist? Of: Geef ik het goede voorbeeld? Wat ‘goed’ is moet iedereen voor zichzelf bepalen.

Stelling: De Vierde , Vijfde en Zesde macht (Media) zorgen in Nederland voor de feedforward besturing, de groepsdynamiek in de samenleving en de 1e, 2e en 3e macht voor feedback. Door het technocratische beleid, met een sterke focus op het marktmechanisme is zowel in Den Haag als in Brussel, de politieke deugd een liefde voor allen, de geest van gelijkheid van Montesquieu voor een belangrijk deel door het fêteren van het grootkapitaal vervangen.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Deel 1
2 verschijnselen en krachten (p. 91):
Het komt zelden voor dat mensen iets in het ware of in een verkeerd licht zien, en tot hun conclusie komen door de vrije werking van hun eigen oordeel. Het tegenovergestelde is het geval. Men trekt meestal zijn conclusie door blindelings de mening te volgen die op dat moment heerst in het gezelschap waarin men verkeert. Een kerkganger zal geen absurd hoge prijs voor zijn plaats betalen, en een materialist gaat niet twee keer naar een lezing van Huxley over evolutie, omdat ze denken dat het juist is om dat te doen, maar alleen omdat meneer en mevrouw Huppeldepup dat hebben gedaan en omdat zij de grote Huppeldepups zijn.
3 Blinde leiders van de blinden (p. 142):
De positivisten laten, om dit onderwerp te besluiten, geen middel ongebruikt om het spiritisme te vernietigen ten gunste van hun religie. Hun hogepriesters moeten onvermoeibaar op de trompet blazen; en hoewel het niet waarschijnlijk is dat de muren van een modern
Jericho nooit door hun getoeter zullen instorten, laten ze toch niets na om het verlangde doel te bereiken. Hun paradoxen zijn uniek, en hun beschuldigingen tegen de spiritisten zijn van een onweerstaanbare logica. In een onlangs gehouden lezing, bijvoorbeeld, werd de opmerking gemaakt dat ‘het uitsluitend aankweken van het religieuze instinct seksuele immoraliteit veroorzaakt, en dat priesters, monniken, nonnen, heiligen, mediums, extatici en devote personen bekend staan om hun immorele gedrag’.

Anna Lemkow boek Het Heelheid Principe
Hoofdstuk 3 Moderne wetenschap: De eerste vierhonderd jaar (p. 92):
Arthur Koestler beschrijft in The Sleepwalkers hoe de vaders van de wetenschappelijke revolutie, allen vrome lieden, de delicate overgang volbrachten van het vertrouwen op God naar het vertrouwen in de wiskunde.83 Koestler schildert van deze mannen een portret. Je had Johannes Kepler (1571-1630), de Duitse astronoom en wiskundige, die de vader was van de moderne astronomie – “een denker voor wie alle uiteindelijke werkelijkheid, het wezen van religie, van waarheid en schoonheid, besloten lag in de taal der getallen.” Ten tweede had je Galileo Galileï (1564-1642), de Italiaanse astronoom, wis- en natuurkundige, de grondlegger van de moderne dynamica, die Keplers astronomische wetten aanvulde en de basis verschafte voor Isaac Newtons monumentale synthese van schijnbaar afzonderlijke wetenschappelijke resultaten. En ten derde had je René Descartes (1596-1650), de Franse filosoof, briljant wiskundige en wetenschapper, een moedig denker “die het hele universum beloofde te zullen reconstrueren uit materie en uitgebreidheid alleen [en] die het mooiste gereedschap van de wiskunde ontwierp: de analytische meetkunde.”83 (Descartes was de grondlegger van wat men het “cartesiaans dualisme” is gaan noemen – de onverenigbaarheid van geest en materie, van lichaam en geest en van de waarnemer en het waargenomene, die het filosofische en wetenschappelijke denken tot in onze tijd heeft beheerst – en behekst.)

Vogelbek blijkt klimaatgevoelig (Cor Speksnijder Volkskrant 9 november 2016 p. 31):
Nauw verwante zanggorsen in de VS hebben een eigen type airco in hun bek waarmee ze de energie- en vochthuishouding kunnen reguleren naar gelang de klimatologische omstandigheden.
'Met de scans werden structuren in de bek van de vogels zichtbaar gemaakt, die wij ons als ornithologen niet konden voorstellen', aldus een van de auteurs van de studie. 'Nu zien we pas goed hoe complex de bek van vogels kan zijn.'
In een warme omgeving is het voor vogels van belang dat ze overtollige warmte kwijtraken om oververhitting te voorkomen. Daarbij speelt de ademhaling een belangrijke rol. Net als bij vogels in een koude omgeving die zo veel mogelijk warmte moeten vasthouden. Vogels hebben relatief weinig vocht in hun lichaam en vochtverlies kan ertoe leiden dat ze uitdrogen. Daarom is ook de vochtregulatie cruciaal voor hun overleving.
Johan van Leeuwen, hoogleraar experimentele zoölogie aan de Wageningen Universiteit, acht het 'heel goed mogelijk' dat ook andere vogelsoorten dan de zangschors een vergelijkbare 'warmtewisselaar' hebben. 'Met deze CT-scans is weer bevestigd dat vogels, net als zoogdieren, zich onder druk van natuurlijke selectie aanpassen aan hun omgeving.'

Gerrit Teule stelt in zijn boek Wat Darwin niet kon weten (p. 315):
De bewustzijnsevolutie die in de theorie van Darwin ontbreekt, is nog lang niet ten einde. De mens is nog maar net tot zelfbewustzijn gekomen, en we hebben nog miljarden jaren voor de boeg.

De bewustzijnsevolutie, het tot zelfbewustzijn (paren van tegenstellingen zoals ‘Adam en Eva’ en ‘Abel en Kaïn’) komen, is op de twee kanten van een medaille van de esoterie gebaseerd. Het is met name Blavatsky, die in de De Geheime Leer dit gezichtspunt ontsluit. Dat veranderingen in het bewustzijn moeilijk zijn te meten wil nog niet zeggen dat ze er niet zijn. De evolutie van het bewustzijn rekent in millennia, zo niet in miljarden jaren.

We moeten er net als het antropisch principe van uitgaan dat de dingen zijn zoals ze zijn, het leven, het ontwerp is zoals het is. In dit kader is het interessant te verwijzen naar de 'De vier wie-vragen' Genen zijn niet belangrijker dan organismen (Richard Dawkins, NRC Handelsblad 22 mei 2004). De vierde vraag gaat over de zin van het leven, de waarde van ons gedrag om te overleven. Om de continuïteit van het leven op aarde voor de mensheid te waarborgen gaat het primair om de eenheid der tegendelen (kwalitatieve as), de hemelse triade en de natuurlijke selectie ('Survival of the fittest'). Het ‘ieder voor zich’ is een doodlopend spoor. De biologie belicht slechts de helft van het verhaal. De bewustzijnsevolutie laat zien dat in het leven juist samenwerking wordt beloond.

'Survival of the fittest' (‘overleven van de geschiktsten’) wordt vaak verward met 'het recht van de sterkste'. Een organisme hoeft echter niet de 'sterkste' te zijn om betere overlevingskansen te hebben dan anderen. Een betere camouflage of beter vluchtgedrag kunnen overlevingskansen vergroten en er voor zorgen dat een organisme 'the fittest' is. Het dier dat het best is aangepast aan diens omgeving en daardoor de beste overlevingskansen heeft, is de 'fittest'.
Het betekent al helemaal niet dat de 'sterkste' het morele recht heeft te doen wat hij wil met de 'zwakkere' met de motivatie dat dat nu eenmaal zo werkt in de natuur.

Het feit dat de resultaten van de moleculaire vergelijking niet voor de evolutietheorie, maar eerder daartegen spreken, wordt ook toegegeven in een artikel met als titel "Is it time to uproot the tree of life?" gepubliceerd in het tijdschrift Science in 1999. Dit artikel door Elzibet Pennisi zegt, dat de genetische analyse en vergelijkingen die door de Darwinistische biologen zijn uitgevoerd om het licht over de 'levensboom' te laten schijnen, eigenlijk tot de tegenovergestelde resultaten leidden, en zegt dat: "de nieuwe gegevens vervuilen het evolutionistische plaatje"

Carl Woese (Syracuse (New York), 15 juli 1928) is een Amerikaanse microbioloog die bekend is vanwege het definiëren van de Archaea (oerbacteriën) als domein (rijk) van organismen in 1977. Daarnaast stelde hij de hypothese van een RNA-wereld op.
De
genetische code van Nirenberg schrijft voor hoe mRNA wordt gelezen om een eiwit te vormen. In 2006 hebben Andrew Fire (VS) en Craig Mello (VS) de Nobelprijs gekregen voor het ontdekken dat genen stilgelegd kunnen worden (RNA-interferentie).

Harun Yahya in zijn boek Het Bedrog van de Evolutieleer (HOOFDSTUK 13 Wat evolutionisten beweren en de feiten):
Noch de vergelijking om die uit de proteïnen gemaakt werden, noch die van rRNA's of genen bevestigden de vooronderstelling van de evolutietheorie.
Carl Woese, beroemd bioloog van de Universiteit van Illinois, heeft dit erover te zeggen:

"Er is geen consistent organisch fylogenie uit de vele individuele proteïne-fylogenies die tot dusver geproduceerd zijn, verschenen. Overal kunnen fylogenetische buitensporigheden gezien worden in de universele boom, van de wortel tot de belangrijkste takken en onder de verschillende (groepen) tot zelfs tot het uiterlijk van de belangrijkste groepen."182

Aan het geloof zijn ethische consequenties verbonden, het bijgeloof lapt ze aan haar laars.
Bijgeloof, met name groupthink en zelfmisleiding duiden op een verkeerd gebruik van de hersenfunctie. Groupthink is een vervorming van Creativethink. Er is geen bereidheid over de eigen schaduw heen te springen, het navelstaren komt centraal te staan.

René Meijer De Ether Bestaat!
Deel I: Methoden en Wetenschap
Inhoud (p. 20/21):
De einsteiniaanse misvatting lijkt, met het serieus nemen van de kritiek, te bestaan uit het verwarren van snelheid met verandering. Snelheid is niet een absolute waarde, zoals de heilige drie basiselementen van de natuurkunde, te weten ruimte, tijd en materie dat wel zijn. Met de tijdruimte die de materie toont, zijn het die drie elementen die als de natuurkundige heilige drie-eenheid van God elkaar definiëren en niet tot iets anders te herleiden zijn. Bij de filosoof D. Hume (1711-1776) in Het Menselijk Inzicht, heten ze uitgebreidheid, massa en beweging en bij Vyâsadeva, akas'a, prakriti en kâla. Ze vormen elkaars voorwaarde in de schepping, de een is niet denkbaar zonder de ander. De tijd is het leven, de beweging van de materie in de ruimte. De ruimte is de tijdsafstand, het fenomeen van de zwaartekracht, tussen materiële voorwerpen. De materie is het electromagnetische effect van de werking van de tijd op de potentie van de uitdijende ruimte, de tijd die bij de wet van reactie van lineair cyclisch werd en zo in tegenstelling de zwaartekracht, de oerpotentie dus, omvormde tot materie (zij het niet geheel, blijkens het niet kunnen vinden van de z.g. onzichtbare 'donkere materie', die volgens 5.20: 38 in de Bhâgavata Purâna drie kwart van de schepping beslaat).
37: De doctrinaire inspanning van de filognostische wereldbeschouwing, zoals in dit boek uiteengezet, betreft deels de bestrijding van alle mogelijke vormen van vervalsing, of valse eenmaking van het ego, of dat nu de vervalsing van het klassenbewustzijn betreft, het politiek bewustzijn, het religieus bewustzijn of de meer wetenschappelijke vormen van arrogantie, enggeestigheid en vervreemding. Met het met deze postmoderne herstart van de gnostiek daarin een constructieve spirituele verzoening van de wetenschap en de religie voor ogen hebben, is er voor ieder van de drie genoemde heilige onderwerpen van de wetenschap, de spiritualiteit en de religie - die respectievelijk de feiten, de principes en het respect voor de persoon aan de orde stellen - een dualiteit die alzo in dit boek in een indeling in zes secties resulteert. Deze zes secties corresponderen met de in India gehanteerde darshana's of zes klassieke zienswijzen die er zijn om de menselijke neiging tot het vervalsen van het ik-besef van de ziel - en dus ook van een bepaalde orde van de tijd met de ether - te bestrijden. De nyâya van de logische aanpak in India, werd vertaald in de methodisch/structurele filosofische overwegingen van deze sectie; de vais'eshika van het meer atheïstische Indiase eenheidsdenken werd vertaald in de cijfers en termen van de nuchtere natuurwetenschap; de sânkhya van de analytische filosofie werd vertaald in een analytische sectie toegespitst op de kunst; de yoga van het vinden van verzonkenheid werd vertaald in de spiritualiteit van het ontwikkelen van een zeker abstractievermogen; de mîmâmsâ van de cultuur der rituelen werd vertaald in persoonlijke en religieuze overwegingen, en de vedânta-cultuur van de commentaren werd vertaald in een politiek reformatorische geest. Deze gezichtspunten hebben dan gemeen: 1) een continuerend zelf, 2) een werklast, 3) bevrijding in dienstbaarheid, en 4) een referentiecultuur. De identiteit en integriteit van de filognosie is zo met zes aspecten beschreven ongeveer zoals de empirist D. Hume (1711-1776) op zijn manier de kennis indeelde.
187/188: Klassieke referentie: voor de indeling wordt de klassieke referentie gevormd door de zes darshana's of visies waar de indiase filosofie uit is opgebouwd die de basis vormt voor de structuur van de kennis van de Bhâgavata Purâna van Vyâsadeva. Naar de filognostische versie van het zesvoudige van de filosofische methode, de paradigmatische wetenschap, de kunstminnende analyse, de overstijgende spiritualiteit, het religieus geassocieerde persoonlijke en het politieke van commentaren en tot compromis bereidde aanpassingen, is het zo, zoals dat is met de oorspronkelijke darshana's, dat de visies gemeenschappelijk hebben:
1) Het begrip van een bewust en continuerend zelf of een ziel.
2) Het begrip van het kruis of de werklast te dragen door een individu, familie of volk.
3) Het perspectief van een oplossing van bevrijd zijn in dienstbaarheid.
4) Het onderkennen van de autoriteit van een gevestigde cultuur van schriftuurlijke referentie.
In de westerse filosofie vinden we bij Hume in zijn Verhandeling over de Menselijke Natuur (I.III-1 - Over kennis) een zevendeling waarmee min of meer de filognosie kan worden beschreven als de identiteit van de gelijkenis in filosofische overwegingen wat betreft de natuurlijke orde van de relaties van tijd en plaats, waarbij de verhoudingen van kwantiteit, het getal, de schoonheid en de kunst van de analyse, in combinatie met de kwaliteit van het niveau' van overstijging en verbondenheid in verzaking, leiden tot de oorzaak-en-gevolgredeneringen in de religie en de biografie van de persoonskunde, zodat uiteindelijk de tegenstelling van de politiek van maatschappelijk verantwoording nemen wordt bereikt.

Ethiek kan descriptief of prescriptief zijn. Bij het bestuderen (en beschrijven) van moraal zonder zelf een moreel standpunt in te nemen spreken we over descriptieve ethiek. Daarnaast kunnen ethici zelf ook standpunten uitdragen en verdedigen, wat we als prescriptieve ethiek definiëren.

In Meta-ethics the is-ought problem was articulated by David Hume (Scottish philosopher and historian, 1711–1776), who noted that many writers make claims about what ought to be on the basis of statements about what is. However, Hume found that there seems to be a significant difference between descriptive statements (about what is) and prescriptive or normative statements (about what ought to be), and it is not obvious how we can get from making descriptive statements to prescriptive.

H.P. Blavatsky beschrijft Kosmos en mens, respectievelijk de macrokosmos en microkosmos in de Delen I en II van De Geheime Leer.
In het informatie registrerende en overdragende Akasha-veld van het universum worden de correlaties tussen de micro - en macrokosmos tot stand gebracht. Het 'Hoe en Wat' in de aardse microkosmos, de mens staat tegenover het 'Wat en Hoe' in de hemelse macrokosmos, het universum.
Het scheppingsproces op aarde dient met het scheppingsproces in de hemel te worden verbonden.

H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel I Proloog (p. 45):
Het zal dus duidelijk zijn dat de tegenstelling tussen deze twee aspecten van het Absolute essentieel is voor het bestaan van het ‘gemanifesteerde Heelal’. Zonder kosmische substantie zou de kosmische verbeeldingskracht zich niet kunnen manifesteren als individueel bewustzijn, omdat bewustzijn alleen door middel van een materieel voertuig te voorschijn komt als ‘ik ben ik’. Er is immers een stoffelijke grondslag nodig om een straal van het universele denkvermogen in een bepaald stadium van ingewikkeldheid ergens op te richten. Evenzo zou kosmische substantie zonder kosmische verbeeldingskracht een lege abstractie blijven en er zou geen bewustzijn uit voortkomen.
46: Zo is ons bewustzijn afkomstig van de geest of de kosmische verbeelding; de verschillende voertuigen waarin dat bewustzijn wordt geïndividualiseerd en tot zelf- of reflectief bewustzijn komt, zijn afkomstig van de kosmische substantie; terwijl fohat in zijn verscheidene manifestaties de geheimzinnige schakel vormt tussen denkvermogen en materie, het bezielende beginsel dat ieder atoom tot leven prikkelt.
(b) De eeuwigheid van het Heelal in toto als een grenzeloos gebied, periodiek ‘het toneel van talloze Heelallen die zich onophoudelijk manifesteren en weer verdwijnen’ en die ‘de zich manifesterende sterren’ en ‘de vonken van de eeuwigheid’ worden genoemd. ‘De eeuwigheid van de pelgrim21’ is als een oogwenk van het Zelf-bestaan (Boek van Dzyan). ‘Het verschijnen en verdwijnen van werelden is als een regelmatig getij van eb en vloed.’ (Zie Afdeling II, ‘Dagen en nachten van Brahma’.)
21) ‘Pelgrim’ is de benaming die wordt gegeven aan onze monade (de twee in één ) gedurende haar cyclus van incarnaties. Zij is het enige onsterfelijke en eeuwige beginsel in ons, omdat zij een ondeelbaar onderdeel is van het integrale geheel – de universele geest, waaruit zij voortkomt en waarin zij aan het eind van de cyclus wordt opgenomen. Als men zegt dat zij uit de ene geest voortkomt, moet men een onbeholpen en onjuiste uitdrukking gebruiken, bij gebrek aan meer geschikte woorden in het Nederlands. De aanhangers van de Vedanta noemen haar sutratma (draad-ziel), maar ook hun uitleg verschilt iets van die van de occultisten. Het verklaren van dit verschil wordt echter aan eerstgenoemden zelf overgelaten.
De Geheime Leer Deel I Stanza 1 De nacht van het heelal (p. 66,67):
(a) Tijd is alleen maar een illusie, voortgebracht door de opeenvolging van onze bewustzijnstoestanden op onze reis door de eeuwige duur; hij bestaat niet waar er geen bewustzijn is waarin die illusie kan worden teweeggebracht, maar ‘ligt dan te slapen’. Het nu is slechts een wiskundige lijn die dat deel van de eeuwige duur dat wij de toekomst noemen, scheidt van het gedeelte dat wij het verleden noemen. Niets op aarde heeft werkelijke duur, want niets blijft ook maar tijdens het miljardste deel van een seconde onveranderd of gelijk. De gewaarwording die wij hebben van de werkelijkheid van het deel van de ‘tijd’ dat bekend staat als het nu, wordt veroorzaakt door het vervagen van dat kortstondige beeld, of opeenvolging van beelden, die door onze zintuigen worden opgevangen, terwijl de waargenomen dingen overgaan van het gebied van idealen dat wij de toekomst noemen, naar dat van herinneringen dat wij het verleden noemen.
69: (a) Er zijn zeven ‘paden’ of ‘wegen’ naar de gelukzaligheid van het Niet-bestaan, dat absoluut Zijn, Bestaan en Bewustzijn is. Zij waren niet, omdat het Heelal tot dat moment leeg was en slechts in de goddelijke gedachte bestond. Want het is . . .
69/70: Maya of illusie is een element dat bij alle eindige dingen optreedt, want alles wat bestaat heeft alleen maar een relatieve en geen absolute werkelijkheid, omdat de vorm waarin het verborgen noumenon voor een waarnemer verschijnt, afhangt van zijn waarnemingsvermogen. Voor het ongeoefende oog van een barbaar is een schilderij eerst een zinloze wirwar van gekleurde strepen en klodders, terwijl een geoefend oog er onmiddellijk een gezicht of een landschap in ziet. Niets is blijvend, behalve het ene verborgen absolute bestaan dat in zichzelf de noumena van alle werkelijkheden bevat. De bestaansvormen die tot ieder gebied van het zijn behoren, tot de hoogste Dhyan-Chohan toe, hebben tot op zekere hoogte iets van schaduwen, die door een toverlantaarn op een kleurloos scherm worden geworpen; toch zijn alle dingen betrekkelijk reëel, want ook de waarnemer is een weerspiegeling, en de waargenomen dingen zijn daarom voor hem even werkelijk als hijzelf. De werkelijkheid die de dingen misschien bezitten, moet men erin zoeken vóór of nadat zij als een flits door de stoffelijke wereld zijn heengegaan; maar wij kunnen zo’n bestaan niet rechtstreeks waarnemen zolang wij waarnemingsinstrumenten hebben die slechts het stoffelijke bestaan binnen het bereik van ons bewustzijn brengen. Op welk gebied ons bewustzijn ook werkzaam is, zowel wij als de dingen die tot dat gebied behoren, zijn voor dat moment onze enige werkelijkheden. Naarmate wij een hogere trap van ontwikkeling bereiken, bemerken wij dat we tijdens de stadia die we hebben doorlopen schaduwen voor werkelijkheden hebben aangezien. Het omhoogklimmen van het ego is een reeks steeds verdergaande bewustwordingen, waarbij iedere vordering de gedachte meebrengt dat we nu eindelijk de ‘werkelijkheid’ hebben bereikt. Wij zullen echter pas vrij zijn van de door maya voortgebrachte waanvoorstellingen, wanneer wij het absolute Bewustzijn hebben bereikt en het onze daarin hebben laten opgaan.
74: Wat is de tijd bijvoorbeeld anders dan de opeenvolging in panorama’s van onze bewustzijnstoestanden? Met de woorden van een Meester, ‘Het irriteert mij deze drie onhandige woorden – verleden, heden en toekomst – te moeten gebruiken, die armzalige begrippen van de objectieve fasen van het subjectieve geheel; zij zijn vrijwel even weinig geschikt voor het doel als een bijl voor fijn houtsnijwerk.’ Men moet paramartha verkrijgen opdat men niet een te gemakkelijke prooi wordt voor samvriti – dit is een filosofisch axioma7.
7) Duidelijker gezegd: ‘Men moet waar zelfbewustzijn verkrijgen om samvriti, de ‘oorsprong van de misleiding’, te begrijpen.’ Paramartha is synoniem met de Sanskrietterm svasam-vedana of ‘de bespiegeling die zichzelf analyseert’. Er is een verschil in interpretatie van de betekenis van ‘paramartha’ tussen de Yogacharya’s en de Madhyamika’s, maar geen van beiden verklaren de werkelijke en ware esoterische betekenis van de uitdrukking. Zie verder Sloka 9.
77/78: (b) Droomloze slaap is een van de zeven bewustzijnstoestanden die in de oosterse esoterie bekend zijn. In elk van deze toestanden komt een ander gedeelte van de geest in werking; of zoals een aanhanger van de Vedanta het zou uitdrukken: is het individu bewust op een ander gebied van zijn wezen. De uitdrukking ‘droomloze slaap’ wordt in dit geval allegorisch toegepast op het Heelal om een toestand uit te drukken die enigszins analoog is aan die bewustzijnstoestand van de mens, die deze zich in waaktoestand niet herinnert en die een leegte schijnt te zijn, op dezelfde manier als waarop de slaap van een gehypnotiseerd persoon voor hem een onbewuste leegte schijnt te zijn als hij tot zijn normale toestand terugkeert, ofschoon hij heeft gesproken en gehandeld zoals een bewust individu zou doen.
81: Volgens Hegel zou het ‘onbewuste’ de omvangrijke en moeizame taak van het ontwikkelen van het Heelal slechts hebben ondernomen in de hoop een helder zelfbewustzijn te bereiken.
Een aanhanger van de Vedanta zou nooit de juistheid van dit denkbeeld van Hegel erkennen en de occultist zou zeggen dat het precies van toepassing is op het ontwaakte MAHAT, het universele denkvermogen, dat al is geprojecteerd in de wereld van de verschijnselen als het eerste aspect van het onveranderlijke ABSOLUTE, maar nooit op dit laatste. ‘Geest en stof, of purusha en prakriti’, zo wordt ons geleerd, ‘zijn slechts de twee oorspronkelijke aspecten van het Ene en Ongeëvenaarde’.
Geheime Leer Deel I Stanza 2 Het denkbeeld van differentiatie (p. 86/87):
Om zichzelf te kennen is bewustzijn en waarneming nodig (beide zijn beperkte vermogens die betrekking kunnen hebben op ieder onderwerp, behalve op Parabrahm). Vandaar de ‘eeuwige adem die zichzelf niet kent’. Het oneindige kan het eindige niet begrijpen. Het grenzeloze kan niet in betrekking staan tot het begrensde en het voorwaardelijke. Volgens de occulte leer is de onbekende en onkenbare BEWEGER, of het zelf-bestaande, de absolute goddelijke Essentie. En omdat dit absoluut Bewustzijn en absolute Beweging is – voor het beperkte gevoel van degenen die dit onbeschrijflijke beschrijven – is het onbewustheid en onbeweeglijkheid. Concreet bewustzijn kan niet als eigenschap worden toegeschreven aan abstract Bewustzijn, evenmin als de eigenschap ‘nat’ aan water – want natheid is het wezenlijke van water en de oorzaak van het nat zijn van andere dingen. Bewustzijn houdt beperkingen en kwalificaties in; iets om zich van bewust te zijn en iemand die zich ervan bewust is. Maar absoluut Bewustzijn sluit de kenner, het gekende en de kennis alle drie in zich, en alle drie zijn één. Niemand is zich van meer bewust dan dat deel van zijn kennis dat hij op een bepaald tijdstip in zijn herinnering heeft teruggeroepen, maar de taal is zó arm, dat we geen woord hebben om de kennis waaraan we in feite niet denken, te onderscheiden van kennis die we niet in ons geheugen kunnen terugroepen. Vergeten is synoniem met zich niet herinneren. Hoeveel groter moet dan de moeilijkheid zijn om termen te vinden om abstracte metafysische feiten of verschillen te beschrijven en te onderscheiden. Men moet ook niet vergeten dat wij aan de dingen namen geven in overeenstemming met de uiterlijke vorm die zij voor ons aannemen. Wij noemen absoluut bewustzijn ‘onbewustheid’, omdat het ons toeschijnt dat dit noodzakelijk zo moet zijn. Zo noemen wij het Absolute ook ‘duisternis’, omdat het voor ons eindige begrip volkomen ondoordringbaar schijnt; toch erkennen wij ronduit dat onze waarneming van dergelijke dingen deze geen recht doet. Onwillekeurig maken wij in onze gedachten onderscheid tussen bijvoorbeeld onbewust absoluut bewustzijn en onbewustheid, door stilzwijgend aan het eerste een onbepaalde eigenschap toe te kennen, die – op een hoger gebied dan waartoe onze gedachten kunnen reiken – overeenkomt met wat wij in onszelf als bewustzijn kennen. Maar dat is geen soort bewustzijn dat wij kunnen onderscheiden van wat ons als onbewustheid voorkomt.
H.P. Blavatsky Geheime Leer Deel I Stanza 3 Het ontwaken van de kosmos (p. 107):
(c) De Ouden gaven het weer door een slang, want
fohat sist terwijl hij (zigzag) heen en weer glijdt’. De Kabbala geeft het aan met de Hebreeuwse letter teth ט, waarvan het symbool de slang is, die zo’n belangrijke rol speelde in de Mysteriën. Haar algemene getalswaarde is negen, want het is de negende letter van het alfabet en de negende deur van de vijftig poorten die leiden naar de verborgen mysteries van het zijn. Het is het magische agens par excellence en duidt in de Hermetische filosofie het ‘leven’ aan ‘dat de oerstof doordringt’, de essentie waaruit alle dingen zijn samengesteld en de geest die hun vorm bepaalt. Maar er zijn twee geheime Hermetische werkwijzen, de ene geestelijk, de andere stoffelijk, en deze staan met elkaar in relatie en zijn voor altijd verenigd. ‘Gij zult de aarde scheiden van het vuur, het ijle van het vaste . . . dat wat van de aarde opstijgt naar de hemel en weer neerdaalt van de hemel naar de aarde. Het (ijle licht) is de sterke kracht van iedere kracht, want het overwint alle ijle dingen en dringt door in alle vaste. Zo werd de wereld gevormd’ (Hermes).
Zeno, de grondlegger van de stoa, was niet de enige die leerde dat het Heelal evolueert, wanneer de oorspronkelijke substantie ervan wordt omgezet uit de toestand van vuur in die van lucht, dan in die van water, enz. Heraclitus van Efeze beweerde dat het enige beginsel dat aan alle natuurverschijnselen ten grondslag ligt, het vuur is. De intelligentie die het Heelal laat bewegen is vuur, en vuur is intelligentie. En terwijl Anaximenes hetzelfde zei over lucht en Thales van Milete (600 v. Chr.) over water, verzoent de esoterische leer al deze filosofen door aan te tonen dat, hoewel ieder van hen gelijk had, geen van hun stelsels volledig was.
De Geheime Leer Deel I Stanza 5 Fohat: kind van zevenvoudige hiërarchieën (p. 154):
De twee voornaamste theorieën van de wetenschap over het verband tussen bewustzijn en stof zijn het monismeen het materialisme. Deze twee bestrijken het hele gebied van de negatieve psychologie, met uitzondering van de quasi-occulte opvattingen van de Duitse pantheïstische scholen18.
18) De meningen van onze hedendaagse wetenschappelijke denkers over het verband tussen bewustzijn en stof kan men terugbrengen tot twee hypothesen. Hieraan ziet men, dat beide de mogelijkheid uitsluiten van een onafhankelijke ziel, gescheiden van de stoffelijke hersenen waardoor deze werkt. Het zijn:
(1.) Het MATERIALISME, de theorie die bewustzijnsverschijnselen beschouwt als het product van een moleculaire verandering in de hersenen, m.a.w. als het gevolg van een omzetting van beweging in gevoel (!). De meer primitieve school ging eens zover, dat zij het bewustzijn vereenzelvigde met een ‘bijzondere manier van bewegen’ (!!), maar deze opvatting wordt nu gelukkig door de meeste geleerden zelf als absurd beschouwd.
(2.) Het MONISME of de leer van de enkelvoudige substantie is de meer subtiele vorm van negatieve psychologie, die een van haar voorstanders, professor Bain, heel knap ‘voorzichtig materialisme’ noemt. Deze leer, die veel aanhangers heeft en onder haar verdedigers mannen telt zoals Lewis, Spencer, Ferrier en anderen, stelt in het algemeen wel het denken en de bewustzijnsverschijnselen radicaal tegenover de stof, maar beschouwt beide toch als de twee kanten of aspecten van een en dezelfde substantie in enkele van haar vormen. Volgens hen is gedachte als zodanig volkomen tegengesteld aan stoffelijke verschijnselen, maar zij moet ook worden beschouwd als alleen maar de ‘subjectieve kant van zenuwbeweging’ – wat onze geleerden daarmee ook mogen bedoelen.
De Geheime Leer Deel I, Enkele vroegere theosofische misvattingen over planeten, ronden en de mens(p. 194):
Vanaf het begin is verklaard en daarna herhaaldelijk bevestigd: (1) dat geen enkele theosoof, zelfs niet als aangenomen chela, – en dus in geen geval een lekenleerling – kon verwachten dat de geheime leringen hem grondig en volledig zouden worden verklaard, voordat hij zich onherroepelijk en plechtig aan de Broederschap had verbonden en tenminste één inwijding had ontvangen, omdat aan het publiek geen cijfers en getallen kunnen worden gegeven, want cijfers en getallen zijn de sleutel tot het esoterische stelsel; (2) dat wat werd geopenbaard, slechts de esoterische binnenkant was van wat is neergelegd in bijna alle exoterische geschriften van de wereldreligies – in het bijzonder in de Brahmana’s, en de Upanishads van de Veda’s en zelfs in de Purana’s.
196: ‘Leid het leven dat noodzakelijk is voor het verkrijgen van die kennis en vermogens, en wijsheid zal vanzelf tot u komen. Steeds wanneer u in staat bent om uw bewustzijn af te stemmen op een van de zeven snaren van het ‘universele bewustzijn’; die snaren die zijn gespannen op het klankbord van de Kosmos en die trillen van eeuwigheid tot eeuwigheid; wanneer u ‘de muziek van de sferen’ grondig hebt bestudeerd, pas dan zult u geheel vrij zijn om uw kennis te delen met hen met wie dit veilig is.
De Geheime Leer Deel I Stanza 6. Vervolg (p. 228):
In de Kabbala worden de werelden vergeleken met vonken die wegvliegen van onder de hamer van de grote architect – de WET, de wet waaronder al de kleinere scheppers vallen.
Het volgende vergelijkende diagram laat zien dat de twee stelsels, het kabbalistische en het oosterse, overeenkomsten vertonen. De bovenste drie lagen zijn de drie hogere bewustzijnsgebieden, die in beide scholen alleen aan de ingewijden worden onthuld en verklaard. De onderste lagen geven de vier lagere gebieden weer – het laagste is ons gebied, of het zichtbare Heelal.
Deze zeven gebieden corresponderen met de zeven bewustzijnstoestanden in de mens. Het is zijn taak om zijn eigen drie hogere toestanden af te stemmen op de drie hogere gebieden in de Kosmos. Maar voordat hij dit kan proberen, moet hij de drie ‘zetels’ ervan tot leven en activiteit opwekken. En hoevelen zijn in staat zich ook maar een oppervlakkig begrip te vormen van atma-vidya (geest-kennis), of wat door de soefi’s wordt genoemd rohanee? In sloka 3 van de toelichting op Stanza VII in dit Deel zal de lezer een nog duidelijker uitleg van het bovenstaande vinden bij de bespreking van saptaparna de mens-plant. Zie ook de paragraaf met die naam in Afd. II.
H.P. Blavatsky: De Geheime Leer Deel I Stanza 7 De voorvaderen van de mens op aarde (p. 261):
Filosofisch beschouwd is de mens in zijn uiterlijke vorm eenvoudig een dier, nauwelijks volmaakter dan zijn aapachtige voorvader uit de derde Ronde. Hij is een levend lichaam, geen levend wezen, omdat het besef van bestaan, het ‘ego-sum’, zelfbewustzijn vereist, en een dier kan alleen rechtstreeks bewustzijn of instinct hebben.
263: Als de occultist dus zegt, dat de ‘duivel de schaduwzijde van god is’ (het kwaad, de keerzijde van de medaille), bedoelt hij niet twee afzonderlijke werkelijkheden, maar de twee aspecten of facetten van dezelfde Eenheid.
Geheime Leer Deel I Samenvatting (p. 301):
(6.) Het Heelal wordt van binnen naar buiten bestuurd en geleid. Zoals boven, zo is het ook beneden, zoals in de hemel, zo ook op aarde; en de mens – de microkosmos en het verkleinde evenbeeld van de macrokosmos – is de levende getuige van deze universele wet en van haar manier van werken.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 3 Oorspronkelijke substantie en goddelijke gedachte (p. 356):
Ook nu begrijpen ze het niet. De evolutie van het GODSBEGRIP houdt gelijke tred met de verstandelijke ontwikkeling van de mens zelf. Dit is zo waar, dat het hoogste ideaal waarnaar de religieuze geest in een tijdperk kan opstijgen, aan de filosofische geest in een volgende periode slechts een grove karikatuur zal toeschijnen! De filosofen zelf moesten worden ingewijd in de waarnemingsmysteriën, voordat zij de juiste opvatting van de Ouden in verband met dit heel metafysische onderwerp konden begrijpen.
De Geheime Leer Deel I, hoofdstuk 8 Leven, kracht of zwaartekracht (p. 590):
‘Verkondig dit wonderbaarlijke mysterie . . . Hoor het volledige vaststellen van de oorzaken. De neus, de tong, het oog en de huid, en het oor als het vijfde (zintuig), denkvermogen en begrip8, deze zeven (zintuigen) moet men opvatten als de oorzaken van (de kennis van hun) eigenschappen.
8) De verdeling in vijf fysieke zintuigen is uit de grijze oudheid tot ons gekomen. Maar terwijl de hedendaagse filosofen het aantal overnemen, vraagt geen van hen zich af hoe deze zintuigen konden bestaan, d.w.z. op een zelfbewuste manier konden worden waargenomen en gebruikt, tenzij er een zesde zintuig was, mentale perceptie, om ze vast te leggen, en (dit voor de metafysici en occultisten) het ZEVENDE om de spirituele vrucht en de herinnering eraan te bewaren, als in een levensboek (BOEK VAN HET LEVEN) dat tot het karma behoort. De Ouden verdeelden de zintuigen in vijf, eenvoudig omdat hun leraren (de ingewijden) ophielden bij het gehoor, omdat dat zintuig zich pas bij het begin van het vijfde Ras op het fysieke gebied ontwikkelde (of beter gezegd: werd ‘verkleind’ en beperkt tot dit gebied). (Het vierde Ras was al begonnen de spirituele conditie te verliezen, die zo bij uitstek was ontwikkeld in het derde Ras.)

De Geheime Leer Deel II Stanza 6 DE EVOLUTIE VAN DE ‘ZWEETGEBORENEN’ (p. 148/149):
In een knap artikel, dat ongeveer vijftien jaar geleden werd geschreven, toont onze geleerde en geachte vriend prof. Alex. Wilder uit New York de absolute logica en de noodzaak aan van het geloof dat ‘het oorspronkelijke Ras dubbelgeslachtelijk’ was, en hij geeft er een aantal wetenschappelijke redenen voor3. Zijn eerste argument is ‘dat een groot deel van het plantenrijk het verschijnsel van tweeslachtigheid vertoont . . . de classificatie van Linnaeus noemt bijna alle planten zo. Dit is zowel het geval bij de hogere families van het plantenrijk als bij de lagere vormen, van de hennep tot de Italiaanse populier en de ailanthus. In het dierenrijk, in het leven van de insecten, brengt de mot een worm voort, zoals in de Mysteriën het grote geheim werd uitgedrukt: ‘Taurus Draconem genuit, et Taurum Draco’. De familie van de koraaldieren, die volgens Agassiz ‘tijdens het tegenwoordige geologische tijdperk honderdduizenden jaren aan het opbouwen van het schiereiland Florida heeft gewerkt . . . brengt haar nakomelingen uit zichzelf voort, zoals de knoppen en takken van een boom’. Bijen hebben daarop enigszins gelijkende eigenschappen . . . De aphiden of bladluizen gedragen zich als amazonen, en maagdelijke ouders houden het Ras tijdens tien opeenvolgende generaties in stand.’
Wat zeggen de oude wijzen, de filosoof-leraren van de oudheid? Aristophanes spreekt in Plato’s ‘Gastmaal’ als volgt over dit onderwerp: ‘Onze natuur was vroeger niet dezelfde als nu. Zij was androgyn, de vorm en de naam hadden zowel iets mannelijks als iets vrouwelijks . . . Hun lichamen waren rond, en zij bewogen zich al ronddraaiend voort4. Zij hadden een verschrikkelijke kracht en een kolossale eerzucht. Daarom deelde Zeus elk van hen in tweeën en maakte hen zo zwakker; Apollo sloot op zijn aanwijzing hun huid.’
4) Vergelijk het visioen van Ezechiël (hfst. i) van de vier goddelijke wezens die ‘de gestalte van een mens hadden’ en toch de gedaante van een wiel; ‘als zij gingen, gingen zij op hun vier zijden . . . want de geest van het levende schepsel was in het wiel’.
De Geheime Leer Deel II Stanza 6 Enkele woorden over ‘zondvloeden’ en ‘noachs’ (p. 174):
De schrijfster is zich goed bewust dat de specialisten die zich de minste beperkingen oplegden bij hun berekeningen van de ouderdom van de aardbol en van de mens, altijd de meer angstvallige meerderheid tegen zich hadden. Maar dit bewijst heel weinig, omdat de meerderheid op de lange duur zelden of nooit gelijk blijkt te hebben. Harvey stond jaren lang alleen. De voorstanders van het idee om de Atlantische Oceaan met stoomboten over te steken, liepen het gevaar hun leven in een krankzinnigengesticht te eindigen. Mesmer wordt tot vandaag toe (in de encyclopedieën) met Cagliostro en St. Germain tot de kwakzalvers en bedriegers gerekend. En nu Mesmer door Charcot en Richet in het gelijk is gesteld en nu het ‘mesmerisme’ onder zijn nieuwe naam van hypnotisme – een valse neus op een heel oud gezicht – door de wetenschap wordt aanvaard, vergroot dat onze eerbied voor die meerderheid niet, als wij de lichtvaardigheid en de zorgeloosheid zien waarmee haar leden ‘hypnotisme’, ‘telepatische invloeden’ en andere verschijnselen behandelen. Kortom, zij spreken erover alsof zij er sinds de tijd van Salomo in hadden geloofd en niet slechts enkele jaren eerder de voorstanders ervan ‘krankzinnigen en bedriegers’ hadden genoemd28!
28) Hetzelfde lot staat de spiritistische verschijnselen en alle andere psychologische manifestaties van de innerlijke mens te wachten. Sinds de tijd van Hume, van wie de onderzoekingen culmineerden in een nihilistisch idealisme, is de psychologie geleidelijk veranderd in een grof materialisme. Hume wordt als een psycholoog beschouwd, en toch ontkende hij a priori de mogelijkheid van verschijnselen waarin nu miljoenen geloven, waaronder veel wetenschapsmensen. De hylo-idealisten van tegenwoordig zijn zuivere annihilationisten. De scholen van Spencer en van Bain zijn respectievelijk positivistisch en materialistisch, en helemaal niet metafysisch. Het is psychisme en geen psychologie; het doet even weinig denken aan de leer van de Vedanta als het pessimisme van Schopenhauer en Von Hartmann aan de esoterische filosofie, het hart en de ziel van het ware boeddhisme.
De Geheime Leer Deel II Stanza 7 VAN HET HALFGODDELIJKE RAS TOT DE EERSTE MENSENRASSEN (p. 190):
Evolutie is een eeuwige cyclus van wording, wordt ons geleerd; en de natuur laat geen atoom ongebruikt. Bovendien streeft vanaf het begin van de Ronde alles in de Natuur ernaar mens te worden. Alle impulsen van de tweevoudige middelpuntzoekende en middelpuntvliedende kracht zijn gericht op één punt – de MENS. De vooruitgang in de opeenvolging van de wezens, zegt Agassiz, ‘bestaat in een toenemende gelijksoortigheid van de levende fauna en bij de gewervelde dieren in het bijzonder in het steeds meer gelijken op de mens. De mens is het doel waarnaar de hele dierlijke schepping vanaf het eerste verschijnen van de eerste paleozoïsche vissen heeft gestreefd13.’
13) ‘Principles of Zoology’, blz. 206.
Inderdaad, maar ‘de paleozoïsche vissen’ staan lager op de boog van de evolutie van vormen, en deze Ronde begon met de astrale mens, de weerspiegeling van de Dhyan-Chohans, de ‘bouwers’ genoemd. De mens is de alfa en de omega van de objectieve schepping. Zoals in Isis Ontsluierd (hoofdstuk
De ether of het astrale licht - Deel 1 p. 222) wordt gezegd, ‘alle dingen hadden hun oorsprong in de geest – want de evolutie gaat oorspronkelijk van boven naar beneden, in plaats van omgekeerd, zoals de theorie van Darwin leert14’. Daarom is de neiging waarover de boven aangehaalde voortreffelijke bioloog spreekt, inherent aan elk atoom. Maar wanneer men haar zou toepassen op beide kanten van de evolutie, zouden de gemaakte opmerkingen in strijd zijn met de hedendaagse theorie, die nu bijna (darwinistische) wet is geworden.
14) Deel I, blz. 154, Eng. uitgave.
200/201: Padmapani is echter alleen voor de niet-ingewijden symbolisch de ‘lotusdrager’; esoterisch betekent het woord de drager van de kalpa’s, waarvan de laatste, de tegenwoordige mahakalpa (de Varaha), Padma wordt genoemd, en de helft van het leven van Brahma voorstelt. Hoewel een kleine kalpa, wordt hij maha, ‘groot’ genoemd, omdat hij de tijd omvat waarin Brahma uit een lotus voortkwam. Theoretisch zijn de kalpa’s oneindig, maar praktisch zijn ze verdeeld en onderverdeeld in Ruimte en Tijd, waarbij elk onderdeel – tot het kleinste toe – zijn eigen Dhyani als beschermer of bestuurder heeft. Padmapani (
Avalokiteshvara) wordt in China in zijn vrouwelijke aspect Kwan-yin, ‘die vrijelijk elke gewenste vorm aanneemt, om de mensheid te redden’. De kennis van het astrologische aspect van de sterrenbeelden op de respectievelijke ‘geboortedagen’ van deze Dhyani’s Amitabha (de O-mi-to Fo van China) inbegrepen: bijv. op de 19de dag van de tweede maand, op de 17de dag van de elfde maand, en op de 7de dag van de derde maand, enz. – stelt de occultist ruimschoots in staat om zogenaamde ‘magische’ handelingen te verrichten. Men kan de toekomst van een individu, met al de komende gebeurtenissen in volgorde gerangschikt, zien in een magische spiegel, die onder de straal van bepaalde sterrenbeelden is geplaatst. Maar – pas op voor de keerzijde van de medaille, TOVENARIJ.
De Geheime Leer Deel II Stanza 8 EVOLUTIE VAN DE ZOOGDIEREN. DE EERSTE VAL (204/205):
Deze manier van voortplanting is niet plotseling ontstaan, zoals men misschien denkt, maar er zijn lange tijdperken voorbijgegaan vóór dit de enige ‘natuurlijke’ manier werd. Volgens het verhaal wordt hij bij zijn offer aan de goden gestoord door Siva, de godheid van de vernietiging, de verpersoonlijkte evolutie en VOORUITGANG, die tegelijkertijd de
hernieuwer is; die de dingen in de ene vorm vernietigt om ze in een andere meer volmaakte vorm weer tot leven te wekken. Siva-Rudra schept de vreselijke Virabhadra (geboren uit zijn adem), het ‘duizendkoppige, duizendarmige’ (enz.) monster, en draagt hem op het door Daksha bereide offer te vernietigen. Toen schiep Virabhadra, ‘vertoevend in het gebied van de geesten (etherische mensen) . . . uit de poriën van zijn huid (romakupa’s), machtige rauma’s4 (of raumya’s)’. Hoe mythisch de allegorie echter ook mag zijn, het Mahabharata, dat evengoed geschiedenis is als de Ilias, zegt5 dat de raumya’s en andere rassen op dezelfde manier uit de romakupa’s, haar- of huidporiën, zijn voortgekomen. Deze allegorische beschrijving van het ‘offer’ is vol betekenis voor de onderzoekers van de Geheime Leer die bekend zijn met de ‘zweetgeborenen’.
In het verhaal van het offer van Daksha volgens het Vayu Purana wordt bovendien gezegd dat het heeft plaatsgevonden in tegenwoordigheid van wezens die waren geboren uit het ei, uit de damp, de vegetatie, de poriën van de huid, en pas daarna uit de baarmoeder.
4) Wilson vertaalt het woord door ‘halfgoden’ (zie zijn Vishnu Purana, blz. 130); maar rauma’s of raumya’s zijn eenvoudig een ras, een stam.
213: Wij herhalen wat wij in Isis Ontsluierd hebben gezegd:
‘. . . .
Alle dingen hadden hun oorsprong in de geest – de evolutie is oorspronkelijk van bovenaf begonnen en naar beneden voortgegaan, in plaats van omgekeerd, zoals volgens de theorie van Darwin.
De Geheime Leer Deel II, hoofdstuk 19 Is pleroma de legerstede van Satan? (p. 579):
De kabbalisten zeggen dat de ware naam van satan het omgekeerde is van die van Jehova, want ‘satan is geen zwarte god, maar de ontkenning van de witte godheid’ of het licht van de waarheid. God is licht en satan is de noodzakelijke duisternis of schaduw om dit licht te laten uitkomen, want zonder deze schaduw zou het zuivere licht onzichtbaar en onbegrijpelijk zijn.
583: De val was het gevolg van de kennis van de mens, want zijn ‘ogen werden geopend’. Inderdaad had de ‘gevallen engel’ hem wijsheid en de verborgen kennis geleerd; want de eerstgenoemde was vanaf die dag zijn manas, denkvermogen en
zelf-bewustzijn geworden. In ieder van ons is die gouden draad van voortgaand leven – dat periodiek wordt verdeeld in actieve en passieve cyclussen van zintuiglijk bestaan op aarde en bovenzinnelijk bestaan in devachan – vanaf het begin van ons verschijnen op deze aarde aanwezig. Het is de sutrātma, de lichtende draad van onsterfelijk onpersoonlijk monadeschap, waaraan onze aardse levens of voorbijgaande ego’s als evenzoveel kralen zijn geregen – volgens de prachtige uitdrukking van de Vedantafilosofie.

H.P. Blavatsky Isis ontsluierd Een sleutel tot de mysteries van oude en moderne wetenschap en religie Deel 1
Hoofdstuk 5 De ether of het astrale licht (p. 216/217):
Evenals dit reptiel door zijn bovenhuid af te werpen wordt bevrijd van een omhulsel van grove stof, dat een lichaam dat te groot is geworden, belemmerde, en zijn bestaan met hernieuwde activiteit voortzet, evenzo treedt de mens, door zijn grofstoffelijke lichaam af te werpen, het volgende gebied van zijn bestaan met grotere vermogens en grotere levenskracht binnen. Omgekeerd zeggen de Chaldeeuwse kabbalisten ons dat de oorspronkelijke mens, die in tegenstelling tot de darwinistische leer zuiverder, wijzer en veel spiritueler was, zoals de mythen van de Scandinavische Bur, de hindoe-devatå’s en de mozaïsche ‘zonen van God’ aantonen – kortom, van veel hogere aard was dan de mensen van het tegenwoordige adamitische ras – dat die eerste mens ontgeestelijkt of met stof bezoedeld werd en toen voor het eerst met een lichaam van vlees werd begiftigd, wat in Genesis (3:21) symbolisch wordt voorgesteld in dat betekenisvolle vers: ‘En God, de Heer, maakte voor Adam en zijn vrouw rokken van vellen en trok hun die aan.
221/222: Ook de Egyptische piramide stelt symbolisch dit denkbeeld van de wereldboom voor. Haar top is de mystieke schakel tussen hemel en aarde, en betekent de wortel, terwijl het grondvlak de uitgespreide takken weergeeft, die zich naar de vier hemelstreken van het stoffelijke heelal uitstrekken. Ze geeft het denkbeeld weer dat alle dingen hun oorsprong in de geest hadden, want de evolutie begon oorspronkelijk van bovenaf en ging daarna naar omlaag, in plaats van omgekeerd, zoals volgens de theorie van Darwin. Met andere woorden, er heeft een geleidelijke verstoffelijking van de vormen plaatsgevonden tot een bepaald uiterst punt van afdaling wordt bereikt. Dit is het punt waar de moderne evolutieleer de arena van de speculatieve hypothesen binnengaat. Op dit punt gekomen zullen we gemakkelijker Haeckels Anthropogenie begrijpen, dat de stamboom van de mens afleidt ‘van zijn protoplasma-wortel, bedolven door de modder van de zeeën die bestonden vóór de oudste, fossielenhoudende gesteenten waren afgezet’, zoals prof. Huxley uiteenzet.
9 Cyclische verschijnselen (p. 383):
Na het bespreken van de opvattingen van
Plato en Pythagoras over stof en kracht zullen we ons nu richten op de kabbalistische filosofie over de oorsprong van de mens, en haar vergelijken met de theorie van de natuurlijke selectie die door Darwin en Wallace wordt verkondigd. Misschien zullen we evenveel reden vinden om in dit opzicht de oorspronkelijkheid van de Ouden te erkennen als in wat we al hebben beschouwd.
398,399: Zijn leer van de analogie, of van de
hermetische symboliek, is die van Pythagoras en de kabbalisten: ‘zo boven, zo beneden’. Ze is ook die van de boeddhistische filosofen, die, in hun nog meer abstracte metafysica, de gebruikelijke manier van definiëren van onze grote geleerden omkeren door de onzichtbare denkbeelden de enige werkelijkheid te noemen, en al het andere de gevolgen van de oorzaken, of zichtbare vormen – illusies. Hoe tegenstrijdig hun verschillende verklaringen van de Pentateuch oppervlakkig gezien misschien ook lijken, door elk ervan wordt toch min of meer bewezen dat de heilige geschriften van elk land, de Bijbel evengoed als de Veda’s of de boeddhistische geschriften, alleen in het licht van de hermetische filosofie kunnen worden begrepen en geheel kunnen worden doorgrond. De grote wijzen van de oudheid, van de middeleeuwen, en ook de mystieke schrijvers van onze nieuwere tijd waren allen hermetici. Of het licht van de waarheid hen nu had verlicht door middel van hun intuïtieve vermogens, of als gevolg van studie en de gebruikelijke inwijding, ze hadden in feite de methode aangenomen en het pad gevolgd die hun door mensen zoals Mozes, Gautama Boeddha en Jezus waren gewezen. De waarheid, die door sommige alchemisten wordt gesymboliseerd als de dauw uit de hemel, was in hun hart neergedaald, en ieder van hen had haar verzameld op de toppen van de bergen, nadat hij schone linnen lappen had uitgespreid om haar op te vangen; zo hadden ze dus in één opzicht, ieder voor zich en op zijn eigen manier, het universele oplosmiddel bemachtigd.

<< vorige || volgende >>

Categorie: Artikelen | Rapport | Auteur: Harry Nijhof


Deze pagina werd sedert 16 dec. 2007 keer bekeken.